به گزارش ایرنا، معماری و طراحی سازه ها از گذشته تا امروز و در آینده، لحظه ای از زندگی روزمره آدمیان غایب نبوده و نخواهد بود. در واقع معماری به معنای تبدیل ذهنیت به کالبد عینی در قالب فرم، محتوا و عملکرد است. در زمینه معماری هرچند روش طراحی و آفرینش فرم، محوری ترین مساله است اما در ظاهر برای طراحی یک روش منحصر بفرد و مسیر واحد در فرآیند آن وجود ندارد. اهمیت بررسی آثار معماری از منظر تئوری و روش طراحی منجر به درک و فهم روندهای طراحی می شود. در این میان معماران برجسته جهان که آثار ماندگاری از خود برجای گذاشته اند می توان به زاها حدید معمار برجسته عراقی - بریتانیایی که از تاثیرگذارترین معماران معاصر در شکل گیری جریان های فکری معماری امروز است، اشاره کرد.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا در این جستار سعی دارد تا ضمن معرفی زاها محمدحدید معمار برجسته عراقی، چند تن از بانوان برجسته عرب را که در زمینه های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی موفق بوده اند، معرفی کند.
زاها محمد حدید، در ۳۱ اکتبر ۱۹۵۰ میلادی چشم به جهان گشود. او را به عنوان برجسته ترین معمار عراقی - انگلیسی و نخستین بانویی که توانست جایزه معماری پریتزکر را دریافت کند، می شناسند. معتبرترین جایزه معماری بریتانیا یعنی جایزه استرلینگ و نشان شوالیه‌ای Dame از دیگر افتخارات او هستند.
به بیان بسیاری از کارشناسان معماری، او هندسه معماری را دگرگون کرده و هویتی جدید به آن داده است. روزنامه گاردین، زاها حدید را ملکه انحناها نامیده است. از بزرگ‌ترین آثار به‌یادماندنی این بانوی معمار می‌توان به مرکز ورزش‌های آبی لندن برای المپیک ۲۰۱۲، موزه هنر میشیگان در ایالات متحده آمریکا و سالن اپرای گوانگژو در چین اشاره کرد. برخی از طراحی‌های او پس از درگذشت وی در ۲۰۱۶ میلادی، ساخته شدند و برخی از آنها مانند استادیوم ال‌وکره در قطر هنوز در حال ساخت هستند.
نخستین طراحی‌های معمار مشهور عراقی-بریتانیایی در سال های ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۵ میلادی به مرحله ساخت رسیدند. در این سال‌ها، منحنی‌های زیبای طراحی‌شده به وسیله زاها حدید شکل واقعی به خود گرفتند و فعالان صنعت معماری متوجه ظرفیت بالای طراحی‌های او شدند. زاها حدید ایستگاه آتش نشانی ویترا را برای یکی از نخستین مشتریان رسمی‌اش یعنی رالف فلبام، صاحب شرکت تولید لوازم خانگی ویترا طراحی کرد. طراحی این ساختمان به گونه‌ای بود که خطوط تیز آن در مرکز به هم می‌رسیدند. طراحی و ساخت این ساختمان، سکوی پرتابی برای زاها حدید بود.
طرح بعدی زاها در کوه‌های اتریش ساخته شد. این پروژه بازسازی یک سکوی پرش اسکی به همراه کافی‌شاپ کنار آن بود. حدید در انجام این پروژه باید با تفکرات سنتی و همچنین زمان مبارزه می‌کرد زیرا ساختمان سکو باید در مدت یک سال و پیش از مسابقات بین‌المللی به پایان می‌رسید. در نهایت ساختمان با طرحی ترکیبی از پل و برج در ارتفاع ۴۸ متری به پایان رسید.
در پایان دهه ۱۹۹۰، فعالیت‌های کاری حدید افزایش پیدا کرده بود. او برای طراحی ساختمان موزه هنرهای معاصر سین‌سیناتی وارد رقابت معماری شد. رقابتی که استاد خودش، رم کولهاس نیز در آن حضور داشت. حدید در این رقابت پیروز شد و نام خود را به عنوان نخستین طراح زن موزه در ایالات متحده آمریکا ثبت کرد.
مرکز علوم فائنو، ساختمان جانبی موزه اوردراپگارد، ساختمان مدیریتی بی‌ام‌و، پاویون پل زاراگوزا، پل شیخ زاید، موزه ملی هنرهای قرن، سالن اپرای گوانگژو، موزه ساحلی گلاسگو، مرکز ورزش‌های آبی المپیک لندن و موزه‌ی جامع هنر میشیگان و... از جمله آثار این بانوی برجسته به شمار می رود.
معتبرترین افتخاری که زاها حدید در زندگی خود دریافت کرد، نشان امپراطوری CBE و DBE انگلیس بوده است. زاها حدید در ۲۰۰۸ در لیست ۱۰۰ بانوی قدرتمند مجله فوربز، جایگاه ۶۹ را تصاحب کرد. در سال ۲۰۱۰، مجله New Statesman او را در لیست ۵۰ فرد تأثیرگذار سال ۲۰۱۰ قرار داد. او معتبرترین جایزه معماری بریتانیا یعنی جایزه استرلینگ را نیز ۲ بار دریافت کرد. سرانجام زاها حدید در ۲۰۱۶ میلادی، پس از اتمام ساخت پروژه آنتورپ در بلژیک، چشم از دنیا فروبست. مسوولان این شهر به پاس طراحی او، میدان روبه‌رویی این ساختمان را میدان زاها حدید نام نهادند.
پایگاه اطلاع‌رسانی عربین بیزینس در گزارشی ۱۰۰ زن قدرتمند جهان عرب را در ۲۰۱۲ میلادی معرفی کرد. در این رده‌بندی شیخا لبنا القسیمی نخستین زن وزیر در امارات برای دومین سال پیاپی به عنوان قدرتمندترین زن جهان عرب معرفی شد. او نه تنها نخستین زن وزیر در کشور امارات متحده عربی محسوب میشود، بلکه نقش کلیدی نیز در توسعه تجارت امارات با دیگر کشورهای جهان بازی کرده است. در رده دوم توکل کرمان فعال حقوق بشری یمن قرار گرفته که سال گذشته نیز موفق به دریافت جایزه صلح نوبل شد. او همچنین با تنها ۳۲ سال، جوان ترین فرد برنده جایزه صلح نوبل نیز به شمار می‌رود. او در جریان قیام مردم یمن علیه علی عبدالله صالح نقش کلیدی را در حمایت از مردم و آشکار کردن نقش دولت در نقض حقوق بشر در یمن داشت.
رده سوم نیز به لبنا اولایان مدیرعامل شرکت فاینانسینگ اولایان اختصاص یافت. او یکی از نیرومندترین زنان فعال اقتصادی در عربستان سعودی محسوب میشود. از دیگر چهره‌های معروف در میان فهرست ۱۰۰ زن قدرتمند جهان عرب در ۲۰۱۲ میلادی می‌توان به پرنسس آمراه ال تویل، نوال السعداوی (فمینیست و نویسنده مشهور) و اوکتاویا نصر (سردبیر پیشین سی. ان. ان) اشاره کرد. همچنین می توان به آل مایاسا، دختر حمد بن خلیفه آل ثانی امیر قطر اشاره کرد که جزو یکی از تاثیرگذارترین افراد در حوزه هنری شناخته می شود. در این رده‌بندی زنانی از کشورهای امارات، عربستان، قطر، کویت، مصر، یمن، فلسطین، سوریه، لبنان، تونس، اردن، بحرین، مراکش و عمان حضور دارند. حدود نیمی از زنان قدرتمند جهان عرب در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی فعالیت می‌کنند.
نازک صادق الملائکه
نازک صادق الملائکه یکی از پیشگامان شعر نو عرب است. عمده علائق او زبان عربی، انگلیسی، تاریخ، موسیقی، ستاره‌شناسی، شیمی و ژنتیک بود. او را در کنار بدر شاکر السیاب و عبدالوهاب البیاتی یکی از بنیانگذاران شعر نو عربی می‌دانند. برخی شعر مشهور وی «کولیرا» (وبا) را نخستین شعر آزاد در ادبیات عربی عنوان کرده اند، اگر چه او خود بعدها در یکی از کتاب‌های خویش این مساله را رد کرد. نازک الملائکه در ایران از لحاظ ابداع شعر نو در برابر افرادی همچون نیما یوشیج و از نظر مضامین و احساسات شاعرانه در برابر فروغ فرخزاد قرار دارد.
از آثار او می‌توان دیوان عاشقه اللیل، دیوان شظایا و رماد، دیوان قرار الموجه و کتاب قضایا الشعر المعاصر را نام برد که این کتاب در موضوع نقد ادبی نگاشته شده و نازک الملائکه در آن از شعر نو عربی دفاع کرده است و شعر نو سرودن در شعر عربی را به عنوان یک روش خارجی و بیرونی نمی‌داند، بلکه در پندار وی، این روش سرودن شعر عربی، تلاشی از درون برای پیشرفت شعر عربی است که تغییرات تاریخی و مسایل دوران جدید، اقتضا می‌کند. در چاپ‌های نخستین این کتاب، نازک الملائکه ادعا می‌کرد که وی نخستین شاعر شعر جدید عربی محسوب می شود اما از چاپ پنچم به بعد از این نظر بازگشت و عراق را نخستین محل سرودن شعر آزاد عربی دانست.
ریما بنت بندر بن سلطان آل سعود
ریما دختر بندر بن سلطان آل سعود نخستین زن سفیر در عربستان است. ریما نخستین زنی بود که در تاریخ عربستان به مقام سفارت رسیده است. این شاهزاده خانم سعودی پیش از این هم در میان اشخاص و نهادهای بین المللی به شهرت رسیده بود. دوران کودکی ریما در آمریکا سپری شد. او توانست در مقطع کارشناسی در رشته «مطالعات موزه» از دانشگاه جرج واشنگتن فارغ التحصیل شود. حضور شاهزاده ریما در میتینگ‌های اجتماعی، باعث مطرح شدن نام او در رسانه‌های غربی شد. به طوری که این رسانه‌ها، ریما را کارآفرین، فعال اجتماعی و حقوق بشر خوانده اند.
ریما نماد تغییر چهره عربستان سنتی به کشوری رو به رشد و مدرن است. همچنین ریما مدتی رییس بخش بانوان کمیته المپیک عربستان بود و بعد از ۱۲۰ سال توانست در ۲ نوبت زنان کشورش را راهی این مسابقات کند. ریما در عین حال، سعی دارد، چهره ای مردمی و فعال هم از خودش به نمایش بگذارد. او عضو کمپین مبارزه با سرطان و آگاهی زنان درباره سرطان سینه است. او همچنین در دیگر زمینه های فرهنگی و فعالیت های به اصطلاح بشر دوستانه فعالیت می کند.
مجله فوربس خاورمیانه شاهزاده ریما را در فهرست ۲۰۰ زن قوی عرب در ۲۰۱۴ میلادی قرار داد. عربستان از طریق چهره و جایگاه ریما سعی دارد به اهداف بین المللی خود برسد. به همین دلیل است که ریما حتی در اجلاس های اقتصادی و تخصصی به عنوان نماینده عربستان شرکت می‌کند. اجلاس جهانی اقتصاد در دافوس سوییس، شاهزاده ریما را با توجه به دستاوردهای توسعه ای و پرونده فعالیت هایش انتخاب کرد تا با این سازمان همکاری داشته باشد. این شاهزاده خانم جوان سعودی همچنین نمایندگی کشورش را در بسیاری از محافل جهانی از جمله اجلاس دافوس در اوایل سال جاری و سمینار مدیرعامل عربستان – آمریکا در شهر نیویورک برعهده داشت.
جنات الغزی
جنات الغزی فعال حقوق بشر و معاون مدیر سازمان آزادی زنان در عراق است. در ۲۰۱۷ میلادی وی جایزه بین‌المللی زنان شجاع را کسب کرد. جنات الغزی و سازمان آزادی زنان در عراق برای کمک به زنان برای رهایی از خشونت و حتی مرگ، روزانه خطرات بسیاری را تحمل می کنند و سرپناه، آموزش، حمایت و خدمات قانونی در اختیار آنها قرار می دهند. سازمان آزادی زنان با ارایه تحصیلات و آموزش مهارت های عملی مانند خیاطی، به این زنان فرصتی دوباره برای زندگی به آنها می دهد. جنات امروز امور رسانه ای سازمان آزادی زنان را مدیریت می کند و سردبیر روزنامه این سازمان با عنوان Equality یا برابری است. آرزوی او حمایت از حقوق بشر تمام زنانی است که در عراق قربانی خشونت بوده اند و این آرزو الهام بخش جنات در فعالیت هایش بوده است.
موزا بنت ناصر
موزا بنت ناصر نماینده ویژه یونسکو در امور آموزش پایه و پیشرفته و همچنین رییس بنیاد آموزش و علوم و توسعه مؤسسه قطر و موسسه صلتک است. موزا در رشته جامعه شناسی از دانشگاه قطر فارغ التحصیل شده و شهرتش بیشتر به خاطر مدیریت پروژه های بین المللی علمی، تحصیلی و اجتماعی است. او به عنوان یکی از مشهورترین و جذاب ترین زنان مسلمان در جهان شناخته می شود.
- 17
- 4
