چرا مشق شب حذف نشد؟

برپایه تجارب سال‌های گذشته انجام دادن تکالیف به شکل سنتی و تنها به صورت رونویسی برآیندی جز خستگی دانش آموز و در نتیجه دلزدگی او از درس ندارد. هدف اصلی آموزگار از دادن تکلیف به دانش آموزان تقویت یادگیری آنان است. اینکه تصور کنیم یادگیری فقط از طریق نوشتن محقق می‌شود، اشتباه بزرگی به شمار می‌رود چرا که طبق تحقیقات انجام شده، مشق شب در یادگیری دانش آموزان هیچ تاثیری نداشته است. موضوع حذف مشق شب در یک سال گذشته بحث‌های بسیاری را به همراه داشته است.

کارشناسان حوزه آموزش بر این باورند که مشق شب کاری بیهوده است که صرفا باعث دلزدگی دانش آموزان به فراگیری دانش می‌شود. از طرفی سالهاست که فرهنگ آموزش ما بر وجود مشق شب و تکالیف بسیار برای دانش آموزان تاکید داشته است. مشق شب به دلیل اینکه در خانه اتفاق می‌افتد با راهنمایی و هدایت درستی صورت نمی‌گیرد. مهارت آموزش، دانشی است که صرفا معلمان آن را فراگرفته اند. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که والدین دانش آموزان توانایی چندانی برای هدایت فرزندان خود در انجام تکالیف‌شان داشته باشند. مشغله بسیار و کاهش وقت‌های خالی در شرایط کاری امروز جهان نیز این فرصت را از پدر و مادرها گرفته است که بتوانند به تکالیف فرزندان خود رسیدگی کنند.

انتقاد از مشق شب در پرده نقره‌ای

مقابله با فرهنگ مشق شب نیز به سالهای اخیر بر نمی‌گردد. عباس کیارستمی، کارگردان فقید سینما، یکی از هنرمندانی بود که سالها پیش و در سال‌های نخست کار هنری خود متوجه این موضوع شد و با مصاحبه‌هایی از چند دانش آموز که با بی حوصلگی درباره مشق شب حرف می‌زدند سینمای مستند را ابزاری برای نقد این رویه قرار داد.با این حال اما بسیاری از مقامات مرتبط و غیرمرتبط با موضوع آموزش و تعلیم با دلایلی که بنظر چندان به روز نیستند بر وجود مشق شب اصرار دارند.

قول مسئولان برای حذف مشق شب

انتقادات از مشق شب به واکنش آموزش و پرورش ختم شد. شهریورماه سال جاری و در آستانه آغاز سال تحصیلی رضوان حکیم زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش کشور با بیان اینکه در سال تحصیلی ۹۷-۹۸ مشق شب حذف و تکالیف مهارت محور جایگزین آن خواهد شد، خبر داد: دانش آموزان پایه‌های اول تا سوم ابتدایی امسال مشق شب ندارند. اما با پیگیری‌های صورت گرفته به این نتیجه می‌رسید که در بسیاری از مدارس ابتدایی کشور به ویژه در شهرستان‌ها همچنان معلمان، دانش آموزان خود را مجبور به انجام تکالیف در خانه می‌کنند.

این تکالیف نه مطالعاتی در راستای دروس ارائه شده که مشابه همان تکالیفی است که سالهاست مشق شب خوانده می‌شده است. سیدمحمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش نیز در آذرماه سال جاری گفت: ما همچنان در منزل تکالیفی را داریم اما ماهیت آن با آنچه رونویسی و حفظ کردن مطالب در مدارس است، فرق می‌کند. این در حالی است که منتقدان مشق شب به‌طور کلی با انجام هر قسم تکلیف در خانه مخالف اند و بر این باورند که خانه باید فضایی برای استراحت و تفریح نوجوانان باشد و از سویی دیگر انجام تمرینات نیازمند هدایت کارشناسی شده است که والدین از پس این هدایت به خوبی بر نمی‌آیند.

مشق شب در کشورهای توسعه یافته

بیهوده بودن مشق شب و نتایج مطالعاتی که بسیاری از روانشناسان و کارشناسان حوزه آموزش به آن رسیده اند باعث شده است که در بسیاری از کشورها که اغلب کشورهای توسعه یافته و پیشرفته جهان اند مشق شب دانش آموزان مقطع ابتدایی کاملا حذف شود. فنلاند، فرانسه، ایتالیا، ژاپن و کره جنوبی از جمله این کشورها هستند.

زیرساخت‌های لازم را نداریم

مهدی بهلولی، کارشناس آموزش‌و‌پرورش می‌گوید: ‌حذف مشق شب از مدارس با نیت جایگزین کردن تکلیف‌های مهارت محور در حال انجام است اما باید دید این موضع تا چه حد قابلیت اجرا دارد.وی ادامه داد: حذف تکالیف شب رویکرد مثبتی است اما برای اجرای آن نیازمند زیرساخت است. بهلولی می‌گوید:‌من خانواده‌های زیادی را دیده‌ام که مخالف حذف کلی تکالیف شب هستند چرا که بچه‌هایشان زمان کوتاهی را در مدرسه می‌گذرانند و نداشتن تکلیف مدرسه نیز روند یادگیری آنها را کند می‌کند. اگر چه این رویکرد‌، خوب و موجه است اما لازمه آن آماده بودن پیش‌نیازهای آن برای اجرا است.‌ حال باید دید این اقدام تا چه اندازه می‌تواند در یادگیری مهارت‌های دانش‌آموزان مؤثر باشد.

حذف مشق شب موضوعی تخصصی است

داوود محمدی، نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس درباره مساله مشق شب و نگاه درست و دقیق به آن به «برنا» گفت: سالهاست که در آموزش و پرورش مساله مشق شب مطرح است. اما باید توجه کرد که حذف مشق شب یک موضوع تخصصی است. زمانی که موضوع حذف مشق شب مطرح شد بهتر بود فعالیت‌های کارشناسی‌تر و دقیق تری روی آن انجام می‌شد. وی تصریح کرد: وزارت آموزش پرورش و نهادهای دیگری که کار آموزش و پرورش را انجام می‌دهند باید همه جوانب حذف مشق شب را بررسی کنند و در نهایت دستورالعملی برای اجرایی شدن آن صادر شود.

وی افزود: اینکه صرفا در قالب یک جمله گفته شود مشق شب حذف خواهد شد، اصل موضوع را روشن نمی‌کند.حذف مشق شب ابعاد مختلفی دارد و باید همه ابعاد این مساله را مورد بررسی قرار داد. داوود محمدی گفت: باید در ساعات تدریس معلمان، دستمزد ماهانه معلمان، تمهیدات و زیرساخت‌های مدارس و به خصوص در وضعیت اقتصادی آموزش و پرورش تغییرات اساسی و بنیادین صورت گیرد. برای تک تک این مسائل باید برنامه ریزی صورت گیرد.

مهارت‌های زندگی، به جای مشق شب

وی ادامه داد: باید همه ابزار لازم برای انجام تکالیف دانش آموزان در مدرسه به‌طور رسمی و توسط آموزش و پرورش در اختیار آنها قرار گیرد. همچنین کتاب‌های درسی باید به شکلی طراحی شوند که دانش آموزان نیازی برای خرید کتاب نداشته باشند. معلمان هم باید زمان کافی برای آموزش و راهنمایی دانش آموزان خود در ساعات اضافی درسی داشته باشند. نایب رئیس کمیسیون آموزش مجلس با اشاره به اینکه مدرسه محل آموزش است، گفت: نوجوانان ما در این آموزش عمومی برای زندگی در جامعه باید آماده شوند. یکی از این آموزش‌ها ارائه مهارت‌های زندگی در قالب آموزش است. اما این اتفاقات باید با اجرایی شدن مقدمات و زمینه‌های لازم صورت گیرد.