از اواخر تیرماه بارش‌های موسمی هند موسوم به بارش‌های مونسون در ایران فعال شده است و پیش‌بینی می‌شود که امروز آخرین روز حضور این سامانه در کشور خواهد بود. آمارهای شرکت مدیریت منابع آب ایران نشان می‌دهد که بارش‌های اخیر حدود ۲۶۰ میلیون مترمکعب آب وارد سدهای کشور کرد.
بر اساس این آمار، یک کارشناس حوزه آب کشور می‌گوید: «بر اساس اینکه برخی از صنایع حاضرند برای هر متر مکعب آب ۲ تا ۳ دلار پرداخت داشته باشند، تاکنون آورده بارش‌های اخیر برای کشور رقمی در حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون دلار بوده است. با دلار ۲۵ هزار تومانی نیز این رقم به بیش از ۱۷ هزار میلیارد تومان می‌رسد. البته قیمت فروش آب به مشترکان در حدود ۷۰۰ تومان در متر مکعب است و این نرخ برای آب تصفیه‌شده دریاست. اما در مجموع آب ورودی به کشور ارزشمند است و اینکه بارش‌ها در قالب سیل به بخش‌هایی آسیب زده و خسارت به بار آورده است، ناشی از آماده نبودن کشور برای رویارویی با چنین بارش‌هایی است و باید برای جلوگیری از تکرار این حوادث یا کاهش خسارت‌ها، اقداماتی صورت بگیرد.»
هدایت فهمی در گفت‌و‌گو با «ایران» ادامه می‌دهد: «در همین حال بخشی از این آب به سفره‌های آب زیرزمینی نفوذ می‌کند و می‌توان این سهم را افزایش داد. بنابراین باید زیرساخت‌ها برای استفاده حداکثری از نزولات جوی و حداقل کردن میزان خسارت ناشی از بارش‌های سیلابی فراهم شود.»
خسارت‌ها قابل کنترل بود
برآوردهای متفاوتی از میزان خسارت ناشی از سیلاب‌های اخیر وجود دارد. در بخش کشاورزی میزان خسارت‌ها حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. تاکنون عنوان شده است که دست‌کم ۲۰ هزار خانه تخریب شده و حدود ۷۰ نفر جان باخته‌اند. فهمی با بیان اینکه امکان کاهش مرگ و میر و میزان این خسارت‌ها به ارقام بسیار پایین وجود داشت، اظهار می‌کند: «ما ۳ سال قبل نیز با سیلاب‌های ویرانگر در برخی از نقاط کشور مواجه شدیم.
در آن زمان نیز غافلگیر شدیم. انتظار می‌رفت که اقداماتی صورت بگیرد که دیگر این غافلگیری رخ ندهد. اما متأسفانه حوادث در ایران فقط در هفته اول اثر دارد و روی آن بحث می‌شود، از هفته دوم همه فراموش می‌کنند و تا بحران بعدی برنامه‌ریزی و اقدامات نادیده گرفته می‌شود. پس از سیلاب‌های سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ باید یک سری اقدامات انجام می‌گرفت که نسبت به آن مدیریت انفعالی بود. انتظار می‌رود که این دولت به رفع این مشکل و برنامه‌ریزی برای اتفاقات آتی بپردازد.»
او ادامه می‌دهد: «این آب ارزشمندی است. اگرچه سیلاب‌ها سریع از دسترس خارج می‌شوند و به دریا می‌ریزند و حجم کمی آورده برای سدهای کشور و آبخوان‌ها دارند؛ اما باید اقداماتی انجام داد که تکرار این بارش‌ها هم مخرب نباشد و هم آورده حداکثری نصیب کشور شود.»
اجرای برنامه جامع مدیریت خشکسالی و سیل ضروری است
فهمی تأکید می‌کند: «از این رو نیاز است که برنامه جامع خشکسالی و سیل در کشور اجرایی شود. سیل و خشکسالی دو روی یک سکه است و باید در این زمینه کار اساسی انجام شود. بارها از سوی کارشناسان هشدار داده شده که کشور ما تحت تأثیر جبهه‌های موسمی است و در خشکسالی‌ها سیل‌های وحشتناک و آنی رخ می‌دهد و در زمان وقوع ممکن است کمتر از ۱۰ دقیقه فرصت باشد. لذا باید پیش از وقوع برخی اقدامات را اجرایی کرد. از جمله آبخیزداری، لایروبی رودخانه‌ها و آزادسازی حریم آنها، تخریب سازه‌ها و تأسیسات شهری و روستایی واقع در مکان نادرست و ایجاد سدهای تأخیری در مسیرهای سیلابی موضوعاتی است که باید در قالب برنامه جامع مدیریت خشکسالی و سیل مورد توجه قرار گیرد. این جزو احکام قانونی در برنامه چهارم توسعه نیز بوده اما این برنامه اجرایی نشده است.»
این کارشناس حوزه آب در پایان تأکید می‌کند: «اگر برنامه جامع مدیریت خشکسالی و سیل اجرایی نشود، با بارش‌های شدید، شاهد سیلاب‌هایی خواهیم بود که شاخ و برگ و رسوبات را با خود می‌آورد و به تدریج سدهای القایی ایجاد می‌کند و با تخریب این سدهای ساخته شده با شاخ و برگ و رسوبات حجم آب بیشتری و با شدت بالاتری وارد مناطق مسکونی و زراعی می‌شود. در نهایت خسارت‌ها بیشتر از میزان آورده آب می‌شود. باید این برنامه را هرچه سریع‌تر اجرایی کرد. تنها اخطارهای نزدیک به وقوع سیلاب‌ها کافی نیست. در کشورما نقشه ناحیه‌بندی خطر سیلاب تهیه شده و قابل استفاده است، مسیر این جبهه‌های هوایی نیز مشخص است و کشور اطلس ابرناکی دارد. اطلاعات برای انجام اقدامات پیشگیرانه فراهم است، لذا باید با یک برنامه و خرد این اطلاعات تبدیل به اقدامات شود؛ تا دیگر حوادثی از این قبیل در کشور ما تکرار نشود.»
برش
بارندگی‌های اخیر متوسط بارش‌های کشور را ۱۱ میلیمتر ارتقا داد
سامانه بارشی اخیر که کشورمان را تحت تأثیر قرار داد، سبب شد متوسط بلندمدت بارش را که در مردادماه معمولاً دریافت می‌شد و حدود ۴ میلیمتر بود، ۱۱ میلیمتر ارتقا دهد.
فیروز قاسم‌زاده ، سخنگوی صنعت آب با بیان این مطلب اظهار کرد: این ارتقای متوسط بارش اتفاق افتاده، عدد چشمگیری است. به گزارش ایرنا، وی ادامه داد: سامانه مونسون یکی از پنج سامانه‌ای است که کشورمان را تحت شعاع قرار می‌دهد و محدوده اثر آن در جنوب و جنوب شرق کشور بوده و به‌ندرت رخ می‌داد که همه پهنه کشور را تحت‌تأثیر قرار دهد.
سخنگوی صنعت آب خاطرنشان ساخت: امسال این سامانه تا رشته‌کوه البرز و زاگرس را هم تحت‌تأثیر قرار داد و باعث شد باران‌های بسیار شدید در نقاط مختلف داشته باشیم. قاسم‌زاده گفت: ویژگی آن این است که بسیار ناپایدار بوده و در زمان و مکان هم بسیار متغیر است و بارش‌های رگباری بسیار شدید دارد که منجر به سیلاب‌هایی می‌شود و سیلاب آن در یک بازه زمانی بسیار کوتاه اتفاق می‌افتد که معمولاً حاوی دبی بسیار بالایی است.
دبی بالا که رخ می‌دهد چه یک ساعت باشد چه یک ثانیه اثر خود را باقی می‌گذارد، یعنی وقتی که یک دبی هزار و ۵۰۰ مترمکعبی در یک رودخانه که تاب‌آوری ۳۰۰ مترمکعبی دارد- مدت‌زمان تداوم آن خیلی مهم نیست - یعنی یکبار که اتفاق افتاد اثر تخریبی خود را دارد. قاسم‌زاده گفت: نسبت نقطه‌ای آب (بارش) در برخی نقاط ۲۰۰ میلیمتری تجمعی در این دوره داشته‌ایم اما اینها برخی در خارج از مناطقی بودند که در مجاورت سدها واقع شوند لذا ورودی مناسبی به سدها اتفاق نیفتاد مثلاً در جنوب کشور وارد خلیج‌فارس و دریای عمان شد.
سخنگوی صنعت آب گفت: این بارش‌ها حدود ۲۵۰ تا ۲۶۰ میلیون مترمکعب آب وارد سدهای کشور کرد. مقداری از این بارش‌ها در سدها اتفاق افتاد و مقداری هم روی آبخوان‌ها اثر دارد که در یک بازه زمانی ۱۲ ماه میزان اثر آن مشخص خواهد شد.
قاسم‌زاده ادامه داد: بیشترین ورودی به مخازن سدها در استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان بود در تهران هم نزدیک به ۱۰ میلیون مترمکعب اتفاق افتاد. زاینده‌رود نیز حدود ۹ میلیون مترمکعب ورودی داشت و باتوجه‌به حساسیتی که اکنون درباره آب وجود دارد این عددها می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- 10
- 3
