تهرانیها آب کرج را یا با بلوار کشاورز و نهر میانی آن به خاطر میآورند یا با سیزدههایی که در کنار رودخانه و سد کرج بدر کردهاند؛ گرچه حالا نه از آن نهر پر آب در میان بلوار کشاورز تهران خبری هست، نه رودخانه کرج آن جوش و خروش سابقش را دارد. با این حال اما مسئولان برای رودخانه کرج خوابهای دیگری دیدهاند. خوابی به غیر از سدی که سالهای ابتدایی دهه ۴۰ برایش دیده بودند. انتقال تونلی آب رودخانه کرج به تهران عنوان طرحی جنجالی است که حفاری آن ۶ سال پیش به انجام رسیده و تست آزمایشی آن در سال ۹۵ اجرا شده است.
حالا به گفته مسئولان اجرای نهایی در انتظار تکمیل تصفیهخانه شماره ۶ است که تا انتهای سال ۹۷ زمان میبرد.گرچه تا پایان سال نزدیک به ۴ ماه دیگر باقی مانده اما حالا که آبان ماه به نیمه رسیده مسئولان شرکت آب منطقهای البرز از تعویق این طرح جنجالی با مخالفان بسیار خبر دادهاند. طرحی که بسیاری از کارشناسان معتقدند اگر به درستی اجرا نشود منابع آبی زیر زمینی کرج را میخشکاند و مرگ جاده سرسبز چالوس را رقم خواهد زد.
«فروچالههای کرج هر روز بیشتر میشوند» این خبری است که روزگذشته علیاصغر کمالیزاده، شهردار کرج به رسانهها داده است. خبری که حکایت از افت سطح آبهای زیرزمینی کرج دارد. کاهش آبهای زیر زمینی و خشکی چاهها یکی از چالشهای امروز کرج است که باعث شده هر روز به تعداد چالهها و فروچالههای شهر اضافه شود و اگر فکری به حال آن نشود ممکن است چالشی عظیمتر پیش روی کرجیها باشد. کارشناسان میگویند طرح انتقالی آب رودخانه کرج به تهران میتواند به افت هر چه بیشتر سطح آبهای زیر زمینی کرج کمک کند و فجایع زیست محیطی برای کرج به همراه آورد. بسیاری بر این باورند که از آنجایی که رودخانه کرج تنها منبع سطحی تغذیهکننده سفرههای زیرزمینی دشت کرج است، اجرای طرح انتقال آب این رودخانه به تهران باعث کاهش محسوس سفرههای آب زیرزمینی خواهد شد.
از سوی دیگر، ماهی قزلآلای خال قرمز که یکی از منحصربهفردترین ماهیهای دنیا به شمار میرود و مهمترین خواستگاهاش این رودخانه است با انتقال آب، زیستگاهاش به برهوت تبدیل خواهد شد. از طرفی دیگر، گرچه مدیرکل وقت حفاظت محیطزیست استان البرز در زمان تست انتقال آب بیان کرده که در این انتقال سعی شده حق آبه رودخانه رعایت شود تا صدمهای متوجه رودخانه کرج نباشد اما صاحبنظران معتقدند اگر بدون توجه به وضعیت حق آبه رودخانه این طرح اجرا شود مرگ جاده چالوس نیز رقم خواهد خورد و دیگر خبری از سرسبزی این جاده پر پیچ و خم نخواهد بود.
دلیل انتقال آب کرج به تهران چه بود؟
در کتابهای تاریخی، از زمانی که تهران قریهای کوچک وبی نام و نشان بوده تا امروز که به پایتخت بزرگی تبدیل شده، نام رودخانه کرج دیده میشود. آب این رودخانه قرنها، دههها و سالهای بسیاری است که به سمت اراضی بهجت آباد میرفته و از این اراضی به سمت دارالخلافه تهران امتداد مییافته است. علاوه بر اینکه زمینهای کشاورزی تهران را سیراب میکرده تا چند دهه گذشته مهمترین منبع آب شرب مردم تهران بوده است. گرچه همین حالا هم این رودخانه و رودخانه طالقان ۴۳۵ میلیون مترمکعب از نیاز آب شرب تهران را که بخش زیادی از جمعیت پایتخت را شامل میشود تامین میکنند.
همین حالا هم آب کرج به تهران میآید اما نه به شکل سابق بلکه از انتهای مسیر این رودخانه یعنی بیلقان – کرج. با وجود این اما مسئولان به دنبال راه دیگری برای انتقال آب این رودخانه به تهراناند. راهی که نامش را طرح انتقال تونلی آب کرج به تهران از سد امیرکبیر گذاشتهاند. بر این اساس، تونلی قرار است آب رودخانه را از خروجی سد به تهران انتقال دهد و بیش از ۳۰ کیلومتر از این رودخانه منحصربهفرد کرج را تحت تاثیر قرار دهد. کار ساخت و ساز این تونل تا به امروز به پایان رسیده و نزدیک ۶ سال است که کار ساختش تمام شده و یک بار در ۱۶ بهمن ماه ۱۳۹۵ تست آزمایشی انتقال را با موفقیت پشت سر گذاشته است تا با پایان سال ۹۷ و ساخت تصفیهخانه شماره ۶ کار انتقال آب کرج را به طور رسمی آغاز کند و به آلوده شدن آب رودخانه کرج توسط واحدهای گردشگری و منازل مسکونی پایان دهد، بهانهای که ساخت این پروژه را با میلیاردها هزینه کلید زد.
ادامه کار طرح انتقال آب و مخالفانی که از راه میرسند
«خشکی» مهمترین خطری است که با طرح انتقال تونلی آب، رودخانه کرج را تهدید میکند. اتفاقی که فعالان محیطزیست مسئولان را نسبت به خشکی این رودخانه، کاهش آبهای زیرزمینی و تبعات آن از جمله فرونشت زمین، از بین رفتن طبیعت جاده چالوس و حیات موجودات زنده و تخریب اکوسیستم منطقه هشدار دادهاند و به پرداخت حقابه رودخانه در صورت اجرای این طرح تاکید میکنند.
حمیدرضا لشگری، رئیس حفاظت محیطزیست شهرستان گفته است: سازمانهای بینالمللی مربوط به محیطزیست مخالف اکید انتقال آب از یک حوزه آبریز به حوزه دیگر هستند، حالا آب رودخانه کرج قرار است توسط تونلی که از شش سال پیش حفاریشده به تهران انتقال یابد، این موضوع از ابتدا تا انتها مسبب ایجاد مشکلاتی برای محیطزیست استان و منطقه البرز مرکزی خواهد شد. لشگری بابیان اینکه احداث تونل انتقال آب خود موجب ایجاد آثار زیانباری برای محیطزیست کرج شده است، گفته: حالا که کار تونل به اتمام رسیده، نوبت به آبگیری میرسد که اگر به این مهم توجه ویژهای نشود رودخانه کرج خشک خواهد شد.
انتقال با کمی تاخیر
موکول شدن زمان اتمام طرحهای عمرانی در ایران به سالها و روزهای آینده امری طبیعی است که این بار قرعهاش به نام طرح جنجالی انتقال تونلی آب کرج به تهران افتاده است. برخلاف آنچه که مسئولان این پروژه اعلام کرده بودند که تا پایان سال ۹۷ انتقال آب کرج به تهران عملی میشود اما داوود نجفیان، مدیرعامل شرکت آب منطقهای استان البرز روز گذشته خبر از به تعویق افتادن این طرح داده است. گرچه این اتفاق شاید برای فعالان محیطزیست خوشایند باشد اما به تعویق افتادن اتمام طرح به خاطر مخالفت سازمانهای متولی محیطزیست کشور نبوده است بلکه به گفته نجفیان به خاطر عدم اتمام پروژه تصفیهخانه بوده است و با کمی تاخیر به سرانجام میرسد.
گرچه این مقام مسئول از زمان اتمام کار این پروژه خبر نداده است اما بعید به نظر میرسد که مسئولان از این کار دست بکشند چرا که تامین آب شرب تهران به این شریان حیاتی نیازمند است و با توسعه هر چه بیشتر آن و کاهش منابع آبی نیاز به آن بیشتر میشود اما در نقطه مقابل محیطزیست البرز بیشتر به خطر میافتد. محیطزیستی که نیاز به حقابه رودخانهای دارد که تنها منبع حیات آن است. حقابهای که برآوردش برعهده اداره حفاظت محیط زیست است و آن طور که از سخنان مدیرعامل شرکت آب منطقهای استان البرز بر میآید گویا این حقابه هنوز تعیین نشده است. حال سوال اینجا است که آیا رودخانه کرج به سرنوشت دیگر رودخانههای ایران دچار میشود؟
زهرا داستانی
- 19
- 3
