این اتفاق فقط ضرر مالی نیست؛ بلکه زمان زیادی را برای پیدا کردن جایگزین از ما میگیرد. نگهداری از ابزار و قطعات، مهارتی است که قبل از مونتاژ و طراحی باید یاد بگیریم. اگر دما، رطوبت و نظم محیط کارگاه کنترل نشود، حتی بهترین قطعات هم پس از مدتی کارایی خود را از دست میدهند. در این نوشته روشهای عملی برای افزایش طول عمر قطعات، از نحوه چیدمان تا تمیزکاری اصولی را مرور میکنیم تا همیشه تجهیزاتی سالم و آماده به کار داشته باشید.
نظم دهی به کارگاه با استفاده از جعبه قطعات الکترونیکی
اولین قدم برای داشتن یک کارگاه حرفهای، مدیریت فضا و وسایل است. وقتی روی میز کار شما پر از خازن، مقاومت و آیسیهای مختلف باشد که به هم گره خوردهاند، احتمال خرابی فیزیکی آنها بسیار بالا میرود. پایههای قطعات حساس هستند و با کوچکترین فشار نابجا خم میشوند یا میشکنند. جدا از بحث آسیب فیزیکی، پیدا کردن یک قطعه خاص در میان یک توده درهمریخته، تمرکز شما را از بین میبرد. راه حل این مسئله ساده است اما اجرای آن تفاوت بزرگی ایجاد میکند.
شما باید برای هر دسته از لوازم خود یک مکان مشخص داشته باشید. استفاده از جعبه قطعات الکترونیکی بهترین روش برای تفکیک این لوازم ریز و درشت است. این جعبهها معمولا دارای کشوهای شبکه بندی شده هستند که اجازه میدهند مقاومتها را بر اساس اهم، و خازنها را بر اساس ظرفیت جدا کنید. وقتی هر قطعه خانه مخصوص خود را داشته باشد، پایههای آنها به هم گیر نمیکند و اکسید نمیشود. همچنین گرد و غبار کمتری روی آنها مینشیند. یک سیستم نظمدهی مناسب باعث میشود که در زمان مونتاژ، سرعت عمل شما چندین برابر شود و دیگر نگران گم شدن قطعات ریز نباشید.
روش صحیح استفاده از اسپری تمیز کننده قطعات الکترونیکی
گرد و غبار و چربی، دشمن خاموش مدارهای الکترونیکی هستند. انباشته شدن جرم روی بردها میتواند باعث ایجاد اتصالات ناخواسته یا بالا رفتن دمای قطعه شود. برای جلوگیری از این مشکل، شستشوی دورهای بردها و قطعات الزامی است. اما نمیتوان از هر مادهای برای این کار استفاده کرد. آب و شویندههای معمولی باعث زنگزدگی و خرابیهای جبرانناپذیر میشوند. بهترین گزینه استفاده از اسپری تمیز کننده قطعات الکترونیکی است که مخصوص همین کار ساخته شده و به سرعت میپرد.
برای استفاده صحیح از این اسپری و دریافت نتیجه مطلوب، مراحل زیر را دنبال کنید:
- قطع جریان برق: قبل از هر کاری مطمئن شوید که دستگاه خاموش است و هیچ جریانی در مدار وجود ندارد. اگر دستگاه باتری دارد، آن را جدا کنید.
- تکان دادن قوطی: اسپری را قبل از مصرف به خوبی تکان دهید تا محتویات آن مخلوط شود و فشار لازم برای پاشش فراهم گردد.
- پاشش با فاصله مناسب: نازل را در فاصله ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتری از برد نگه دارید و با پاششهای کوتاه و متمرکز، محل مورد نظر را تمیز کنید.
- استفاده از برس نرم: اگر جرمها سفت شدهاند، بلافاصله بعد از اسپری کردن، با یک مسواک یا برس نرم (آنتی استاتیک) به آرامی روی سطح بکشید تا کثیفیها جدا شوند.
- خشک شدن کامل: هرچند این اسپریها فرار هستند و زود خشک میشوند، اما برای اطمینان بیشتر، چند دقیقه صبر کنید تا رطوبت کاملا از بین برود و سپس دستگاه را روشن کنید.
اهمیت عایق بندی سیم ها و خرید وارنیش حرارتی مقاوم
اتصالات ناقص و سیمهای لخت، یکی از دلایل اصلی سوختن مدارها و حتی آتشسوزیهای کوچک در پروژهها هستند. خیلی از افراد تازهکار از چسب برق معمولی برای پوشاندن محل اتصال سیمها استفاده میکنند. چسب برق در گذر زمان و با تغییر دما، چسبندگی خود را از دست میدهد، شل میشود و حالتی لزج و کثیف پیدا میکند. این موضوع امنیت مدار را به خطر میاندازد. برای داشتن یک اتصال حرفهای و تمیز، باید به فکر روشهای جایگزین باشید که هم زیبایی کار را حفظ کند و هم ایمنی را تضمین نماید.
راه حل استاندارد در الکترونیک، استفاده از روکشهای حرارتی است. با خرید وارنیش حرارتی مقاوم و استفاده از آن در محل لحیمکاری یا اتصالات، سیمها کاملا مهر و موم میشوند. وارنیشها وقتی در معرض حرارت (فندک یا هیتر) قرار میگیرند، جمع میشوند و شکل سیم را به خود میگیرند. این کار باعث میشود که هیچ رطوبت یا گرد و غباری نتواند به محل اتصال نفوذ کند. علاوه بر این، وارنیش در برابر سایش و کشیدگی مقاومت خوبی دارد و از جدا شدن سیمها جلوگیری میکند. استفاده از وارنیش با سایز مناسب، نشاندهنده دقت و حرفهای بودن کار شماست و طول عمر پروژه را تضمین میکند.
محافظت از قطعات حساس در برابر الکتریسیته ساکن
شاید برایتان پیش آمده باشد که یک آیسی یا ترانزیستور نو را روی مدار گذاشتهاید اما کار نمیکند. یکی از دلایل اصلی این اتفاق، تخلیه الکتریسیته ساکن یا ESD است. بدن ما در طول روز با راه رفتن روی فرش یا تماس با لباسها، بار الکتریکی ذخیره میکند. این بار برای ما خطرناک نیست و شاید فقط به صورت یک جرقه کوچک حس شود، اما برای قطعات نیمههادی مثل میکروکنترلرها و ماسفتها مرگبار است. ولتاژ ناشی از الکتریسیته ساکن میتواند ساختار داخلی این قطعات را ذوب کند، بدون اینکه هیچ علامت ظاهری روی قطعه دیده شود.
برای مقابله با این پدیده، باید اصول ایمنی ESD را رعایت کنید. قطعات حساس را همیشه داخل کیسههای آنتیاستاتیک (همان کیسههای طوسی یا نقرهای رنگ) نگهداری کنید و فقط زمانی که قصد استفاده دارید آنها را بیرون بیاورید. قبل از دست زدن به برد یا قطعه، حتما دست خود را به یک سطح فلزی زمین شده (مثل بدنه کیس کامپیوتر یا میز فلزی) بزنید تا بار بدنتان تخلیه شود. استفاده از دستبندهای ضد الکتریسیته ساکن هنگام مونتاژ هم یک روش بسیار مطمئن برای جلوگیری از سوختن قطعات گرانقیمت شماست.
نتیجه گیری
نگهداری از تجهیزات الکترونیکی یک عادت رفتاری است که به مرور زمان باعث صرفهجویی چشمگیری در هزینههای شما میشود. با دستهبندی قطعات، تمیز نگه داشتن آنها و رعایت اصول ایمنی در برابر رطوبت و الکتریسیته ساکن، میتوانید سالها از لوازم خود استفاده کنید.
سوالات متداول
۱. آیا میتوان برای تمیز کردن بردها از اسپری ناهید روغنی استفاده کرد؟
خیر، اسپریهای روغنی (Contact Cleaner) برای روانکاری ولومها و سوئیچها هستند و نباید روی تمام سطح برد پاشیده شوند چون گرد و خاک را جذب میکنند. برای شستشوی برد فقط از اسپری خشک استفاده کنید.
۲. بهترین دما برای نگهداری قطعات الکترونیکی چه دمایی است؟
دمای اتاق معمولی یعنی بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد بهترین دما است. مهمتر از عدد دما، ثابت بودن آن و دوری از رطوبت است تا قطعات دچار شوک حرارتی نشوند.
۳. وارنیش حرارتی چه تفاوتی با چسب برق دارد؟
وارنیش بر اثر حرارت جمع میشود و کاملا دور سیم را میگیرد که باعث آببندی و عایقکاری بسیار قویتری نسبت به چسب برق میشود. همچنین در طول زمان چسبناک نمیشود و باز نمیگردد.
- 18
- 3
