از این به بعد همه هزینه‌ها برای شما می‌شود

راهش را یاد گرفته‌اند. یک ویديو ضبط و آن را در اینستاگرام آپلود می‌کنند و بعد به شخصیت مشهوري تبدیل می‌شوند. برای‌شان فرقی نمی‌کند که مجسمه بلاهت باشند یا هرچیز دیگری؛ فقط می‌خواهند معروف شوند، آن هم خیلی فوری. اسم و رسم حقيقي‌شان را کسی نمی‌داند. بیشترشان اصرار دارند که اسم‌شان واقعی است و از کسی نيز ترسی ندارند چون کار خلافی نمی‌کنند.

حتی برای معرفی خودشان در صفحه اینستاگرام از جمله «تابع قوانین جمهوری اسلامی» استفاده می‌کنند تا به خیال خودشان خیلی قانونی عمل کرده باشند. ماجرای بچه معروف‌های اینستاگرام از چند سال پیش شروع شد. زمانی که شهروند عادی و گمنامي به‌نام «وحید» ، یک شبه به پسر معروف اینستاگرام تبدیل شد. تعداد زیادی از عکس‌های او که در ميهمانی‌های غیرمعمول مختلف گرفته شده بود، به سرعت در فضای مجازی پخش شد و پس از آن فیلمی که خودش در فضای مجازی منتشر کرد و جمله‌ای را گفت که تا مدت‌ها شوخی‌های زیادی با آن می‌شد.

شاید یادتان نرفته‌باشد که گفت: «پلیس فتا حواسش به همه چیز هست». او پس از مشکلاتی که به قول خودش در ایران برایش به‌وجود آمد به ترکیه مهاجرت کرد اما اتفاقی که در ایران برایش افتاد، راه جدیدی پیش پایش گذاشت؛ اینکه می‌توانی با هیچ معروف شوی و از این شهرت بادآورده پول دربیاوری. همین مساله شاید افراد دیگری را نيزتشویق کرد که با الگوبرداری از چنین شخصیت‌هایی، بخواهند پله‌های شهرت را به سرعت طی کنند و برای خودشان اسم و رسمی به هم بزنند.

«ممد لمینیت» یا «ممد دندون» یکی از همان‌ها بود. عکس‌های متنوع که او را همراه با نامزدش در حال خوشگذرانی در ميهمانی، رستوران، سینما، مسافرت یا هرجای دیگری نشان می‌داد. او نيز به سرعت توانست تعداد بالایی فالوئر جمع کند. حتی کار به آنجا رسید که صفحه‌های مختلفی در کنار صفحه اصلی او ایجاد شد که مربوط به هوادارانش بود. هوادارانی که گويا شیفته سبک زندگی لاکچری و خوشگذرانی‌های او شده بودند.

کسانی که با شوق و حرارت تمام فعالیت‌هایش را دنبال می‌کردند و حسرت زندگی لاکچری او و اطرافیانش را داشتند. کار حتی به آنجا کشید که شخصیت تازه معروف شده فضای مجازی، عکسی از خود به همراه چند شخصیت ورزشی و علمی معروف در اینستاگرام قرار داد و کپشنی با این مضمون نوشت که همه آدم های معروف مورد حسادت قرار می گیرند!

هدف‌شان چه بود؟

اگر فکر می‌کنید این افراد فقط برای خوشگذرانی تمام وقت‌شان را صرف آپلود کردن عکس و فیلم در اینستاگرام می‌کنند و بعد نيز منتظر نظرات بی‌شمار دنبال کننده‌ها می‌نشینند، اشتباه می‌کنید. جذب تعداد بالای فالوئر می‌تواند برای آن‌ها منبع درآمد باشد. آن هم درآمدی بالا. می‌پرسید چطور؟ به‌وسیله تبلیغات. آن‌ها مرتب اعلام می‌کنند که فلان کیف و کفش را از فلان فروشگاه خریده‌اند و ساعت ست‌شان، مال فلان برند است که از فروشگاه فلان می‌شود خریداری‌اش کرد.

حتی وقتی دسته گلی برای محبوب‌شان می‌خرند، حتما عنوان می‌کنند که این رزهای زیبا را فلان گلفروشی تلفنی تدارک دیده و در جعبه‌ای به این زیبایی برای‌شان ارسال کرده است. یا وقتی در فلان رستوران غذا می‌خورند،اسمش را می‌برند. تمام این‌ها برای‌شان منبع درآمد است.آن‌ها از طریق فالوئرهای زیاد به امکانی دست پیدا می‌کنند که بدون زحمت زیاد، به پولی قابل توجهي دست پیدا کنند. البته بعضی‌های‌شان نيز فقط دنبال جلب توجه‌اند و سعی دارند با مطرح شدن در فضای مجازي کاستی‌های خود را جبران کنند.دکتر حمید محمدی، جامعه شناس در این باره می‌گوید:«فضای مجازی امکانی را به افراد عادی می‌دهد تا از این طریق به سلبریتی تبدیل شوند. چیزی که در واقعیت امکان آن وجود ندارد.

آن‌ها وقتی می‌بینند تصویرشان مورد توجه قرار می‌گیرد یا حتی اسم شان معروف می‌شود، احساس رضایت می کنند. تا قبل از ظهور شبکه های مجازی امکان معروف شدن افراد عادی کم بود حالا اما این امکان فراهم شده است. در گذشته افراد عادی فاصله زیادی با سلبریتی‌ها داشتند. براي مثال ممکن بود هنرپیشه معروفی را یک بار در عمرشان از نزدیک ببینند و شاید مجال پیدا کنند دو کلمه با او حرف بزنند اما حالا افراد خیلی راحت با هنرپیشه مورد علاقه‌شان در فضای مجازی ارتباط برقرار می‌کنند. عکس و نوشته های او را می‌بینند و در موردش نظر می‌دهند.

یعنی خیلی بی‌واسطه با او ارتباط برقرار می‌کنند. این مساله حتی سبب می‌شود خودشان احساس کنند می‌توانند در جایگاهی باشند که توجه‌ها را به همان اندازه به خود جلب کنند، پس به تقلید از افراد مشهور، رفتارهایی در فضای مجازی از خود بروز می‌دهند که گاهی نه تنها کمکی بهشان نمی‌کند بلکه بیشتر باعث سرخوردگی‌شان نيزمی‌شود چرا كه در دنیای واقعی، قواعد فرق می‌کند. وقتی فرد آن میزان توجهی را که در فضای مجازی دریافت می‌کند، در دنیای واقعی از اطرافیان نمی‌گیرد، دچار تعارض می‌شود».در دنیای واقعی، ممکن است شخصیت معروف دنیای مجازی، فرسنگ‌ها با تصویری که از خود در فضای مجازی ساخته، فاصله داشته باشد.

مانند یکی‌شان که به گفته فروشندگان یکی از مراکز خرید معروف تهران، پیک پیتزایی است و وقتی برای مغازه‌های پاساژ غذا می آورد، سر و صورتش را با شال حسابی می‌پوشاند تا شناخته نشود. یکی از فروشنده‌ها می‌گوید:«خیلی هم قد و قواره ریزي دارد و چهره‌‌اش نيز خیلی معمولی است. حالا عکس‌هایش را که ببینید، باورتان نمی‌شود که خودش است. هرکه ببیند، فکر می کند از آن بچه پولدارهاست».

احمق ها را معروف نکنیم

این، نام کمپینی است که چندی است در آمریکا و اروپا به راه افتاده و تعداد زیادی به آن پیوسته‌اند. کمپینی که از کاربران اینستاگرام خواسته از دنبال کردن صفحات افرادی که هویت مشخصی ندارند و با به نمایش گذاشتن رفتار ناشایست در فضای مجازی مشهور شده‌اند، خودداری کنند.

این کمپین اجازه نمی‌دهد افراد با به نمایش گذاشتن هرگونه بی‌بند و باری، تبدیل به الگو شوند. در ایران نيز کمپین «احمق ها را معروف نکنیم» ، طرفدارانی پیدا کرده است. با این حال شمار بالای فالوئرهای بچه معروف‌های اینستاگرامی در ایران، امیدها را درباره به بار نشستن اهداف این کمپین، کمرنگ می‌کند.

نمونه اش کاربری است که با یک جمله، یک شبه معروف شده و جمله‌اش تکه کلام می‌شود؛« از این به بعد تمام هزینه‌ها برای تو‌ میشه». کار به جایی رسیده که حتی این جمله در سایت‌ها و برخی نشریات نيز به چشم می‌خورد و از آن برای تیتر زدن و کنایه هم استفاده می‌کنند. یا قبل‌تر از آن ویديوی رفتار توهین آمیز زن و شوهری که در خیابان دعوا می‌کنند، با عنوان «لیلا خانوم» همه جا پخش شد. به‌گونه‌اي‌که چند از مغازه‌داران عنوان می‌کنند بعد از آن ماجرا، چند نفر مراجعه کرده و خودشان را لیلا خانوم معرفی کرده و خواستار گرفتن تخفیف بوده‌اند!

اما چرا تعداد فالوئرهای این افراد بالا می‌رود؟ بعضی‌ها عنوان می‌کنند که فقط برای تفریح و سرگرمی این صفحات را دنبال می‌کنند و به گرداننده صفحه نيز کلی می‌خندند و مسخره‌اش می‌کنند. آن‌ها نمی‌دانند یا اگر می‌دانند هم توجه خاصی به این موضوع نمی‌کنند که فرد مورد نظر با همین به قول خودشان تفریحات آن‌ها، دارد همین‌طور معروف و معروف‌تر می‌شود.

بعضی از این صفحه‌ها بعد از مدتی به ظاهر با عنوان دستور مقام قضایی بسته می‌شوند که آن نيز گاهی اوقات ترفندی از جانب صاحب صفحه برای معروف شدن بیشتر است. حتی اگر ضابط قضایی با گردانندگان این‌گونه صفحه‌ها در فضای مجازی برخورد کند، باز هم تک تک ما در به وجود آمدن این تناقض سهم داریم. دنبال‌شان نکنیم، لایک نزنیم و از کنارشان بی‌تفاوت رد شویم. به عبارت دیگر بیایید احمق ها را معروف نکنیم.

مستانه صادقی