چند روزی است که یکی از مطالب کتاب «دین و زندگی» پایه یازدهم (در رشته علوم‌انسانی صفحات ٧٤ و ٧٥ و در بقیه رشته‌ها صفحه ٥٦) نقل محافل مجازی و حقیقی شده و خیلی‌ها از آن با عنوان «جعل حرف‌های هیلاری کلینتون در کتاب درسی» یاد می‌کنند. ماجرا از این قرار است که در این بخش از کتاب درسی دانش‌آموزان به نقل از هیلاری کلینتون آمده است: «من به ۱۱۲ کشور جهان سفر کرده بودم و با برخی از دوستان این توافق حاصل شد تا به محض اعلام تأسیس داعش، ما و اروپا هر چه سریع‌تر آن را به رسمیت بشناسیم که ناگهان همه‌چیز در مقابل ما بدون هشدار قبلی فروریخت. مصر قلب جهان عرب و جهان اسلام است و ما تلاش داشتیم تا از طریق اخوان‌المسلمین و داعش این کشور را تحت کنترل درآوریم و آن را تقسیم کنیم و پس از آن به کشورهای حوزه خلیج فارس برویم. کویت اوّلین کشوری بود که از طریق دوستان ما در آن‌جا آماده بود و سپس عربستان و بعد از آن امارات، بحرین و عمان مد نظر ما بودند و پس از آن منطقه عربی کاملا تقسیم می‌شد و به صورت کامل آن را تحت کنترل درمی‌آوردیم. ما منابع نفتی و گذرگا‌ه‌های آبی را تحت تصرف خود درمی‌آوردیم.» کتاب درسی منبع این «خاطره» را کتاب «گزینه‌های دشوار» کلینتون به ترجمه علی‌اکبر عبدالرشیدی ذکر کرده است.
کمتر کسی به این بخش از کتاب پایه یازدهم توجه کرده بود تا چند روز پیش که یکی از کاربران پرمخاطب توییتر که از قضا مترجم هم است، در حساب کاربری‌اش نوشت: «از آن‌جا که اعتراف به چنین مسأله‌ای که قاعدتا باید از اسرار امنیتی شمرده می‌شد، حتی اگر واقعیت داشته باشد، بعید می‌نمود، صحت این نقل قول را از طریق متن انگلیسی کتاب بررسی کردم. تلاش خود را با جست‌وجوی عدد ۱۱۲ در متن کتاب آغاز کردم. اولین جمله‌ای که در کتاب شامل این عدد بود، جمله‌ای بود که در آن کلینتون گفته بود در زمان ایفای مسئولیت وزارت امور خارجه به ۱۱۲ کشور سفر کرده است. این عدد دو بار دیگر در کتاب تکرار شده بود و در آن دو بار نیز به مسأله دیگری اشاره نداشت. تلاش خودم را با جست‌وجوی کلیدواژه‌های دیگری همچون «بحرین»، «مصر»، «اخوان‌المسلمین»، «عربستان»، «خلیج فارس» و «خلیج» ادامه دادم. با این حال کماکان هیچ نتیجه‌ای حاصل نشد. حال سوال جدیدی پیش می‌آمد: آیا ترجمه چنین افزوده‌ای دارد یا ارجاع کتاب درسی به آن درست نیست؟»
همین کاربر برای این‌که به سوال خودش جواب بدهد به سراغ سرچ گوگلی رفته و بعد نوشته بود: «با جست‌وجویی سریع در اینترنت توانستم همین «خاطره» را در چند خبرگزاری بیابم. با ادامه‌ی جست‌وجو به این نتیجه رسیدم که منبع همه اینها خبری در سایت ایسنا است که در تاریخ ۱۵ مرداد ۱۳۹۳ با ارجاع به روزنامه‌ی الاهرام مصر (آن هم بدون ذکر تاریخ و شماره صفحه) چنین گفته‌ای را به کتاب جدیدالانتشار کلینتون یعنی کتاب «گزینه‌های دشوار» نسبت داده بود. نکته جالب اما این بود که مطابق دادگان خانه کتاب، ترجمه عبدالرشیدی از این کتاب در‌سال ۱۳۹۴ و با عنوان «گزینه‌های سخت» و نه «گزینه‌های دشوار» منتشر شده بود.»
این‌طور که به نظر می‌رسد، مولفان کتاب «دین و زندگی» خاطره را از اینترنت نقل کرده‌اند و تصمیم گرفته‌اند این‌طور وانمود کنند که مرجعشان ترجمه کتاب بوده است. بنابراین اطلاعات یکی از ترجمه‌های کتاب را به عنوان مأخذ ذکر کرده‌اند و سهواً عنوان کتاب را بر اساس سایت ایسنا؛ یعنی «گزینه‌های دشوار» و نه براساس خود ترجمه انتخاب‌شده؛ یعنی «گزینه‌های سخت» نقل کرده‌اند. طبیعی است در ارجاع کتاب درسی هیچ خبری از ذکر شماره صفحه نیست.»
این اتفاق خیلی از کاربران را به یاد ماجراهای فوکویاما انداخت؛ کسی که با عنوان یک دانشمند ژاپنی ساکن ایالات متحده از او نام برده می‌شد و از روزنامه‌های کثیرالانتشار گرفته تا ائمه‌جمعه، صداوسیما و... گفته‌هایی از او درباره فقه شیعه نقل می‌کردند که بعدا خودش گفت روحش هم از این حرف‌ها خبر ندارد. نقل قول از فوکویاما چنان بین چهره‌های مختلف سیاسی و فرهنگی محبوب بود که حتی یک‌بار یکی از اعضای شورای نگهبان نقل قولی از او در باب اهمیت وجود این شورا مطرح کرد.
پیگیری‌های «شهروند» برای گرفتن توضیحی از رئیس گروه قرآن و معارف دفتر تألیف کتب درسی به این نتیجه رسید که آنها خودشان به‌زودی ابعاد این مسأله را در قالب بیانیه‌ای منتشر می‌کنند.
- 14
- 2
