به گزارش فارس، در هفته‌های اخیر برخی رسانه‌های حامی گروه ویژه اقدام مالی FATF ادعا کرده اند که در صورت بازگشت ایران به لیست سیاه FATF (لیست کشورهای غیرهمکار و پرریسکی که باید علیه آنها اقدامات مقابله ای صورت پذیرد)، شعب بانک‌های ایرانی در کشورهای خارجی تعطیل خواهد شد.
به عنوان مثال، در گزارش روزنامه دنیای اقتصاد با عنوان «آخرین مهلت FATF به ایران» در تاریخ ۴ اسفندماه آمده است: «اگر در بهار آینده ایران به وضعیت اقدامات تقابلی بازگردد، شعب بانک‌های ایرانی در خارج از کشور با محدودیت حداکثری مواجه می‌شود و فعالیت آنها به حداقل می‌رسد».
همچنین در گزارش سایت خبرآنلاین با عنوان «شمارش معکوس اتمام مهلت قانونی برای پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف» در تاریخ ۳۰ دی ماه ادعا کرد: «اقدامات مقابله ای فقط رعایت احتیاط سطح بالا نیستند. در این شرایط دولت‌ها و اعضای FATF موظف می‌شوند که سلسله اقداماتی را علیه بانکها و موسسات مالی ما اجرا کنند. از جمله اینکه شعب بانکی ایران در همه کشورها تعطیل می‌شود».
*پاسخ به دو سوال مهم درباره احتمال تعطیلی شعب خارجی بانکها با بازگشت ایران به لیست سیاه FATF
برای بررسی صحت این ادعا، باید به دو پرسش پاسخ دهیم: ۱- آیا در توصیه‌های FATF به تعطیلی شعب بانکی مستقر در کشورهای خارجی اشاره شده است؟ و ۲- آیا FATF تاکنون توانسته است شعب بانک‌های ایرانی مستقر در کشورهای خارجی را تعطیل کند؟
در پاسخ به سوال اول باید گفت، اقدامات مقابله ای FATF در یادداشت تفسیری توصیه شماره ۱۹ این نهاد، درج شده است و در سومین اقدام مقابله ای از کشورها می‌خواهد از تاسیس شعب بانک‌های کشور پرریسک خودداری کنند. به بیان ساده، اگر ایران به لیست سیاه باز گردد، FATF از کشورهای دیگر درخواست می‌کند که از تاسیس شعبه جدید بانک‌های ایرانی جلوگیری کنند. بنابراین چنین موضوعی در توصیه‌های FATF وجود دارد.
در پاسخ به سوال دوم باید گفت، ایران از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۵ در لیست سیاه FATF قرار داشت و علی القاعده همه ۹ مورد اقدامات متقابل باید علیه کشورمان اعمال می‌شد. یعنی در این دوره زمانی ۸ ساله، همه شعب بانک‌های ایرانی مستقر در کشورهای دیگر باید تعطیل می‌شدند. اما سخنان عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی در تاریخ ۳۰ دی ۹۴ (یعنی ۴ روز پس از اجرایی شدن برجام) نشان می‌دهد که شعب بانک ملی در خارج از کشور، از تحریم‌های ثانویه آمریکا متاثر بوده است و نه لیست سیاه FATF. عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی که در آن روزها رییس بانک ملی بود، درباره فعالیت ۱۷ شعبه بانک ملی در کشورهای مختلف گفت: «خوشبختانه از دیروز زمینه فعالیت شعب و سابسیدری‌های خارج از کشور ما از جمله PLC لندن، شعبه‌هامبورگ، شعبه پاریس، شعبه هنگ کنگ و شعبه باکو فراهم شده و با توجه به رفع محدودیت نقل و انتقال پول، فعالیت‌های سابسیدری میربیزنس مسکو و شعب امارات و عمان و عراق توسعه پیدا می‌کند».
به گزارش فارس، باید توجه داشت که همتی این اظهارات را در زمانی بیان کرده است که کشورمان هنوز از لیست سیاه FATF خارج نشده بود زیرا ایران تا تیرماه ۹۵ همچنان در لیست سیاه این نهاد بین الدولی قرار داشت. به عبارت دیگر، در زمانی که همچنان کشورمان در لیست سیاه FATF قرار داشت و اقدامات مقابله ای علیه ایران اعمال می‌شد، شعبه‌های خارجی بانک‌های ایرانی به فعالیت خود ادامه می‌دادند. علاوه بر این، تقارن این اظهارات همتی با اجرایی شدن برجام و رفع بخشی از تحریم‌های آمریکا نشان می‌دهد که اختلال در فعالیت شعبه‌های بانک ملی در کشورهای خارجی به دلیل تحریم‌های آمریکا ایجاد شده بود.
البته ناگفته نماند که با وجود اینکه شعبه‌های خارجی ایران بعد از برجام فعالتر شدند اما به دلیل عدم همکاری بانک‌های بزرگ با بانک‌های ایرانی، گشایش اساسی در روابط بانکی ایران در آن دوره رخ نداد.
در مجموع و با توجه به آنچه گفته شد، ادعای برخی رسانه‌های حامی FATF درباره تعطیلی شعب بانک‌های ایرانی خارج از کشور در صورت بازگشت ایران به لیست سیاه این نهاد بین الدولی و اعمال اقدامات مقابله ای علیه ایران، ادعای غیرواقعی و صرفا در راستای تحت فشار قرار دادن اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام برای تصویب لوایح مرتبط با FATF است. انتظار می‌رود اعضای مجمع تحت تاثیر این ادعاهای غلط قرار نگیرند و هر چه سریعتر، مطابق با منافع ملی در این زمینه تصمیم‌گیری نمایند.
- 13
- 7
