مردم بی‌پناه، دولت غریب‌نواز

 اوایل اسفند ۱۴۰۱ بود که وزیر میراث فرهنگی و گردشگری در حاشیه جلسه هیات دولت اعلام کرد که با ارائه پیشنهادی از وزارت ارتباطات درخواست کرده گردشگران خارجی که به ایران می‌آیند سیم‌کارت خاصی دریافت کنند که مشکل فیلترینگ، به‌ویژه محدودیت‌های موجود برای «اینستاگرام» و «واتساپ» را نداشته باشند: «در نظر داریم با توجه به محدودیت استفاده از این دو پلتفرم، برای گردشگران خارجی که به کشورمان سفر کرده‌اند سیم‌کارت‌های خاصی طراحی کنیم که این افراد بتوانند در مدت حضور خود در ایران راحت‌تر و بهتر از فضای‌ مجازی استفاده کنند.»

بعد از اعلام این خبر بسیاری از رسانه‌ها و همچنین مردم به این طرح اعتراض کرده و آن را در ادامه ایده اینترنت طبقاتی دانستند که به گردشگرانی که برای مدت کوتاهی به ایران می‌آیند اجازه دسترسی بدون محدودیت به اینترنت را می‌دهد، در حالی که عموم مردم کشور هر روز با فیلتر و اختلالات بسیار در اینترنت دست به گریبان هستند. در پاسخ به این انتقادات و مخالفت‌ها عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی و گردشگری، توضیح داد که اینترنت بدون محدودیت برای گردشگران خارجی «مثل نان شب و هوا لازم است. نمی‌شود گردشگر خارجی به کشور ما بیاید و ارتباطش با دنیا قطع شود»؛ پاسخی که نشان می‌داد عزم وزارت میراث فرهنگی و گردشگری برای ارائه این سیم‌کارت‌ها جزم است.

صحبت‌های روز گذشته (ششم اردیبهشت) ضرغامی نیز حاکی از آن است که این عزم جزم به نتیجه رسیده و ظاهرا این سیم‌کارت‌ها که حالا وزیر گردشگری نامش را «سیم‌کارت مناسب برای رفع نیاز گردشگران خارجی» گذاشته قرار است به ‌زودی در دسترس توریست‌ها و مجموعه‌های خدمت‌رسان در حوزه گردشگری و مسافری قرار بگیرد. ضرغامی در این خصوص گفت: «من کماکان اعتقاد به اعطای سیم‌کارت مناسب برای رفع نیاز گردشگران خارجی دارم. نه‌تنها برای گردشگران بلکه معتقد هستم این ظرفیت باید برای مجموعه‌های داخل کشور که خدمات مسافری می‌دهند هم فراهم شود.»

به گفته او، پیشنهاد وزارت میراث فرهنگی و گردشگری بررسی و «تا حد زیادی» مورد تصویب قرار گرفته است: «پیشنهادی که من دادم در کمیته‌های مختلف مسوول رسیدگی به این موضوع، بررسی شد و تا حد زیادی مورد تصویب قرار گرفت. امیدوارم در چند روز آینده که نتیجه بررسی این کمیته‌ها اعلام می‌شود این امکان را برای گردشگران فراهم کنیم که بتوانند ارتباط مناسب و سازنده با کشورهای مبدأ داشته باشند.» ضرغامی در بخش دیگری از اظهاراتش به فراهم شدن امکان استفاده از پیام‌رسان‌های ایرانی در کشورهای خارجی نیز اشاره کرده و گفت: «می‌توانیم ایرانی‌هایی که به خارج از کشور می‌روند یا خارجی‌هایی که به کشور می‌آیند توجیه کنیم که پیام‌رسان‌های داخلی ما را نصب کنند. این ظرفیت هم فراهم شده است که در خارج از کشور با نصب اپلیکیشن داخلی بتوانند تماس بگیرند.»

با وجود این، به زعم وزیر گردشگری ارائه سیم‌کارت‌های بدون فیلتر و محدودیت راهکار فوری‌تری است برای اینکه گردشگران خارجی بتوانند در کشور با سهولت بیشتری از اینترنت استفاده کنند: «تا زمانی که استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی تعمیم پیدا کند و گردشگران به آن عادت کنند زمان می‌برد، ما نباید زمان را از دست بدهیم.» تصمیم به اجرای طرح ارائه سیم‌کارت‌های مناسب گردشگران خارجی با وجود مخالفت‌ها پیگیری شده و ظاهرا به سرانجام رسیده است تا از یک سو تداوم و دائمی شدن فیلترینگ پلتفرم‌های «اینستاگرام» و «واتساپ» را یادآوری کند و از سوی دیگر، نشان دهد که ایده طبقاتی شدن اینترنت با وجود تکذیب شدن ماهیت آن از سوی وزرا و مسوولان، در جریان است. برای ارائه اینترنت آزاد به قشرهای مختلف هر بار توجیهی مطرح می‌شود اما آنچه در عمل اتفاق می‌افتد ارائه دسترسی آزادانه به اینترنتی است که عموم مردم از آن محروم هستند؛ خواه اسمش سیم‌کارت بدون فیلتر باشد که عنوانی حساسیت‌برانگیز است، خواه اسم خنثی‌تر و توجیه‌کننده‌ای داشته باشد که وزیر میراث فرهنگی و گردشگری روی آن می‌گذارد: «سیم‌کارت مناسب برای رفع نیاز گردشگران خارجی.»

فیلترینگ باید آزاد شود

در همین خصوص کیوان نقره‌کار کارشناس فناوری اطلاعات و ارتباطات در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» گفت: اینکه بتوانیم خدمات مختلف گردشگری در کشور را توسعه دهیم و یکی از راه‌های اقتصاد بدون نقص را به سمت گردشگری ببریم، هیچ شکی در آن نیست و تمام سازمان‌ها باید دست‌ به دست هم دهند تا گردشگری در کشور توسعه پیدا کند.

او در ادامه گفت: در اینجا یک سوال مطرح می‌شود، آن هم اینکه اگر واقعا قرار است به گردشگران خارجی امکاناتی ارائه دهیم که این امکانات را از مردم خودمان دریغ کرده‌ایم و نمونه‌ آن همین سیم‌کارت‌هاست چطور در اینجا منافع مردم را که در قالب اینترنت مناسب و بدون فیلتر است در نظر نمی‌گیریم. اگر قرار است خدمات ارائه شود، می‌تواند برای تمام مردم به صورت یکسان ارائه شود. اینکه برای قشر یا گروه خاصی در نظر گرفته می‌شود، شائبه بی‌عدالتی را به وجود می‌آورد.

یک سیم‌کارت مشکلات اقتصادی ما را حل نمی‌کند

نقره‌کار در ادامه بیان کرد: اگر مسوولان این موضوع را توضیح دهند، قابل استناد است. ولی از آن سمت اگر صرفا یک نگاه توسعه گردشگری داشته باشیم و به جای آن فیلترینگ را آزاد کنیم تا کسب‌و‌کارهای ما از فضای مجازی درآمد ده‌چندان داشته باشند، شاید نیازی به وجود این سیم‌کارت نباشد. او در پایان خاطرنشان کرد: به نظر من مسوولان باید تمام این موارد را در نظر بگیرند و بعد اقدام به چنین کاری کنند. آیا صرفا فقط یک سیم‌کارت بدون فیلتر می‌تواند تمام مشکلات اقتصادی ما را حل کند؟ یا یک اینترنت بدون فیلتر که می‌تواند تاثیر ده‌چندان بر کسب‌وکارها داشته باشد.