VDSL، نجات‌بخش اینترنت خانگی؟

 موج تعطیلی یا فروش برخی از شرکت‎های خصوصی تامین‌کننده اینترنت ثابت کشور در ماه‎های اخیر شدت گرفته است. از نظر مدیران این شرکت‎ها، چالش اصلی اپراتورهای اینترنت ثابت در قیمت است که توانایی رقابت با بهای اینترنت موبایل ندارد. طوری که قیمت پایین اینترنت موبایل باعث شده کاربران از اینترنت ثابت به اینترنت موبایل مهاجرت کنند.

درخواست مدیران این شرکت‎ها برای افزایش قیمت اینترنت ثابت از سوی وزیر ارتباطات پذیرفته نشد و آذری جهرمی اعلام کرد: «تا زمانی که شرکت‌ها فناوری VDSL را ارائه ندهند ما برنامه‌ای برای افزایش قیمت نداریم. ما شرایطی را برای شرکت‌ها قرار داده‌ایم و آنها باید بروند روی فناوری جدید سرمایه‌گذاری کنند.» وزیر ارتباطات معتقد است سرویس ADSL رو به انقراض است. وی به شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات اینترنتی که با افزایش هزینه‌هایشان با کاهش درآمد مواجه شدند، پیشنهاد کرد به جای درخواست برای افزایش تعرفه، با سرمایه‌گذاری و ارائه کیفیت خوب، به ایجاد تغییر در برنامه‌هایشان بپردازند. حتی درخصوص راه‎اندازی سرویس اینترنت VDSL هم وزارت ارتباطات در وب‌سایت خود یک نظرسنجی راه انداخت.

عبارت VDSL مخفف Very-high-bitrate Digital Subscriber Line و نسل جدیدی از فناوری DSL روی بسترهای کابل‌های شبکه است. VDSL جدیدترین نوع اتصال روی استاندارد DSL است. VDSL سرعتی چند برابر ADSL دارد و روی همان کابل مسی و کابل تلفن ثابت خانه‌ها عرضه می‌شود. نیازی به کابل‌کشی فیبرنوری در داخل خانه ندارد و بزرگ‌ترین تفاوت‌اش با اینترنت ADSL در حساسیت به فاصله با مرکز مخابراتی یا کافوی نوری (صندوق توزیع خطوط مشترکان که ورودی آن فیبرنوری و خروجی آن کابل مسی است) است. در استاندارد VDSL با تغییر و افزایش فرکانس‌های سیگنال‌ها می‌توان به سرعت‌ها و توان خروجی مختلفی دست یافت. در حالی‌که حداکثر سرعت اینترنت +ADSL۲ به مرز ۲۴ مگابیت می‌رسد؛ در اینترنت VDSL از سرعت ۵۰ مگابیت تا ۳۰۰ مگابیت در دسترس و امکان‌پذیر است.

اظهارات وزیر در حالی است که حال وخیم این شرکت‎ها مجالی برای سرمایه‌گذاری نگذاشته به‌طوری که بازار اینترنت ثابت هر روز کسادتر می‎شود. تامین‌کنندگان اینترنت ثابت میدان رقابت را ترک می‌کنند و سهم بازار خود را به اپراتورهای اینترنت موبایل یا رقیب بزرگشان یعنی مخابرات می‌دهند. در حالی که شرکت‌های خصوصی ارائه‌دهنده اینترنت ثابت برای بقا در بازار دست و پنجه نرم می‌کنند، وزیر ارتباطات در توییتر از امکان تبدیل ADSL به VDSL و چهاربرابر شدن سرعت اینترنت از تاریخ ۲۷ تیرماه خبر داد. وی در نشست خبری افتتاحیه نمایشگاه الکامپ تشریح کرد: شرکت مخابرات ایران از ۲۷ تیرماه سرویس اینترنت VDSL را در کل کشور راه‌اندازی کرده و ۲ میلیون پورت VDSL را با نام سرویس «سورینو» و میانگین سرعت ۴۰ مگابیت بر ثانیه به مشترکان ارائه می‎کند. در واقع، سرویس‌های مذکور تا کابینت خط مشترک، به‌صورت فیبر نوری هستند و پس از آن در منطقه محل سکونت مشترکان به وسیله سیم مسی ارائه می‌شود. البته هنوز تعرفه جدیدی برای این سرویس‌های جدید وضع نشده و قیمت‌گذاری مطابق مصوبه ۲۶۶ کمیسیون تنظیم مقررات انجام خواهد شد. در این مصوبه، قیمت و سرعت سرویس‌ها در تمامی سطوح دیده شده است. به گفته وی، در صورتی که سرویس VDSL توسعه‌یافته و راه‌اندازی شود دیگر مشکل سرعت مشترکان حل خواهد شد.

ارائه سرویس اینترنت VDSL از سوی مخابرات حرف جدیدی نیست به‌طوری که معاون تجاری مخابرات منطقه تهران در آذرماه سال ۹۵ نیز از راه‌اندازی این سرویس در مخابرات خبر داده بود. همچنین اوایل اسفندماه گذشته، شرکت مخابرات از سرویس اینترنت پرسرعت VDSL رونمایی کرد و ارائه سرویس آن را در برخی مناطق تهران آغاز کرده بود. با این حال، هنوز این وعده‌ها عملیاتی نشده بود تا اینکه دوباره بحث آن از سوی وزیر ارتباطات و شرکت مخابرات ایران مطرح شد. به‌نظر می‎رسد، قرار است شرکت مخابرات ارائه سرویس VDSLرا از هفته دوم مرداد ماه آغاز کند و این پروژه تا پایان سال طول می‌کشد. همچنین شروع کار از استان تهران است ولی به تدریج در استان‌های دیگر هم انجام می‌شود. مخابرات وعده داده که می‌خواهد حدود دو میلیون کاربر و مشترک اینترنت ADSL این شرکت را به‌طور رایگان و بدون دریافت هزینه‌ای به اینترنت VDSL و FTTH سوئیچ دهد.

VDSL تنها برنامه مخابرات و در رأس آن وزارت ارتباطات برای عرضه یک اینترنت پرسرعت نیست. بلکه برنامه تبدیل سیم مسی به فیبرنوری، حذف سیم مسی و ارائه اینترنت فیبرنوری به سال ۹۰ برمی‌گردد که شرکت «خدمات ارتباطی و الکترونیکی ایرانیان‌نت» برای اجرای آن اعلام آمادگی کرد. با این حال، نتوانست قدم مثبتی در این راه بردارد. پس از ۶ سال، مخابرات، امکان واگذاری فیبر نوری به مشترکان را در پروژه‌ای تحت‌عنوان «تانوما» (تار نوری مخابرات ایران) در اختیار گرفت.

در اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۶، مرحله نخست گسترش شبکه دسترسی به فیبر نوری در منازل توسط شرکت مخابرات ایران تحت‌عنوان تانوما در هشت شهر به‌صورت رسمی افتتاح شد. اکنون که بیش از دو سال از کلید خوردن پروژه تانوما می‎گذرد، به گفته مدیرعامل شرکت مخابرات ایران، ثبت‌نام گسترده تانوما از بهمن ماه آغاز شده است. با این حال، هزینه‌های کابل‌کشی منازل از ۳۰۰ هزار تومان به بالا و قیمت مودم هم مزید بر این علت شده بود که مشترکان جذب این سرویس نشوند. البته در اجرای پروژه VDSL قرار است کاربران هزینه‎ای پرداخت نکنند. به هر حال قرار است اجرای VDSL از هفته آینده کلید بخورد و به گفته وزیر ارتباطات هر شرکتی می‎تواند در این عرصه وارد شود و اقدام به ارائه این سرویس جدید کند. اظهارات وزیر در حالی است که شرکت ارائه‎کننده اینترنت ثابت، به دلیل مشکلات مالی توان سرمایه‎گذاری در یک پروژه جدید را ندارد. به این ترتیب، با وجود اینکه وزیر بارها اعلام کرده در این حوزه انحصاری وجود ندارد، اما ظاهرا تنها بازیگر این میدان رقابتی شرکت مخابرات و انحصار دوباره آن در این بازار است. در این میان، نگاهی به کارنامه مخابرات نشان می‎دهد، این شرکت همچنان در جلب رضایت کاربران در عرضه خدمات قبلی مانند تلفن ثابت، اینترنت ADSL یا پروژه تانوما عملکرد استانداردی نداشته است. حالا باید دید آیا مخابرات دوباره این شکست‎ها را تکرار می‌کند یا اینکه می‎تواند در اجرای پروژه جدید موفق باشد؟