مصارف ارزی خودروسازان بزرگ کشور در سال ۹۸ نسبت به ۹۷ کاهش یافت، موضوعی که دلایل آن را می توان در« تحریم»،« داخلی سازی قطعات»،« افت تولید» و همچنین« کاهش تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی» جست و جو کرد. خودروسازی ایران در سال ۹۷ تحریم شد و طبعا دلایل چهارگانه« تحریم»،« داخلی سازی قطعات»،« افت تولید» و همچنین« کاهش تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی» در آن سال مصارف ارزی خودروسازان را کاهش داد. با این حال اما کاهش مصارف ارزی در سال ۹۸ بیشتر شد که این موضوع با تشدید دلایل چهارگانه در ارتباط است.
در این بین، تحریم نقش بسیار مهمی در کاهش مصارف ارزی خودروسازان طی سال ۹۸ داشته است. این اثرگذاری اولا از ناحیه اختلال در تامین قطعات خارجی بوده و ثانیا از محل توقف تولید برخی خودروهای مونتاژی. پس از تحریم خودروسازی ایران در تابستان ۹۷، شرکت های خارجی از جمله چینی ها کشور را ترک کردند تا از تیررس جرایم مادی و معنوی آمریکایی ها در امان بمانند. با خروج آنها، تولید محصولات مونتاژی در ایران رفته رفته افت کرد و در مواردی کلا متوقف شد.
توقف تولید یا افت تیراژ مونتاژی ها، در سال ۹۸ بیش از ۹۷ به چشم آمد و در پی آن طبعا مصارف ارزی نیز کاهش یافت. خودروهای مونتاژی مانند برلیانس، چانگان، دانگ فنگ و خانواده رنو وابستگی زیادی به قطعات خارجی داشتند، بنابراین ارز زیادی بابت تولید آنها مصرف می شد. با حذف یا افت تولید آنها، مصارف ارزی نیز خود به خود کاهش یافت.
جدا از مساله حذف و افت تولید مونتاژی ها، موضوع دیگری که سبب شد مصارف ارزی خودروسازان کاهش یابد، مختل شدن تامین قطعات از خارج بود. بسیاری از شرکت های تامین کننده قطعات خودرو، از ترس تحریم ارتباط خود را با ایرانی ها قطع کردند یا به حداقل رساندند. از همین رو روند تامین قطعات مختل شد و طبعا حجم ورودی قطعات خارجی به کشور در مقایسه با دوران قبل از تحریم کاهش چشمگیری را به خود دید.
نکته دیگر اینجا بود که نقل و انتقال پول نیز در اثر تحریم بسیار سخت شد تا این مساله نیز به نوبه خود سبب کاهش ارسال قطعات خارجی به خودروسازی کشور شود. تمامی این اتفاقات سبب شدند مصارف ارزی خودروسازان در دو سال گذشته به ویژه طی سال ۹۸ از ناحیه تحریم و کاهش تولید، افت کند. اگرچه طبق آمار، تولید محصولات سواری در سه خودروساز بزرگ کشور طی سال ۹۸ و نسبت به ۹۷ روند افزایشی داشته، با این حال این موضوع سبب رشد مصارف ارزی آنها نشده است.
این موضوع جدا از اینکه با توقف تولید یا افت تیراژ مونتاژی ها در ارتباط است، به این مساله نیز مربوط می شود که خودروسازان در سال ۹۸( مانند ۹۷) بسیار کمتر از ظرفیت اسمی خود تولید کرده اند. آمارها نشان می دهد خودروسازان طی سال گذشته و در مقایسه با ۹۶ که تحریمی در کار نبود، تیراژشان تقریبا نصف و بخش نسبتا قابل توجهی از محصولات مونتاژی آنها حذف یا دچار افت تولید شده است. با توجه به این موضوع، تحریم در عین حال که برای خودروسازی کشور بسیار خسارت بار بوده و زیان های کمی و کیفی آن قابل انکار نیست، در عین حال مصارف ارزی خودروسازان را نیز کاهش داده است. اما مساله اثرگذار مهم دیگر در ماجرای کاهش مصارف ارزی خودروسازان طی سال ۹۸، داخلی سازی قطعات است.
ازآنجاکه تحریم سبب مختل شدن ورود قطعات به کشور شد، وزارت صنعت، معدن و تجارت طی سال گذشته نهضتی به نام داخلی سازی به راه انداخت تا هم ارزبری را کاهش دهد و هم مانع توقف تولید به دلیل مختل شدن تامین قطعات از خارج شود. بر این اساس، چند میز داخلی سازی قطعات طی سال ۹۸ برگزار شد و طبق آنچه وزارت صمت و خودروسازان می گویند، نهضت داخلی سازی سبب شده بخشی از قطعات خارجی در داخل به تولید رسیده و طبعا ارزبری از ناحیه آنها حذف شود. هرچند با وجود داخلی سازی های صورت گرفته، خودروسازی کشور هنوز هم به قطعات خارجی به ویژه کیسه هوا، رایانه خودرو و ... وابستگی دارد، با این حال نهضت داخلی سازی در کاهش مصارف ارزی خودروسازان بی تاثیر نبوده است. میزهای داخلی سازی البته همچنان ادامه دارند و قرار است قطعات بیشتری طی سال جاری ساخت داخل شود، بنابراین می توان انتظار داشت مصارف ارزی صنعت خودرو طی سال ۹۹ باز هم از ناحیه ساخت داخل قطعات کم شود.
در کنار این مسائل اما سختگیری های بانک مرکزی در راستای مدیریت منابع ارزی نیز دیگر دلیل البته خفیف تر کاهش مصارف ارزی صنعت خودرو طی سال ۹۸ به حساب می آید.
تحریم سبب شد ورود ارز به کشور محدود شود و از همین رو بانک مرکزی تصمیم گرفت منابع ارزی را با سخت گیری هایش مدیریت کند و این موضوع گریبان خودروسازی را هم گرفت. به عنوان مثال قرار بود بیش از ۸۰۰ میلیون یورو تسهیلات ارزی در اختیار خودروسازان قرار بگیرد، اما بانک مرکزی در نهایت زیر بار این موضوع نرفت. بانک مرکزی البته در ادامه راضی شد تسهیلات ارزی را در ارزهایی غیر از دلار و یورو در اختیار خودروسازان قرار دهد. هرچند در نهایت مشخص نشد تسهیلات موردنظر به صنعت خودرو داده شد یا نه، اما صورت های مالی خودروسازان نشان می دهد آنها طی سال گذشته از ارزهایی غیر از دلار و یورو استفاده نسبتا چشمگیری داشته اند. بر این اساس، بخش قابل توجهی از مصارف ارزی سه خودروساز بزرگ کشور طی سال ۹۸ را یوآن، روپیه، وون، ین و روبل تشکیل داده اند.
جزئیات مصارف ارزی
طبق آنچه در صورت های مالی خودروسازان آمده، ارزهای مصرفی توسط آنها طی سال گذشته شامل دلار آمریکا، یورو اتحادیه اروپا، یوآن چین، ین ژاپن، درهم امارات، وون کره جنوبی و البته روبل روسیه بوده است.
با در نظر گرفتن معادل ریالی، ارز مصرفی اصلی خودروسازان در سال گذشته یورو بوده، چه آنکه ایران خودرو ، سایپا و پارس خودرو در مجموع بیش از ۸۲ میلیون و ۱۵۵ هزار یورو طی سال گذشته صرف تامین قطعات کرده اند. این در حالی است که در سال ۹۷ بیش از ۱۳۲ میلیون یورو صرف تامین قطعات شده بود. مصارف ارزی خودروسازان در بخش دلار اما بالغ بر ۱۱ میلیون و ۸۰۰ هزار دلار بوده که تقریبا یک هشتم مصارف یورویی آنها بوده است.
همچنین با توجه به آمار موجود، مصرف دلاری خودروسازان طی سال ۹۸ و در مقایسه با ۹۷ بیش از یک بیستم شده است. از جنبه نوع ارز اما بیشترین ارز مصرفی خودروسازان در سال گذشته را وون کره جنوبی تشکیل می دهد. سه خودروساز بزرگ کشور طی سال گذشته بالغ بر ۲۶ میلیارد وون صرف تامین قطعات خارجی کرده اند. این در حالی است که در سال ۹۷، مصرف ارزی خودروسازان در این واحد پولی، بیش از ۵۶ میلیارد وون بوده است.
در حالت تفکیکی اما ایران خودرو به عنوان بزرگ ترین خودروساز کشور، طی سال ۹۸ بیشترین مصرف ارزی را بین سه شرکت اصلی به خود اختصاص داده است. این شرکت طی سال ۹۸ بالغ بر ۸ میلیون و ۶۸۷ هزار دلار( بیش از ۱۱۱ میلیارد تومان) هزینه تامین قطعات و مواد اولیه خارجی موردنیاز خود کرده است. مصارف ارزی ایران خودرو در بخش یورویی اما بسیار بیشتر از دلار بوده، چه آنکه این شرکت بیش از ۴۲ میلیون و ۸۰۰ هزار یورو( معادل بالغ بر ۵۳۴ میلیارد تومان) مصرف داشته است. دیگر ارز مصرفی ایران خودرو طی سال ۹۸، وون کره جنوبی بوده که رقم آن بیش از ۲۶ میلیارد وون( بالغ بر ۳۰۱ میلیارد تومان) گزارش شده است. ایران خودرویی ها اما بالغ بر ۴۸۲ میلیون ین( معادل حدودا ۶۰ میلیارد تومان) نیز صرف تامین قطعات خارجی در سال ۹۸ کرده اند. طبق صورت های مالی این شرکت، یوآن مصرفی در سال گذشته نیز حدود ۶۰ میلیون یوآن بوده که معادل ریالی آن چیزی نزدیک به ۱۱۵ میلیارد تومان می شود. بزرگ ترین خودروساز ایران همچنین بیش از ۳۴ میلیون روپیه( معادل حدودا ۷ میلیارد تومان) نیز مصرف ارزی طی سال گذشته داشته است. در صورت های مالی ایران خودرو بیش از یک میلیون و ۱۲۵ هزار درهم( معادل بالغ بر ۵ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان) نیز به ثبت رسیده است. آبی های جاده مخصوص اما از روبل هم استفاده کرده اند ، چه آنکه صورت های مالی این شرکت نشان می دهد طی سال گذشته بالغ بر ۲۹ میلیون روبل( چیزی حدود ۸ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان) صرف تامین قطعات شده است.
اما از سایپا هم خبر می رسد این شرکت به جز ین، روبل و روپیه سایر ارزهایی را که ایران خودرو سال گذشته مورد استفاده قرار داده، در راستای تامین قطعات استفاده کرده است. بر این اساس، بیش از ۳ میلیون و ۱۱۳ هزار دلار صرف تامین بخشی از قطعات موردنیاز سایپایی ها در سال ۹۸ شده است. ارزبری یورویی این شرکت اما بیش از ۳۸ میلیون یورو بوده است.
بنابراین، یورو ارز اصلی مورد استفاده سایپا در سال۹۸( با توجه به معادل ریالی) به شمار می رود. در صورت های مالی سایپا اما مصرف ارزی بالغ بر ۷۹ میلیون وون نیز به ثبت رسیده، ضمن آنکه این شرکت بالغ بر ۱۵۵ میلیون یوآن نیز برای تامین قطعات موردنیاز خود طی سال گذشته صرف کرده است. در نهایت حدود ۹۷هزار درهم نیز در لیست مصارف ارزی سال گذشته سایپا به ثبت رسیده است. در صورت های مالی این شرکت معادل ریالی ارزهای مصرفی طی سال گذشته ذکر نشده است.
اما به پارس خودرو برویم و ببینیم کارنامه مصارف ارزی این شرکت طی سال گذشته به چه شکل بوده است. پارس خودرویی ها بالغ بر ۳۷۲ میلیون یوآن مصرف ارزی طی سال گذشته داشته اند، ضمن آنکه بیش از ۶۰۷ هزار درهم مصرف ارزی نیز در صورت های مالی شان ثبت شده است. در بخش دلار اما ظاهرا پارس خودرو هیچ مصرف ارزی خاصی نداشته، با این حال این شرکت حدود ۱۱۵ هزار یورو صرف تامین قطعات موردنیاز خود کرده است.
از بازار خودرو چه خبر؟
ایسنا:به گفته رئیس اتحادیه نمایشگاه داران و فروشندگان خودروی تهران، با کنترل بازار ارز، تقریبا روند قیمتی در بازار خودرو ثابت مانده و تغییر چندانی در قیمت ها ایجاد نشده است.
سعید موتمنی در رابطه با آخرین وضعیت بازار خودرو و مسیر قیمتی آن طی روزهای اخیر، آن هم در شرایطی که قیمت ارز چند روزی است به حالت کنترل در آمده، اظهار کرد :نسبت به هفته های گذشته که ارز نرخ های بالایی داشت، قیمت خودرو در بازار تغییر چندانی نداشته است و همچنان مشتری در بازار نیست؛ در حالی که فروشنده بسیار است. رئیس اتحادیه نمایشگاه داران و فروشندگان خودروی تهران تاکید کرد:زمانی که نرخ دلار در محدوده ۲۵ هزار تومان بود، با افزایش قیمت خودرو در بازار روبه رو شدیم اما حال که دلار در کانال ۲۰ هزار تومان قرار گرفته است. طبق بررسی ها می بینیم که اختلاف قیمت چندانی نسبت به هفته گذشته مشاهده نمی شود اما فاصله قیمت کارخانه و بازار همچنان بالاست.
وی تصریح کرد :این اختلاف قیمت کارخانه و بازار که طی سال های اخیر ایجاد شده است ، روزبه روز با کاهش عرضه خودروسازان، بیشتر شده و در حال حاضر به مرحله ای رسیده که مشاهده می شود اختلاف قیمت برخی خودروها به ۱۰۰ درصد رسیده است.
موتمنی افزود:خودرو کالای مصرفی و ضروری است که باید متناسب با نیازی که در بازار برای آن وجود دارد ، تامین شود، اما از سال گذشته به این نیاز به درستی پاسخ داده نشده و در نهایت هم به همین فاصله فاحش قیمتی کارخانه و بازار منجر شده؛ بنابراین خودرو را به کالایی سرمایه ای تبدیل کرده که به دست مشتری واقعی هم نمی رسد.
رئیس اتحادیه نمایشگاه داران و فروشندگان خودروی تهران ادامه داد :با افزایش قیمت ارز به دلیل اینکه خودرو به چشم کالای سرمایه ای دیده می شود، افرادی که خودرو در اختیار دارند، با این دید که احتمالا قیمت ها بالاتر هم خواهد رفت و سود بیشتری حاصل خواهد شد، از فروش خودروهای خود امتناع می کنند؛ از سوی دیگر به دلیل بالا رفتن قیمت ها به همین شیوه، مشتری نیز نمی تواند خرید خود را انجام دهد و به این امید است که قیمت ها عقب نشینی کند. هفته گذشته که نه فروشنده ای در بازار بود و نه خریداری اما در حال حاضر با کاهش قیمت ارز فروشنده هست اما تقاضا نیست. موتمنی پیش بینی کرد:چنانچه نرخ ارز باز هم کاهش یابد، احتمال دارد که شاهد ریزش قیمت در بازار خورو باشیم؛ اما بازهم تاکید می کنم آنچه بیشترین تاثیرگذاری را دارد، افزایش عرضه است. در هر صورت اگر عرضه بیشتر باشد، ریزش قیمت ها بیشتر خواهد شد. طبق روال سال های گذشته، چنانچه حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه یا بیشتر خودرو به بازار وارد می شد، قاعدتا نیازها تامین شده، فاصله قیمتی کارخانه از بین رفته و بازار نیز متعادل خواهد شد.
وی یادآور شد :طبق آمار خودروسازان سال گذشته حدودا ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار دستگاه خودرو بیشتر تولید و به بازار عرضه نشد، همین کمبود عرضه سبب شد که فاصله قیمتی کارخانه و بازار که زمانی به طور مثال ۳ درصد بود، در حال حاضر برای برخی خودروها به ۱۰۰ درصد هم رسیده باشد.
- 11
- 5