سرویس Gmail بعد از ۱۵ سال همچنان حرف اول را می‌زند

در ابتدا، فقط با داشتن دعوت‌نامه امکان ایجاد اکانت در جیمیل وجود داشت و این دعوت‌نامه‌ها به حدی محبوب شدند که در «ای‌بی» (eBay) مورد معامله قرار می‌گرفتند. تا سال ۲۰۰۷، تنها راه برای عضویت در این سرویس استفاده از دعوتنامه‌ی افراد عضو بود. اگرچه در آن دوران سرویس‌های ایمیل هات‌میل و یاهو میل هم فعالیت می‌کردند، ولی جیمیل در مقایسه با آن‌ها یک مزیت بسیار مهم داشت؛ یک گیگابایت ظرفیت رایگان. شاید در حال حاضر چنین عددی بسیار کوچک باشد، ولی در آن دوران مشخصه‌ی بسیار مهمی محسوب می‌شد. همین موضوع که کاربران دیگر نگران تمام شدن ظرفیت مربوط به ایمیل‌های خود نباشند، در آن دوران و هنوز هم، وسوسه‌کننده است.

نقطه قوت جیمیل فقط ارائه‌ی یک گیگابایت ظرفیت رایگان نبود. سرویس ایمیل گوگل از قابلیت‌های جذاب دیگری هم بهره می‌برد که از بین آن‌ها می‌توانیم موتور جستجوی یکپارچه و امکان ارسال پیوست تا حداکثر حجم ۲۵ مگابایت اشاره کنیم. همچنین به لطف یکی از تکنولوژی‌های جاواسکریپت به نام AJAX، محتوای اینباکس به‌صورت خودکار بارگذاری می‌شد. جیمیل روی هم رفته یک اپلیکیشن وب همه‌فن‌حریف مختص ایمیل بود. در آن دوران با وجود حضور سرویس‌هایی مانند هات‌میل و یاهو میل، بسیاری از کاربران برای دسترسی به ایمیل‌های خود از برنامه‌هایی مانند Outlook و Eudora استفاده می‌کردند. در این فضا، جیمیل هوای تازه‌ای را به ارمغان آورد. کم‌کم، کاربران بیشتری برنامه‌های دسکتاپ مختص این کار را رها کردند و به وب روی آوردند.

همچنین جیمیل موفق شد ایده‌ی «فضای ابری» را به عموم کاربران معرفی کند. کاربران با بهره‌گیری از این تکنولوژی دیگر نیازی به ذخیره‌سازی موارد مختلف در کامپیوتر ندارند و می‌توانند به فضای آنلاین تکیه کنند. در آن زمان، سرعت جستجو در ایمیل‌های موجود در برنامه دسکتاپ، به کامپیوتر شما بستگی داشت ولی جیمیل برای چنین کاری از سرورهای گوگل استفاده می‌کرد. و این موضوع که بتوان با انواع و اقسام کامپیوترها و در مکان‌های مختلف به ایمیل‌ها دسترسی داشت، بسیار هیجان‌انگیز بود.

طی سال‌های گذشته، جیمیل جنبه‌های مختلفی از زندگی روزمره را در بر گرفته است. به‌عنوان مثال سرویس چت GChat در سال ۲۰۰۵ پدیدار شد و سپس به شکل Hangouts درآمد. همچنین جیمیل با دیگر سرویس‌های گوگل مانند Google Tasks و Google Calendar و Google Drive تا حد زیادی یکپارچه شده است. ظهور G Suite، نسخه سازمانی گوگل، در سال ۲۰۰۶، اهمیت جیمیل را تا حد زیادی افزایش داد زیرا حالا بخشی ضروری از زندگی کاری افراد محسوب می‌شد.

البته تمام این حرف‌ها به معنای بی‌نقص بودن جیمیل نیست. یکی از دلایلی که این سرویس خدمات متنوعی را به‌صورت رایگان ارائه می‌کند، بهره‌گیری از محتوای تولیدشده توسط کاربران برای ارائه‌ی تبلیغات هدفمند است. البته در سال ۲۰۱۷ گوگل بالاخره اعلام کرد که اسکن ایمیل‌ها را متوقف می‌کند و برای نمایش تبلیغات از داده‌های جمع‌آوری شده از دیگر سرویس‌ها استفاده خواهد کرد.

برخلاف دیگر تلاش‌های گوگل برای یکپارچه‌سازی جیمیل با دیگر سرویس‌ها، ترکیب جیمیل با گوگل باز و گوگل پلاس موفقیت چندانی به ارمغان نیاورد.Buzz یک شبکه اجتماعی جیمیل محور بود که متأسفانه بدون اطلاع کاربران، فهرست مخاطبین آن‌ها را در اختیار دیگر افراد قرار می‌داد. در سال ۲۰۱۱ گوگل پلاس تا حدی با جیمیل یکپارچه شد و کاربران نمی‌توانستند فقط برای یکی از آن‌ها اکانت ایجاد کنند. در سال ۲۰۱۵، کاربران بدون اینکه آدرس کاربر موجود در گوگل پلاس را داشته باشند، می‌توانستند برای او ایمیل بفرستند.

علی‌رغم اشتباهات مقطعی، جیمیل همچنان بهترین سرویس ایمیل باقی ماند. یکی از رمزهای موفقیت آن، تکامل دائمی جیمیل است که مثلاً می‌توانیم به افزودن حجم بیشتر، هوشمندتر شدن تشخیص اسپم‌ها و پشتیبانی از اندروید و iOS اشاره کنیم. با وجود مناقشه‌های زیادی که در رابطه با آن پدید آمده، کاربران همچنان به آن وفادار مانده‌اند.

یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های جیمیل در چند سال گذشته، توسعه سرویس Inbox است که نتیجه‌ی خرید سرویس Sparrow توسط گوگل محسوب می‌شود که یک سرویس و اپلیکیشن جداگانه برای ایمیل است و از قابلیت‌های جذابی بهره می‌برد. این سرویس و اپلیکیشن اگرچه مبتنی بر جیمیل بود، ولی در مقایسه با آن برای مدیریت ایمیل‌ها از رویکرد دیگری بهره می‌برد.

یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های آن، دسته‌بندی خودکار انواع و اقسام ایمیل‌های دریافتی بود که مورد استقبال زیادی قرار گرفت. همچنین مثلاً به کاربران یادآوری می‌کرد که به ایمیل‌های ارسالی رسیدگی کند و فقط با یک کلیک، امکان لغو اشتراک از فهرست ایمیل‌ها وجود داشت. از دیگر ویژگی‌های قابل توجه آن هم می‌توانیم به «پاسخ هوشمند» (Smart Reply) و «ارسال هوشمند» (Smart Compose) اشاره کنیم که می‌توانست ادامه‌ی متن را حدس بزند. روی هم رفته، Inbox نسخه‌ی هوشمندتر جیمیل بود.

در نهایت، جیمیل‌ بسیاری از ویژگی‌های Inbox را به خدمت گرفت که البته از همان ابتدا برنامه گوگل همین بود. در تاریخ ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۸، مدیر محصول جیمیل پستی منتشر کرد که در بخشی از آن آمده: «Inbox یک مکان ایدئال برای آزمایش ایده‌های جدید بوده است» و در ادامه آمده: «ما می‌خواهیم در قبال ایمیل رویکرد متمرکزتری داشته باشیم». به همین خاطر، چند روز قبل سرویس Inbox برای همیشه تعطیل شد و در کنار سرویس‌هایی مانند گوگل ریدر و گوگل پلاس، روانه‌ی قبرستان پروژه‌های تعطیل‌شده این شرکت شد.

البته این خبر چندان هم بد نیست، زیرا به غیر از قابلیت‌هایی که تا حالا روانه‌ی جیمیل‌ شده‌اند، به‌زودی مشخصه‌های دیگری هم به این سرویس منتقل می‌شوند. اما در نهایت کاربرانی هم هستند که ظاهر ساده و مینیمال Inbox را به جیمیل‌ ترجیح می‌دهند.

اما در نهایت برای واکنش به چنین تصمیمی چه کاری از دست ما ساخته است؟ آیا باید از استفاده از جیمیل‌ دست بکشیم؟ بله ما می‌توانیم از سرویس یا برنامه دیگری برای ایمیل‌های خود استفاده کنیم، اما همانطور که گوگل در رابطه با موتور جستجو نشان داده، جیمیل‌ هم تا آینده‌ی نزدیک تاج و تخت پادشاهی را از دست نخواهد داد.