به گزارش دنیای اقتصاد، از نظر اکثر شهروندانی که به راحتی در اقصی نقاط شهرها یا روستاها به اینترنت دسترسی دارند و می‌توانند از شبکه‌های اجتماعی استفاده کنند، بسته‌های مختلف اینترنتی را بدون دغدغه تهیه کرده و همیشه آنلاین باشند، شاید برجام مهمترین دستاورد دولت یازدهم باشد، با این‌حال، تنها دستاورد اقتصادی آن در چهار سال گذشته نبود. افزایش ظرفیت پهنای باند اینترنت، کاهش نرخ آن، راه‌اندازی نسل سوم و چهارم اینترنت همراه، شکست انحصار در ترانزیت پهنای باند بین‌الملل و به تبع آن افزایش ضریب نفوذ اینترنت باعث تحول قابل‌توجهی در کشور شد.
دولت یازدهم در سال ۹۲ در حالی سکان اداره کشور را به دست گرفت که تنها چهار درصد جمعیت ایران به اینترنت پرسرعت دسترسی داشتند، ضریب نفوذ اینترنت ۲۷ درصد و سرانه پهنای هر کاربر حدود چهار کیلوبیت بر ثانیه بود. سیاست‌های دولت درحوزه ارتباطات در آن زمان تاکیدی بر رشد ابزارهای ارتباطی نداشت و به همین دلیل انحصار ارتباطی در عرضه تکنولوژی چون ۳G وجود داشت و بخش خصوصی در عرصه خدمات اینترنتی در مقابل رقبای دولتی بسیار نحیف و ناکارآمد به‌نظر می‌رسید.
در نهایت اینکه براساس آمارهای بین‌المللی درباره دسترسی به اینترنت، جایگاه ایران در بین ۱۵۷ کشور از رتبه ۹۰ فراتر نمی‌رفت. نخستین روزهای کاری دولت یازدهم با قول و قرارهایی شروع شد و سهم وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات این بود که از افزايش ۲۰ برابري پهناي باند اينترنت در ۱۰۰روز نخست کاری دولت خبر داده و يادآور شود که این رقم تا پایان دوره دولت یازدهم ۱۰برابر خواهد شد. به این ترتیب، ماه‌ها گذشت و وزارت ارتباطات و اطلاعات با اجرای پروژه‌های مختلف و افزایش تدریجی در حال عمل به وعده‌اش بود و حتی در این میان کارت زرد مجلس به واعظی هم نتوانست تاثیری در تغییر سیاست‌های وزارتخانه داشته باشد.
در ابتدای دولت یازدهم، ظرفیت پهنای باند شبکه انتقال کشور ۹۰۰ گیگابیت بر ثانیه بود. این عدد در پایان سال ۱۳۹۲ به ۱۲۴۳ گیگابیت بر ثانیه، در پایان سال ۱۳۹۳ به ۲۰۵۱ گیگابیت بر ثانیه و در پایان سال ۹۴ به ۴۱۱۱گیگابیت بر ثانیه رسید.
در حال‌حاضر نیز ظرفیت پهنای باند شبکه انتقال کشور ۴۱۹۶ گیگابیت بر ثانیه است که حکایت از رشد ۳۶۶ درصدی نسبت به ابتدای فعالیت دولت یازدهم دارد. همچنین آخرین آمارها به نقل از معاون وزیر ارتباطات از افزایش ظرفیت پهنای باند داخلی از ۶۲۲ گیگ به ۱۰هزار گیگ، افزایش ظرفیت گذرگاه‌های اینترنت از۷۲ گیگ به ۷۰۰ گیگ و افزایش سرانه مصرف اینترنت ایرانی‌ها از یک کیلو بیت بر ثانیه به ۳۵ کیلو بیت بر ثانیه خبر می‌دهد.سیاست توسعه پهنای باند در ایران در دوره دولت‌های نهم و دهم عملا کنار گذاشته شده بود و در مقابل موضوعی چون اینترنت ملی مفاهیم جدیدی برای ادبیات ارتباطی کشور ایجاد کرده بود که البته حتی بانیان آن تعریف درست و دقیقی از آن نداشتند هرچند به تدریج آن را به بحث پهنای باند داخلی خوب و پهنای باند خارجی بد تبدیل کردند.
سرعت و قیمت اینترنت
افزایش سرعت اینترنت نیز از جمله نخستین قول‌های وزیر ارتباطات در زمان تکیه زدن وی بر صندلی این وزارتخانه در مردادماه سال ۹۲ بود. بر این اساس، در چشم انداز برنامه ششم توسعه مقرر شد سرعت اینترنت به ۲۰ مگابیت برثانیه برسد و در چشم انداز ۱۴۰۴ دسترسی اینترنت کاربران با سرعت ۱۰۰مگابیت بر ثانیه محقق شود. سیاست‌های اینترنتی دولت که با توسعه پهنای باند کلید خورد شرایطی را فراهم کرد تا در سال ۹۳ انقلابی برای اینترنت با نسل‌های جدید موبایل رخ دهد که با اعطای مجوز نسل سوم موبایل به اپراتورهای متقاضی آغاز شد و پس از آن بود که آنتن‌های ۳G در شهرهای بزرگ و مراکز استان‌ها راه‌اندازی شد.
به هر حال، پس از حدود ۹سال که از ابتدای برنامه‌ریزی برای ۳G می‌گذشت بالاخره شهروندان ایرانی ظرف مدت کمتر از ۶ ماه که ۳G در کل کشور اجرا شد، اینترنت پرسرعت را تجربه کردند. کاربران اینترنتی در فاصله زمانی کمتر از ۶ماه دوباره با راه‌اندازی نسل چهارم موبایل مواجه شدند. در واقع، با راه‌اندازی ۴G، سرعت دانلود در شبکه نسل چهارم به بین ۱۰ تا ۴۰ مگابیت برثانیه و سرعت آپلود به بین یک تا ۱۵ مگابیت بر ثانیه رسید. ارائه نسل‌های سوم و چهارم موبایل به دنبال شکستن انحصار اپراتور سوم رخ داد و به دنبال آن تحول اینترنتی بزرگی را در کشور رقم زد.
قیمت اینترنت
افزایش پهنای باند و سرعت اینترنت پایان برنامه‌های دولت برای توسعه دسترسی کاربران به آن در کشور نبود؛ چرا که کاهش قیمت اینترنت نیز یکی دیگر از برنامه‌های دولت برای این حوزه بود. به این ترتیب، نخستین برنامه با مصوبه کاهش ۱۵درصدی قیمت اینترنت برای کاربران نهایی از سوی کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در مرداد ۹۵ آغاز شد.
در واقع، شرکت ارتباطات زیرساخت موظف شده است که پهنای باند اینترنت را به شرکت‌های سرویس دهنده اینترنتی با ۳۰ درصد کاهش قیمت نسبت به گذشته بفروشد. البته کاهش ۲۰درصدی تعرفه پهنای باند ارتباطات داخل کشور برای افزایش ترافیک داخلی در شبکه ملی اطلاعات طبق مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در اسفندماه نهایی شد و از اول فروردین ماه ۹۶ نیز اجرایی شد. همچنین کاهش ۶۰درصدی تعرفه اینترنت ثابت از سال ۹۲ تا کنون، کاهش تعرفه اینترنت موبایل و همچنین در نظر گرفتن نصف تعرفه داخل در مقایسه با تعرفه بین‌الملل از جمله اقدامات انجام‌شده برای کاهش تعرفه‌های مربوط به اینترنت بوده است.
در مورد کاهش قیمت اینترنت البته همواره این بحث وجود داشت که هزینه خدمات اینترنتی ایران به نسبت سایر کشورها چندان بالا نیست و مشکل عمدتا روی کیفیت خدمات ارتباطی است. با این حال سیاست‌گذار حوزه ارتباطات تا جای ممکن اجازه رشد قیمت خدمات اینترنتی را به اپراتورها نداد، هرچند در نهایت رشد استفاده از خدمات و فراگیر شدن اینترنت برای بخش‌های متوسط و پایین جامعه موجب درآمدزایی بیشتر برای اپراتورها در این زمینه شد.
ردپای اینترنت در توسعه اقتصاد کشور
قدمت کسب‌و کارهای اینترنتی در ایران به بیش از ۱۰سال در کشور برمی‌گردد، با این حال، وجود یک اینترنت کند مانع از آن می‌شد که کسی به دنبال خرید از اینترنت باشد. ارتقای کیفیت خدمات اینترنت در سال‌های اخیر باعث شد سفارش یا خرید آنلاین در رفتار اقتصادی کاربران جای باز کند. همین رویکرد باعث شد در سال گذشته شاهد شکوفایی تجارت الکترونیک در اقتصاد کشور باشیم، به‌طوری که به گفته معاون وزیر ارتباطات، طی سال‌های اخیر به دنبال تقویت زیرساخت اینترنت در کشور، خریدوفروش اینترنتی افزایش ۸۰درصدی پیدا کرد، البته استقبال از سفارش آنلاین باعث شد پای کسب و کارهای اینترنتی به شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام و اینستاگرام نیز باز شود.
شکل‌گیری استارت‌آپ‌های حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، یکی از تاثیرات مهم سیاست‌های توسعه اینترنت توسط دولت بود که منجر به تغییرات قابل توجهی در فضای کسب و کار کشور شد. آخرین آمارهای ارائه شده از سوی وزارت ارتباطات حاکی از آن است که در یک سال اخیر بالغ بر ۱۲۲۷ استارت‌آپ در حوزه ICT ایجاد شد و ۲۵۰۰ واحد کسب و کار مرتبط با این فعالیت‌ها شکل گرفت.
همچنین به گفته معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری، از هزاران استارت‌آپ ایرانی چهار استارت‌آپ مرتبط با فناوری اطلاعات وجود دارند که فروش آنها از چهار هزار میلیارد تومان گذشته است؛ این استارت‌آپ‌ها در سه یا چهار سال گذشته وجود نداشته‌اند، اما در همین چند ساله توانسته‌اند چنین رشدی داشته باشند. ایجاد ۱۰۰هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم از سوی استارت‌آپ‌های این حوزه نیز از آثار مهم توسعه اینترنت در کشور است، برای مثال می‌توان به استارت‌آپ‌های تاکسی‌یاب اینترنتی اشاره کرد که توسعه آن بلاشک بدون توسعه اینترنت و امکان دسترسی کاربران به آن میسر نمی‌شد.
سیمین عزیزمحمدی
- 19
- 5
