کنار گذاشتن کارت سوخت کار غلطی بود/ سهمیه‌بندی جلوی قاچاق سوخت را می‌گیرد

غلامحسین حسن‌تاش، رئیس اسبق مرکز مطالعات بین‌المللی انرژی، درباره به‌کارگیری مجدد کارت سوخت گفت: «قبلاً هزینه بسیار گزافی برای فراهم کردن زیرساخت این کار انجام‌ شده بود و کنار گذاشتن آن کار غلطی بود، چراکه حتی در دوره‌ای که مشکل کمبود سوخت و قیمت هم وجود نداشته باشد این سیستم می‌تواند یک پایگاه اطلاعاتی و داده‌ای و کنترل خوبی فراهم کند.»

استفاده از کارت سوخت شخصی در جایگاه‌های سوخت از ۲۰ مردادماه سال جاری اجباری می‌شود. ارزان بودن نرخ بنزین سبب شده گروه‌های قاچاق سوخت به کشورهای همسایه (که نرخ بنزین آنها ۶ برابر قیمت بنزین در ایران است) افزایش پیدا کند.

از طرفی دیگر متوسط مصرف روزانه بنزین در سال ۱۳۹۷ حدود ۸۸ میلیون لیتر بوده است که بر همین اساس برخی از کارشناسان حوزه انرژی می‌گویند با سهمیه‌بندی سوخت و الزام‌آور بودن استفاده از کارت سوخت تا حد زیادی می‌توان جلوی مصرف بی‌رویه بنزین در کشور را گرفت.

در همین راستا اعتمادآنلاین با غلامحسین حسن‌تاش، رئیس اسبق مرکز مطالعات بین‌المللی انرژی، به گفت‌و‌‌گو نشسته که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

*سهمیه‌بندی و استفاده از کارت سوخت قرار است از ۲۰ مرداد عملی شود، چقدر از زیرساخت‌های مناسب مهیا شده؟

البته تا جایی که مسئولان مربوطه اعلام کرده‌اند فعلاً فقط احیای مجدد سیستم استفاده از کارت سوخت مطرح است. در مورد زیرساخت‌ها همه ما اطلاع داریم که زیرساخت‌های این سیستم قبلاً فراهم‌ شده بوده و این سیستم چند سال کار کرده و همین‌ الان هم شما باید با کارت سوخت بنزین بزنید و اگر کارکنان جایگاه کارت سوخت را وارد سیستم پمپ نکنند، بنزین زدن امکان‌پذیر نیست.

زیرساخت‌های کارت سوخت وجود داشته است

پس زیرساخت آن فراهم است، لیکن از چند سال پیش که در واقع به‌ نوعی سهمیه نامحدود به کارت‌ها و از جمله کارت جایگاه‌ها داده شد، دیگر لازم نبود افراد از کارت سوخت اتومبیل خود استفاده کنند و سیستم استفاده فردی از کارت سوخت کنار گذاشته شد و طبیعتاً عده‌ای کارت‌های خود را گم کردند یا در نقل‌وانتقال خودروها دیگر اهمیتی نداشت که کارت‌ها ردوبدل شود. از این رو لازم بود که افرادی که کارت نداشتند یا از دست‌ داده بودند، مجدداً کارت المثنی دریافت کنند. بعد هم با مشکل واردات کارت مواجه بودند و کار به تاخیر افتاد، حال دوباره کارت‌ها آماده است و زیرساخت‌ها نیز وجود داشته است.

کنار گذاشتن کارت سوخت، کار غلطی بود

قبلاً برای فراهم کردن زیرساخت این کار هزینه بسیار گزافی شده بود و به نظر من کنار گذاشتن آن کار غلطی بود. چراکه حتی اگر در دوره‌ای مشکل کمبود سوخت و قیمت هم در میان نباشد، این سیستم می‌تواند یک پایگاه اطلاعاتی و داده‌ای و کنترل خوبی فراهم کند.

تا وقتی اقتصاد کشور وارد دوران ثبات نشود، نباید سهمیه‌بندی کنار گذاشته شود

*آیا ممکن است باز هم روزی این مدل سهمیه‌بندی برچیده شود؟

تا وقتی‌ اقتصاد کشور وارد دوران ثبات نشود و تورم در سطح قابل‌ قبول کنترل نشود و نظام قیمت‌ها و نرخ ارز کنترل نشود، کشور همیشه در معرض مشکلات در مصرف سوخت‌ها و نیز قاچاق سوخت قرار خواهد داشت. طبیعتاً اگر کشور وارد یک فرایند توسعه شود و شرایط اقتصادی تثبیت و نظام قیمت‌ها اصلاح شود و البته تحریم‌های بین‌المللی نیز برچیده شود، سهمیه‌بندی معنایی نخواهد داشت؛ از این رو معتقدم در شرایطی که به‌ هر حال هزینه گزافی برای زیرساخت‌های این سیستم شده و اقتصاد هم به ثبات و سطح قابل قبولی از توسعه نرسیده است، نباید این سیستم کنار گذاشته می‌شد و خصوصاً با توجه به شرایط سیاسی بین‌المللی کشور قابل پیش‌بینی بود که دوباره به این سیستم نیاز پیدا خواهیم کرد.

سهمیه‌بندی، جلوی قاچاق سوخت را می‌گیرد

*سهمیه‌بندی سوخت چقدر جلوی قاچاق سوخت را می‌گیرد؟

قطعاً به میزان قابل‌ توجهی جلوی قاچاق را می‌گیرد و دست‌کم هر کس تنها می‌تواند سهمیه خود را قاچاق کند؛ در واقع به‌ جای اینکه آن را در خودرو خود استفاده کند و بسوزاند، به قیمت کشورهای همسایه بفروشد و از تفاوت قیمتش استفاده کند. یعنی قاچاق به سهمیه اتومبیل‌ها محدود خواهد شد.

احتمال دارد سهمیه‌بندی مقدمه بالا بردن قیمت بنزین شود

*آیا سهمیه‌بندی بنزین مقدمه بالا بردن قیمت آن است؟

این احتمال می‌رود. تجربه گذشته نشان داده است ابتدا سهمیه‌بندی می‌شود و بعد سهمیه دومی اعلام می‌شود که اگر کسی بیشتر از سهمیه اول درخواست یا نیاز داشت، بقیه را به نرخ بالاتری خریداری کند و بعد کم‌کم نرخ بالاتر به‌ قول‌ معروف جا می‌افتد و امکان جهش قیمت سهمیه اول به نرخ جدید فراهم می‌شود. ممکن است این تجربه باز هم تکرار شود.