خادمان بی ادعای خانواده ایثار و جهاد

پیروزی انقلاب اسلامی با محوریت شعارکلیدی «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» ثمره جانبازی و ایثار زنان و مردانی است که با چشم دوختن به افق‌های دوردست قدم در راه خطرخیز مبارزه و مجاهدت با دشمنان ملت ایران گذاشتند و از بذل جان و مال دریغ نکردند. با پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام برخاسته از بطن آن برای حفاظت از این دستاورد بزرگ، صف‌های طولانی از مجاهدان و ایثارگران ایجاد شد که با فداکاری به مقابله با دشمنان عزت ملی وتمامیت ارضی شتافتند و در این راه یا جان باختند، یا دچارجراحت‌های جدی یا مدت‌های مدیدی را در زندان‌های عراق به سر آوردند

. حفظ کرامت و شئون اجتماعی مجاهدان فی سبیل‌الله وخانواده‌های محترم شان، مسئولیتی بود که از ابتدا متوجه دستگاه‌های اجرایی می‌بود. امام خمینی(ره) بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی از همان روزهای اول انقلاب با توجه ویژه‌ای نسبت به این مسئولیت سترگ نخستین مقصد خود را بلافاصله پس از ورود به کشور، بهشت زهرا (س)و جوار شهیدان برگزید و یک سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی دستور تأسیس بنیاد شهید و امور ایثارگران را به منظور حفظ حرمت و جایگاه کسانی که در راه حراست از کیان انقلاب و نظام جمهوری اسلامی وارد میدان عمل شده و آسیب دیده بودند صادرفرمود. امام(ره) در پیام خود با تأکید برجایگاه عزیزان ایثارگر و خانواده‌هایشان تصریح کردند: «باید رسیدگى کامل به خاندان شهدا و آسیب‌دیدگان و معلولان در این راه، چه در ‌انقلاب و چه قبل و بعد از آن به نحو احسن و با مراعات احترام آنان بشود». امام(ره)همچنین در هر فرصتی با معرفی جایگاه ویژه شهدا، جانبازان، آزادگان وخانواده‌هایشان توصیه‌های اکید می‌کردند تا بایسته‌های لازم در ارتباط با رفع نیازهای مادی جامعه ایثارگران با حفظ شئون اجتماعی آنان رعایت شود.

بازخوانی جایگاه برجسته شهید و شهادت و خانواده شهدا و ایثارگران از دیدگاه امام راحل نشانگر میزان توجه ایشان نسبت به این قله‌های سرفراز جامعه است. مرور صحیفه امام(ره) نشان می‌دهد که یکی از پررنگ‌ترین موارد احساس دین امام راحل(ره)، نسبت به این قشر انقلابی و فداکاربوده است، تا آنجا که در همان ماه‌های اول استقرارنظام جمهوری اسلامی در جمع سرپرستان بنیاد شهید و خانواده‌های شهدای انقلاب نسبت به بهبود و اصلاح امور و رسیدگی به وضعیت جامعه ایثارگران تأکید کرده و در یک سخنرانی پرشور می‌فرماید: «لازم است تذکری که همگان بدان آگاهی دارند، بدهم و آن لزوم قدردانی از شهدای انقلاب و خانواده آنان و معلولان و مصدومان است. لازم است عموم دستگاه‌های اجرایی اموری را که مربوط به شهدا و خانواده آنان و معلولان و مصدومان است با کمال سرعت عمل کرده و تسهیلات لازم را در مورد آنان معمول دارند‌ که اینان بر ما و ملت شریف حق بسیار بزرگی دارند‌ و اگر معلوم شود که کسانی در بعضی از ادارات و وزارتخانه‏‌ها برای اجرای امور شهدای انقلاب و خانواده آنها اشکال‏‌تراشی می‌‏کنند، به‌عنوان ضد انقلاب باید مورد تعقیب واقع شوند.»

امام(ره)همچنین در تبیین مقام رفیع شهدا و اهمیت خدمت به خانواده آنان اظهار می‌دارد: «عمده چیزی که هست این است که صادقانه خدمت کنید، خدمت بکنید، گمان ‌نکنید که شما یک کاری که برای آنها (خانواده شهدا و جامعه ایثارگری) انجام می‌دهید یک منتی بر آنها دارید. منت آنها را بکشید، خدمت بکنید، احترام بکنید از آنها. اینها خانواده شهدا هستند. و معلولان و خانواده‌های معلولان که ارزش شان آن قدر است و ما باید خدمتگزار به آنها باشیم. هر عملی که انجام می‌دهیم، هر خدمتی که به آنها انجام می‌دهیم، عملی است که در پیشگاه خدا مقبول است‌ و ما باید با کمال خرسندی منت آنها را بکشیم و خدمت به آنها بکنیم.»

 بر اساس رهنمود‌های امام خمینی(ره) در طول حیات جمهوری اسلامی اقدامات وفعالیت‌های ارزنده‌ای برای ایثارگران و خانواده‌های شهدا انجام گرفته است. دولت یازدهم نیزکه با شعار «تدبیر و امید» برسر کار آمد از ابتدا کار خود را با «تدبیر» ارج نهادن بر ارزش‌های معنوی جامعه ایثارگران و خانواده محترمشان آغاز کرده و با اقدامات بزرگ بذر «امید» را میان آنان پراکند. به‌طوری که درطول استقرار این دولت، ریاست محترم جمهوری شخصاً تاکنون به بیش از یکصد خانواده شهید و جانباز سرکشی کرده است که نشانگر اهتمام دولت مستقر در جهت پاسداری از ارجمندی‌های این عزیزان است.

همچنین قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران که با وجود تصویب مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۱ مورد بی‌توجهی دولت قبل قرار داشت و هرگز به اجرا در نیامد، در دولت یازدهم و در سال ۱۳۹۲، ابلاغ و اجرا شد که این امر نشان ازاهتمام دولت مستقردر جهت تکریم خانواده‌های معظم شهدا، جانبازان و ایثارگران دارد. تدوین «سند راهبردی» در راستای ارتقای سطح خدمات‌رسانی واعتلای جایگاه جامعه ایثارگران با شمول سه میلیون نفر رزمنده در دوران هشت سال دفاع مقدس که از کیان نظام و انقلاب اسلامی دفاع کردند و هیچ نهادی متولی آنان نبود، دیگر اقدام ارزنده دردولت حاضر است که دولت در جهت قدردانی از قاطبه رزمندگان در تیرماه سال ۹۴ این قانون را به دستگاه‌های تابعه ابلاغ کرده است.

تشکیل «دبیر خانه شورای عالی توسعه و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت» نیز از دیگر خدمات دولت یازدهم است که در سال ۱۳۹۳ با ریاست رئیس جمهوری شکل گرفت.

دولت در همین راستا تلاش دارد فرهنگ ایثار و شهادت را در سطح کشور نهادینه کند، چراکه ترویج این فرهنگ ضامن استمرار انقلاب و تضمین ‌کننده نظام است. به همین منظور شورای ترویج و توسعه فرهنگ ایثارو شهادت در سطح استان‌ها راه‌اندازی شد.

در دولت قبل با وجود فروش نفت بشکه‌ای ۱۴۰ دلار معوقات خانواده‌های شهدا پرداخت نمی‌شد، اما در دولت یازدهم معوقات خانواده شهدا و ایثارگران که در دولت گذشته پرداخت نشده، پرداخت شد و در حال حاضر برای نخستین بار معوقات خانواده معظم شهدا به روز شده است. پس از تشکیل دولت یازدهم، ایثارگران با مشکلات عدیده‌ای مواجه بودند که نیازمند برنامه‌ریزی و پیگیری بود. با انتصاب حجت‌الاسلام والمسلمین شهیدی به‌عنوان نماینده ولی فقیه و رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران، بلافاصله برخی برنامه‌های کوتاه مدت طراحی و به اجرا در آمد و در عین حال برخی برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت نیز در دستور کار قرار گرفت. منتهی آنچه  بنیاد شهید و امور ایثارگران از روز اول با آن روبه‌رو بود نبود آرامش و اعتماد و در واقع شکافی بود که بین بنیاد و ایثارگران به وجود آمده بود و باید برنامه‌ریزی‌هایی صورت می‌گرفت تا اعتماد ایثارگران به بنیاد جلب و آرامش به جامعه ایثارگران برگردد. مهم‌ترین چالش پیش روی مدیریت جدید بنیاد، پرداخت نکردن مطالبات ایثارگران در طول سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۹۲ بود که بیشترین نارضایتی را ایجاد کرده بود. معوقات شامل پاداش پایان خدمت که بنیاد موظف به پرداخت آن بود اما به دلایل مشکلات مالی اقدامی در این جهت صورت نگرفته بود. بنابراین نخستین دغدغه مدیریت جدید پرداخت معوقات بود. مدیریت بنیاد از زمان روی کار آمدن دولت تدبیر و امید با تلاش بسیارتوانست در سال ۹۳ معوقات سال۷۶ تا سال۹۰ را به میزان ۳ هزار و ۸۵۰ میلیارد تومان به خانواده‌های شهدا، جانبازان و آزادگان پرداخت کند. سپس معوقات پاداش بازنشستگی سال ۱۳۹۱ خانواده شهدا که ۲۹ هزار نفررا شامل می‌شد با تأمین اعتباری بالغ بر ۵۳۶ میلیارد تومان در سال ۹۵ پرداخت شد. همچنین معوقات سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳ نیز در فروردین ماه امسال پرداخت شد. پاداش پایان خدمت مربوط به سال ۱۳۹۴ هم در بودجه سالانه پیش‌بینی و بدون تأخیر پرداخت شد.همچنین پاداش پایان خدمت سال ۱۳۹۵ هم در دست اقدام است. به این ترتیب پرداخت معوقات و مطالبات خانواده معظم شهدا پس از سال‌ها به روز شد.

اشتغال ایثارگران

 امروزه اشتغال نخستین دغدغه همه خانواده‌ها بویژه خانواده معزز ایثارگران است از این‌رو بنیاد شهید و امور ایثارگران به منظور تأمین اشتغال ایثارگران در راستای برنامه‌ها و سیاست‌های دولت، تسریع و تسهیل در امر ساماندهی شغلی جامعه هدف فاقد شغل، بهره‌مندی از نظرات افراد صاحبنظر، استفاده از امکانات و ظرفیت‌های اشتغالزایی دستگاه‌ها و بهره‌گیری از نظرات و پیشنهادهای مسئولان و کارشناسان «شورای سیاستگذاری اشتغال» و «صندوق اشتغال و کارآفرینی ایثارگران» را شکل داد.

تشکیل صندوق اشتغال و کارآفرینی ایثارگران

به استناد ماده ۳۲ قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران و با هدف توسعه و تقویت اشتغال و کارآفرینی ایثارگران، اعطای تسهیلات خود اشتغالی به ایثارگران، حمایت از کارآفرینان شاهد و ایثارگر، کمک به تأمین مالی مجریان طرح‌های خود اشتغالی، تأمین منابع مالی جهت فعالیت زیر ساخت اشتغال و توانمندسازی شغلی ایثارگران، صندوق اشتغال و کارآفرینی ایثارگران پس از تصویب آیین‌نامه آن در سال ۱۳۹۴ در هیأت دولت در بنیاد تشکیل شده است. این صندوق مراحل قانونی تعیین هیأت امنا و هیأت مدیره را طی کرده و هم‌اکنون با تعیین و «انتصاب مدیرعامل» و «تعیین محل» مناسب روزهای آغازین فعالیت خود را می‌گذراند.

 با توجه به گزارش‌های دریافتی در طی سال‌های ۱۳۹۲ لغایت ۱۳۹۵ تعداد ۳۶.۵۱۵ نفر از طریق استخدام در دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی و ۲۷.۵۸۵ نفر از طریق خود اشتغالی و کارآفرینی و در مجموع بیش از ۶۴هزار فرصت شغلی با تلاش دست اندرکاران بنیاد ایجاد شده است.

اجرای قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران

 با وجود آنکه بعد از سال‌ها پیگیری، قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران پس از تصویب شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام توسط ریاست مجلس شورای اسلامی جهت اجرا ابلاغ شد، ولی در سال ۱۳۹۱ به علت بار سنگین مالی توسط دولت وقت اجرا نشد. در ابتدای دولت یازدهم و با تأکید رئیس جمهوری بر «اجرای کامل قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران»، این موضوع در دستور کار بنیاد قرار گرفت و دستورالعمل‌های اجرایی مورد نیاز آن تدوین شد.

در حال حاضر بیش از ۸۰ درصد مواد و احکام قانون مذکور به مرحله اجرا رسیده است و اجرای مابقی آن نیز در دستور کار قرار دارد.

با توجه به دائمی شدن قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران و اصلاحات آن و نیز اختصاص بخشی از مواد قانون برنامه ششم توسعه فرهنگی اجتماعی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران به ایثارگران عزیز این موضوعات نیز با جدیت پیگیری خواهد شد.

بهداشت و درمان ایثارگران

در حوزه سلامت افزایش هزینه‌های بهداشتی و درمانی که در شرایط امروز به یکی از دغدغه‌های مهم جامعه و جامعه ایثارگری تبدیل شده است. جانبازان عزیز دچار مشکلات عدیده جسمانی و دیگر مشکلات ناشی از جنگ هستند والدین شهدا نیز به سبب سالمندی و کهولت ناشی از افزایش سن با مشکلاتی مواجه هستند. هم‌اکنون ۹۳ درصد از والدین شهدا، ۶۵درصد از جانبازان و ۲۷ درصد از همسران شهدا در شرایط سالمندی هستند. با اتخاذ سیاست‌های اصولی و حمایت‌های بیمه‌ای از سویی و تشکیل صندوق سلامت ایثارگران از سوی دیگر بنیاد کوشیده است هزینه‌های درمانی ایثارگران را تأمین و پرداخت کند.

 بیمه درمان همگانی و تکمیلی ایثارگران

تعداد ۷۶۰هزار نفراز ایثارگران و افراد تحت تکفل ایشان که تحت پوشش بیمه هیچ دستگاهی نیستند از طریق سازمان بیمه سلامت تحت پوشش بیمه همگانی قرارگرفته‌اند همچنین تعداد ۱.۷۰۰.۰۰۰ نفر از ایثارگران و افراد تحت تکفل ایشان اعم از شاغل و بازنشسته و غیرشاغل با هزینه‌ای بالغ بر سالانه دو هزار میلیارد تومان تحت پوشش بیمه تکمیلی قرار دارند و بر اساس قرارداد منعقده همه هزینه‌های درمانی ایشان بر اساس مواد قانونی و در حدود تعهدات در سراسر کشور تأمین و پرداخت می‌شود.

در طول سه سال ونیم گذشته، رویکردهایی از قبیل درمان کامل، تأمین کامل هزینه‌ها، درمان در داخل کشور و انتقال علوم مربوطه به داخل کشور و... برنامه‌ریزی‌های لازم صورت گرفته و اجرایی شده است.

 صندوق سلامت ایثارگران

 همچنین در این دوره از خدمات‌رسانی بنیاد، صندوق سلامت ایثارگران با هدف تأمین هزینه‌های درمانی مازاد از تعهدات بیمه‌های همگانی و تکمیلی و درمان‌های خاص ایثارگران و ایجاد آسودگی خیال ایثارگران گرانقدر ایجاد شده است. این صندوق در طول این سال‌ها با کمک و پرداخت بیش از ۱۲۰ میلیارد ریال از هزینه‌های پزشکی ایثارگران نسبت به رسالت خدمت‌رسانی خود به جامعه ایثارگران، اقدام کرده است.

 جذب متخصصان خارجی به جای اعزام جانبازان به خارج از کشور برای درمان

بنیاد شهید و امور ایثارگران با هدف صرفه‌جویی در منابع، انتقال دانش روز پزشکی و ارتقای کیفی درمان و آموزش پزشکان داخل کشور و افزایش تعداد جانبازان نیازمند به معاینه و ویزیت و درمان، به جای اعزام جانبازان به خارج از کشور سیاست جذب متخصصان خارجی وصاحب صلاحیت (ترجیحاً متخصصین ایرانی خارج از کشور) را جایگزین کرده است. با این حال جانبازانی که امکان درمانی ایشان در داخل میسر نبوده و نیاز به امکانات بیشتری دارند به کشورهای پیشرفته اعزام می‌شوند.

در طول سه سال گذشته بیش از ۹۸ تیم پزشکی خارجی به ایران دعوت شده‌اند و در این بین بیش از ۲۶۹۱ نفر از جانبازان عزیز ویزیت و ۵۲۵ نفر مورد عمل جراحی قرار گرفته‌اند. طی همین مدت ۳۸ نفر از جانبازان گرانقدر جهت طی مراحل تکمیل درمان به خارج از کشور اعزام شده‌اند.

 پایش سلامت ایثارگران

بنیاد با رویکرد حفظ منزلت و جایگاه ایثارگران و با تلاش برای افزایش سلامت جسمی آنان «طرح پایش سلامت ایثارگران» را تعریف و اجرایی کرده است. در این طرح که از نخستین طرح‌های مراقبت مستقیم و نزدیک از افراد پر خطر در معرض بیماری است انجام خدمات بالینی در منزل مانند: ویزیت پزشکی، خدمات مراقبتی و پرستاری، فیزیوتراپی، پانسمان و تزریقات و... در منزل و بر اساس وضعیت بالینی بیمار و نظر پزشک معالج ارائه می‌شود با توجه به اهمیت این طرح در کاهش هزینه‌های خانواده و نهایتاً بنیاد و همچنین استقبال از این طرح به مرور جامعه تحت پوشش این طرح افزایش یافته و سالانه تعداد ۱۲۱ هزار نفر از ایثارگران شامل جانبازان، والدین و همسران شهدا تحت پوشش طرح پایش سلامت قرار گرفته و می‌گیرند.

 کمیسیون‌های پزشکی

با افزایش سن جانبازان و مشکلات جسمی ناشی از افزایش سن بالمآل مجروحیت‌ها و بیماری‌های این عزیزان افزایش یافته و لازم است در کمیسیون‌های تعیین درصد نسبت به میزان جانبازی این عزیزان تجدیدنظر شود. برای این منظور جلسات کمیسیون‌های تعیین درصد، حالت اشتغال و... در ستاد بنیاد و استان‌ها به صورت اعزام تیم‌های تخصصی در حال اجر است که پس از تشکیل کمیسیون‌های پزشکی و «تعامل اقناعی» با جامعه ایثارگران تعیین درصد‌های جدید در دستور کار قرار دارد. در سه سال گذشته با برگزاری جلسات کمیسیون پزشکی در زمینه‌های مختلف بیش از ۱۰۱.۳۸۳ پرونده مورد بررسی قرارگرفته است.

 اعزام تیم‌های تخصصی به استان‌های کم برخوردار

به منظور سهولت دردسترسی به خدمات درمانی، بنیاد تیم‌های تخصصی و فوق تخصصی درمانی را بر اساس نیاز ایثارگران به استان‌های کم برخوردار اعزام کرده است. این اقدام علاوه بر رضایتمندی ایثارگران باعث کاهش هزینه‌های مسافرت‌های درمانی و جلوگیری از دوری ایثارگر از خانواده‌اش شده است. از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵ با اعزام ۸۱ تیم تخصصی حدود ۷۰۰۰ نفر از ایثارگران توسط این تیم‌ها ویزیت و درمان شده‌اند.

بنیاد شهید به منظور ارائه خدمات مناسب فرهنگی، ورزشی وتوانبخشی به ایثارگران با برنامه‌ریزی برای ساخت یک مرکز جامع در مرکز هر استان در سراسر کشور از دهه ۸۰ در دستور کار دارد. این روند از سال ۹۲ سرعت گرفته و بهره‌برداری از اینگونه مجتمع‌ها افزایش یافته است که در همین رابطه تاکنون بیش از ۵۰۰میلیارد تومان هزینه شده است.

بر همین اساس مراکز مذکور دارای سه بخش فرهنگی، ورزشی و توانبخشی در ۹۳ فاز اجرایی بوده و در سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۲ تعداد ۱۷ فاز بهره‌برداری و از سال ۱۳۹۲ تاکنون ۳۳ فاز تکمیل و به بهره‌برداری رسیده است، ۱۵ فازدیگر در جریان ساخت با پیشرفت فیزیکی (فازهای فرهنگی ۶۰ درصد، فاز ورزشی ۱۴درصد و فاز توانبخشی ۲۷ درصد) است و ۲۸ فاز بقیه نیز در دست اقدام است.

 با توجه به انجام مناسب فعالیت‌ها در بخش‌های فرهنگی و ورزشی این مجتمع‌ها بنیاد در حوزه توانبخشی نیاز به دانش تخصصی دارد. ازاین رو شیوه اداره مشترک این مراکز با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پیش گرفته شده و در همین راستا تفاهمنامه‌ای در مهر ۱۳۹۵ امضا شده است. بر اساس این تفاهمنامه‌ بنیاد در تمام استان‌ها مراکز توانبخشی راه‌اندازی خواهد کرد و ۵۰۰ تخت بیمارستانی تحویل خواهد شد. همچنین ۵ مرکز توانبخشی نیز در سال ۹۶ به بهره‌برداری خواهد رسید. بدین ترتیب مجموعاً ۱۰۰۰ تخت توانبخشی در مدت ۲ سال در اختیار ایثارگران و عموم مردم قرار خواهد گرفت که اداره این مراکز بر عهده بنیاد شهید و امور ایثارگران است و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در کنار صدور مجوزهای لازم، کمک‌های تخصصی را ارائه خواهد داد.

سطح زیربنای مفید مجتمع‌های توانبخشی در حال حاضر ۱۰۰ هزارو ۷۶۱ مترمربع است و دارای بخش‌های فیزیوتراپی شامل هیدروتراپی، الکتروتراپی و مکانوتراپی و کار درمانی، شنوایی‌سنجی، بینایی ‌سنجی و درمانگاهی هستند.