من یک ارباب پورشه سوارم /  تاسف؛ فقط همين

از هر زاویه‌ای که به قضیه نگاه می‌کنیم صدای عدالت و انصاف به گوش نمی‌رسد و انسانیت به پایین‌ترین سطح ممکن تنزل پیدا می‌کند. در آن خیابان فقط یک نگاه وجود دارد؛ نگرانی از آسیب به خودروی چند میلیاردی و اهمیت ندادن به پایان زندگی جوانی ناکام.اما چگونه می‌شود که انسان‌ها به جایی می رسند که بعد از چنین فاجعه هولناکی ابتدا به‌دنبال مال و اموال شان باشند و نسبت به جان یک انسان بی‌تفاوت بمانند.

چه کسی پاسخگوی ۲۰ سال رنج و زحمت خانواده‌ای است که پسرشان را به این سن رسانده‌اند؟!این روزها با عصر برده‌ داری فاصله زیادی داریم اما شرایط و فضای جامعه گاهی ناخواسته ما را به این سو می‌برد که هنوز هم برخی رعیت‌اند و برخی ارباب. راننده جوان پراید قرار نیست قربانی افرادی شود که خود را ارباب می‌دانند!بی‌شک برخورد قاطعانه با این گونه متخلفان بدون در نظر گرفتن شرایط مادی یا جایگاه خانوادگی می‌تواند مانع آن شود که گاهی اوقات افراد جامعه فکر کنند که در قرن بیست و یکم هنوز هم اربابانی وجود دارند که می‌توانند با صدای بلند و رسا پول دادن و جان خریدن را فریاد بزنند.

سردار هادیانفر رئیس پلیس راه کشور ابراز امیدواری می‌کند که قاضی پرونده اشد مجازات را برای عامل این حادثه صادر کند. پلیس می‌گوید به افراد در هرجایگاهی اجازه دور دور کردن و کورس گذاشتن در خیابان را نمی‌دهد! اما اگر اجازه نمی‌داد که این اتفاق‌ها نمی‌افتاد.

ما دچار خودخواهی افراطی شده‌ایم

دکتر سیدحسن حسینی، جامعه شناس و استاد دانشگاه در این باره می‌گوید: ما در جامعه دچار اگوییسم یا همان خودخواهی و دیگرستیزی افراطی شده‌ایم و ورود این خصیصه به جایگاه ثروت و قدرت آن را نمایان‌تر می‌کند. همیشه بر این باور بوده‌ایم که درخت هرچه پربارتر باشد، افتاده‌تر است اما در حال حاضر این مفهوم معنایی ندارد. در جامعه‌ای که صاحبان قدرت و ثروت به طور طبیعی به آنچه دارند نرسیده‌اند، به اصطلاح نوکیسه هستند.

وی در ادامه تصریح می‌کند: نوکیسه‌ها معمولاً داشته‌هایشان را با خشونت به رخ دیگران می‌کشند همانند جملاتی که یکی از پورشه‌ سواران اصفهانی در مقابل مرگ جوان ۲۰ ساله به‌کار می‌برد. نوکیسگی حاصل از بی‌نظام بودن منابع درآمدی، مالیات و حسابرسی باعث شده تا افراد صاحب قدرت و ثروت بادآورده هر لحظه احساس کنند که می‌توانند هررفتاری را در مقابل سایر افراد جامعه بروز دهند. به طوری که نابهنجاری از سوی خود و خانواده‌شان امری طبیعی است.

این جامعه‌شناس می‌گوید: این طرز نگاه در کشور ما برخی از صاحبان قدرت را هم مبتلا کرده است. در کشوری مثل فرانسه وقتی یک نفر به ثروت و قدرتی می‌رسد سعی می‌کند حتی به ظاهر، خودش را در حد مردم معمولی نشان دهد و به اصطلاح خاکی عمل کند اما در کشور ما عکس این قضیه است. وقتی ثروت و قدرت پله پله به دست آید افراد شبیه همان درخت پربار می‌شوند اما وقتی به یکباره و بی‌حساب و کتاب به قله قدرت و ثروت برسند شبیه همین پورشه‌ سواران رفتار خواهند کرد.دکتر حسینی در پایان خاطرنشان می‌کند: البته من معتقدم که در مقابل نوکیسه‌ها و افراد اینچنینی نباید سکوت کرد. باید آنقدر گفت و نوشت تا این معضل بزرگ حل شود.

====================

 تاسف؛ فقط همين

بامداد روز پنجشنبه ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۸ به دلیل کورس دو خودروی پورشه تصادف مرگباری در اصفهان رخ داد و بر اثر آن یکی از پورشه‌ها با انحراف از مسیر اصلی با یک دستگاه پراید برخورد کرده و منجر به فوت راننده پراید شد. پس از آن به دلیل عدم کنترل لازم توسط راننده پورشه، این خودرو با ماشین‌های دیگری از جمله یک ۲۰۶ نیز برخورد و خسارت‌های شدیدی به آنها وارد کرد. به شهادت حاضران در این حادثه پسر جوان راننده این پورشه از صحنه تصادف فرار کرد و راننده پورشه دیگر که یک دختر جوان بود با او تماس گرفت و از خسارتی که به ماشین میلیاردی پدرش وارد کرده شکایت می‌کند. هولناک‌تر از این ماجرا واکنش‌های بعدی این دختر جوان است. پس از آنکه مردم به صحنه تصادف آمده و پلیس را خبر می‌کنند، دختر عربده کشان از مردم می‌خواهد که به کناری بروند و درباره راننده کشته شده نیز فریاد می‌زند که: «مرده که مرده! دیه‌اش را می‌دهیم. می‌دانید قیمت این ماشین چقدر است؟ ماشین را تکان ندهید.»

ابزار که یکی از آنها ماشین و اتومبیل سواری است و همان‌طور فناوری، به‌ویژه در عصر حاضر بزرگ‌ترین تأثیر را در رفتار، کردار، فکر، سبک زندگی، آمال و آرزوها و بینش افراد گذاشت. بنابراین وقتی دوچرخه، یخچال، تلویزیون و... آمد، فکر و ذکر انسان تغییر کرد و یک تأخیر فرهنگی را به‌وجود آورد. این حادثه بازتاب بسیاری در شبکه‌های اجتماعی داشت. فارغ از این ماجرا که مگر کشور در این دهه‌ها چه تولیدی به‌جز نفت برای ارزآوری و کسب درآمد داشته که کسانی در این کشور تا به این میزان میلیاردر می‌شوند که می‌توانند دو دستگاه پورشه با قیمت‌های میلیاردی وارد کنند؟ چه فرهنگی جایگزین فرهنگی غنی ایرانی – اسلامی شده که عده‌ای ارزش جان انسان‌ها را صرفا به میزان دیه آنها (که بسیار پایین‌تر از قیمت انواع خودروهای وارداتی است) می‌دانند؟ به‌جز اصفهان اگر به مناطق شمالی تهران (مثلا از محله جردن به بالا) نگاه کنید نیز متوجه می‌شوید که معمولا خودروهای گرانقیمت وارداتی در پیاده‌روها پارک هستند و عابران پیاده در گذر از این خیابان‌ها مجبورند از وسط خیابان عبور کنند و هر لحظه جانشان در معرض خطر باشد.

تأخیر و افتادگی فرهنگی در ایران مدرن

درباره این وضعیت امان‌ا...قرایی‌مقدم به «مهر» گفت: اصولا تکنولوژی یا فناوری به همراه خود فرهنگ خاصی را هم می‌آورد و این یک تئوری جامعه‌شناختی است. به هر حال زمانی انسان شروع به پیشرفت کرد که مغز به خدمت دست و دست به خدمت مغز درآمد. وی افزود: ابزار که یکی از آنها ماشین و اتومبیل سواری است و همان‌طور فناوری، به‌ویژه در عصر حاضر بزرگ‌ترین تأثیر را در رفتار، کردار، فکر، سبک زندگی، آمال و آرزوها، بینش و... افراد گذاشت. بنابراین وقتی دوچرخه، یخچال، تلویزیون و... آمد، فکر و ذکر انسان تغییر کرد و یک تأخیر فرهنگی را به‌وجود آورد. قرایی‌مقدم ادامه داد: به دلیل همین مساله کسی که پورشه سوار است خیال می‌کند که این سواری برای او حقی را به وجود می‌آورد. بسیاری از ما ممکن است قاشق و چنگال نقره در منزل داشته باشیم اما نمی‌توانیم از آنها به درستی استفاده کنیم چرا که غذا خوردن‌مان معمولا با سر و صدای زیاد همراه است، ولی در عین حال فکر می‌کنیم چون وسایل غذاخوری‌مان از نقره است، نسبت به دیگران که قاشق و چنگال نقره ندارند، دارای پرستیژ یا فرهنگ ویژه‌ای هستیم! قضیه استفاده از پورشه در این مورد خاص هم همان‌طور است.

تئوری تکامل خطی و تأخیر ایرانیان

این جامعه‌شناس در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به تئوری تکامل خطی در جامعه‌شناسی گفت: براساس تئوری تکامل خطی هر کشور، هر تمدن یا فرهنگی که زودتر وارد تکنولوژی شود، افتادگی فرهنگی‌اش کمتر است. ما در ایران چون بسیار دیرتر از کشورهای صاحب تکنولوژی به آن دست پیدا کردیم، به تأخیر فرهنگی دچار شده و فاصله بین فرهنگ مادی و فرهنگ معنوی یا فاصله میان ابزارها با فکرمان بیشتر شد. نویسنده کتاب «جامعه‌شناسی آموزش و پرورش» اضافه کرد: براساس همین تئوری اکنون مردم اصیل تهران چون زودتر وارد حوزه تکنولوژی شدند، مثلا ماشین دودی، دوچرخه و... را زودتر از ما شهرستانی‌ها درک کردند، کمتر عقب‌ماندگی فرهنگی دارند. این بر مبنای آن تئوری حرف درستی است. قرایی‌مقدم همچنین تحلیل خود از حادثه اصفهان را نیز چنین بیان کرد: نابسامانی اقتصادی کشور باعث شده تا کسانی در تهران و شهرستان‌ها یک‌شبه ره صدساله را پیموده و قدرت واردکردن ماشین‌های چند میلیاردی مانند پورشه و... را پیدا کرده و در خیابان‌ها سوار آن شوند. بنابراین این دسته از آدم‌ها تأخیر فرهنگی دارند و براساس تئوری تکامل خطی از فرهنگ تکنولوژی دور افتاده‌اند.

حاکم‌شدن پتلاچ بر جامعه ایرانی

قرایی‌مقدم در بخش دیگری از این گفت‌وگو، جامعه ایرانی را جامعه‌ای مبتلا به «از خود بیگانگی» معرفی کرد و ادامه داد: جامعه ایرانی در این دهه‌ها دچار سبک زندگی «پتلاچ» شده. پتلاچ مفهومی بود متعلق به جامعه سرخپوستی و بعدها در حوزه جامعه‌شناسی وارد شد. پتلاچ یعنی اینکه عده‌ای سعی کنند با اموال و دارایی خودشان دیگران را تحقیر کنند. اموال و دارایی به ابزاری برای نشان‌دادن برتری می‌شود. براساس تئوری تکامل خطی هر کشور، هر تمدن یا فرهنگی که زودتر وارد تکنولوژی شود، افتادگی فرهنگی‌اش کمتر است. ما در ایران چون بسیار دیرتر از کشورهای صاحب تکنولوژی به آن دست پیدا کرد، به تأخیر فرهنگی دچار شده و فاصله بین فرهنگ مادی و فرهنگ معنوی یا فاصله میان ابزارها با فکرمان بیشتر شد.وی گفت: دختری که در اصفهان می‌گوید «دیه کسی را کشته‌ایم می‌دهیم» جزئی از سبک زندگی پتلاچ در ایران است و چه بسیارند از دختران و پسرانی که در ایران روزانه به این کارها دست می‌زنند! چه بسیارند کسانی که مظلومانه توسط این سبک زندگی پتلاچ له می‌شوند!

این مدرس جامعه‌شناسی حاکم‌شدن فرهنگ پتلاچ را باعث نابودی اخلاقیات در جامعه خواند و اضافه کرد: با حاکم‌شدن چنین فرهنگی اخلاقیات و معنویت در جامعه کمرنگ‌شده و ارزش‌های انسانی به ارزش‌های مادی بدل می‌شود. آدم‌های چنین جامعه‌ای تمام تلاششان را برای نمایشی‌کردن زندگی‌شان می‌کنند و برای رسیدن به تجمل دست به هر فضاحتی می‌زنند. چنین دیدگاهی نتیجه حاکم‌شدن سبک زندگی پتلاچ و فروریختن ارزش‌های ملی، دینی، سنتی، فرهنگی و... هستند. قرایی‌مقدم گفت: سال‌هاست که جامعه‌شناسان از سقوط اخلاقیات در ایران صحبت می‌کنند اما کو گوش شنوا؟ حتی می‌توانم بگویم به نسبت دیگر کشورها بدترین سقوط فرهنگی و اجتماعی این دهه‌ها رخ داده است و این پرستش مادیات کار را به جایی رسانده که هموطنانی که از قدرت مالی کمتری برخوردارند، احترام کمتری دارند و خونشان به هدر است. شاهد هستیم که این روش در حال گسترش پیداکردن در برنامه‌های تلویزیونی، سریال‌ها، فیلم‌های سینمایی، سبک زندگی سلبریتی‌ها و… است. باید هرچه سریع‌تر و تا دیر نشده فکری به حال جامعه کنیم.