راه اندازی معاملات ارز در بورس تهران چه تاثیری بر بازار آشفته آن دارد؟

طبق آنچه کرباسیان مطرح کرده است، هنوز درباره بازار ثانویه ارز تصمیمی گرفته نشده است اما عرضه ارز صادراتی در بورس تهران به زودی قابل انجام خواهد شد. به گفته وزیر اقتصاد از زمان برقراری بازار ارز در بورس تهران که طبق وعده کرباسیان از شنبه هفته آینده، ۹ تیرماه آغاز می شود، صادرکنندگان ملزم نیستند که ارز خود را به بانک‌ها بفروشند، بلکه می‌توانند اظهارنامه صادراتی خود را در بورس تهران عرضه کنند.

توجه به این نکته ضروری است که از زمانی که محمد فطانت، رئیس اسبق سازمان بورس سرکار بود، بحث بورس ارز تحت عنوان بازار مشتقه ارزی و راه اندازی آن در بورس کالا مطرح شده و چندبار هم از سوی رئیس سازمان بورس و مدیرعامل بورس کالا، وعده گشایش این بازار داده شده‌است. اما در ۴ سال اخیر به دلیل آن که بانک مرکزی متولی ارز در کشور است، موافقت بین سازمان بورس و بانک مرکزی برای راه اندازی این بازار به دست نمی‌آمد. تا جایی که در مصاحبه پایان سال گذشته کرباسیان با روزنامه «ابتکار»، وی اعلام کرد که پول را به عنوان کالا نمی‌شناسد و تصمیم گیری در این خصوص را در هماهنگی کامل با بانک مرکزی اتخاذ خواهد‌کرد. 

بورس تهران در حال تدوین مقررات راه اندازی بورس ارز 

علی صحرایی، معاون بازار شرکت بورس تهران در گفت‌و‌گو با «ابتکار» در خصوص آمادگی زیرساختی بورس تهران برای پذیرش معاملات ارز حاصل ازصادرات در این بازارگفت: این موضوع به منزله آن است که چند نماد ارزی در بازار تعریف کنیم. این قابلیت در بورس تهران وجود دارد و در واقع مشکلی از این جهت نداریم. 

وی در پاسخ به این سوال که این بازار پیش از این قرار بود در بورس کالا تشکیل شود و رایزنی‌ها در این مورد نیز طی چندین سال انجام شده‌بود، گفت: تصمیم‌گیری در خصوص این مورد به شورای عالی بورس مربوط می‌شود. اکنون شورای بورس تشخیص داده‌است که در بورس تهران انجام شود. 

به گفته صحرایی، هم اکنون بورس تهران در حال تدوین مقررات است و از شنبه یا یکشنبه هفته آینده این بازار آغاز به کار می‌کند. 

بورس ارز شبیه سامانه نیماست 

وی تاکید کرد که معاملات ارزی که اکنون مد نظر است، مانند معاملات سهام است. البته صحرایی گفت که اکنون در این بازار قرار نیست ارز معامله شود، بلکه صادرکنندگان در این بازار ارز حاصل از صادرات را به واردکنندگان می‌فروشند. در واقع شبیه به سامانه نیماست اما مکانیزم‌های بازار سرمایه‌ای دارد. به زودی مقررات آن را نیز تدوین و سپس منتشر می‌کنیم که همه بتوانند مشاهده کنند. برای هماهنگی عرضه و مشخص شدن افرادی که نیاز به خرید دارند، هماهنگی با وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام خواهد شد و در واقع آنها مشخص می‌کنند که چه کسانی می‌توانند وارد شوند. 

این حرف صحرایی به منزله آن است که اهلیت عرضه کنندگان و متقاضیانی که حق ورود به این بازار را دارند، از طریق وزارت صنعت، معدن و تجارت تایید می‌شود. 

پشتوانه کارشناسی راه اندازی بورس ارز در ابهام 

سوال دیگری که از معاون بورس تهران پرسیدیم، در این خصوص بود که این دستور به صورت یکباره و ناگهانی به بورس تهران ابلاغ شده و یا مدت زمان زیادی از ابلاغ این دستور گذشته و کار کارشناسی در این خصوص انجام شده‌است؟ وی ابتدا از پاسخ به این سوال امتناع کرد و گفت: برای خواننده چقدر مهم است که این دستور چه زمانی ابلاغ شده‌است؟ فکر نمی‌کنم تصمیمات مهم در سطح کلان کشور، یک شبه اتخاذ شده باشد. به احتمال زیاد بررسی‌های کارشناسی پشت این تصمیم وجود دارد. 

صحرایی در خصوص آینده این بازار گفت: به دلیل این که بازار بورس، شفاف‌ترین و قابل رصدترین بخش اقتصادی کشور است، برای جلوگیری از التهابات ارزی می‌توان از آن استفاده کرد.هدف اصلی این است که شفافیت در بازار ایجاد شود و متقاضی واقعی ارز بیاید، رصد شود و متعهد شود ارزی که می ‌گیرد را به مصرف موضوعی که ادعا کرده‌است، برساند. حجم واقعی که معامله می‌شود را مشخص می‌کند و از التهابات ارزی که تا کنون توسط سوء استفاده‌گران و سفته‌بازان ایجاد می ‌شد، از بین می رود. 

معاون بازار شرکت بورس تهران خاطرنشان کرد: این بازار به سامانه نیما کمک می‌کند، راه اندازی بورس ارز به معنی شکست سامانه نیما نیست، بلکه به خاطر ویژگی شفافیت‌های بازار سرمایه که ذینفعان مربوطه در تمام شهرها و استان ها می‏‌توانند از آن استفاده کنند، این کار در حال انجام است. علاوه بر آن بورس امنیت بالایی دارد و امکان کژکارکرد از لحاظ از بین‌رفتن امنیت معامله در آن وجود ندارد. 

شفافیت، نقطه ثقل ورود ارز به بورس

مصطفی صفاری، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «ابتکار» در خصوص این اقدام دولت گفت: ورود ارز به بازار سرمایه کار کاملا کارشناسی شده و درست است. این موضوع حاکی از آن است که مجموعه دولت شفافیت را به عنوان راه چاره بحران ارزی انتخاب کرده و از این به بعد هر نرخ‌گذاری با استفاده از مکانیزم‌های بورسی، مسیر عرضه و تقاضا را مد نظر قرار می‌دهد. 

وی افزود: این موضوع به منزله آن است که مقاومت های بانک مرکزی برای ورود ارز به بازار متشکل سرمایه‌ای برداشته شده و اگر در ادامه راه، پیش فروش سکه نیز به این بازار بیاید، التهابات روانی از حوزه بازار طلا نیز کاسته می‌شود. زیرا به طور کامل مشخص خواهد شد که چه کسانی و با چه قیمتی ارز می‌خرند و ارز می‌فروشند. مانند آنچه در بازار آتی سکه و بازار سهام، شاهد آن هستیم.

به گفته این کارشناس بازار سرمایه، هم اکنون بورس تهران آمادگی کامل از لحاظ زیرساختی و مقرراتی برای پذیرش ارز و راه اندازی معاملات ارزی را دارد.

سمیرا ابراهیمی