متوهم مثل کنعانی‌زادگان که خودش و رفقایش را بهترین می‌داند

روزنامه توسعه ایرانی نوشت: سکانس‌های پس از بازی در فوتبال ایران، گاهی از خود ۹۰‌ دقیقه مسابقه جذاب‌تر و البته تلخ‌تر هستند. هفته‌ گذشته، پس از دیدار پرسپولیس و شمس‌آذر قزوین، در میکسدزون ورزشگاه آزادی اتفاقی رخ داد که شاید در نگاه اول یک شوخی دوستانه به نظر برسد، اما در عمق خود، نمایانگر یک بیماری مزمن در بدنه نسل فعلی فوتبال ایران است. حسین کنعانی‌زادگان، مدافع ملی‌پوش پرسپولیس، در حالی که از کنار افشین پیروانی (سرپرست تیم) عبور می‌کند، با حالتی که ترکیبی از اعتمادبه‌نفس کاذب و طلبکاری است، رو به دوربین‌ها و خطاب به پیروانی می‌گوید:«در مورد بهترین مدافع آسیا هم صحبت کن!» و اشاره‌اش، مشخصا به خودش است. پیروانی هم با لبخند این بازی را ادامه می‌دهد. اما این جمله، تنها یک شوخی نیست؛ این عصاره‌ تفکری است که چندی پیش هم از زبان همین بازیکن شنیده بودیم:«مدافعان ایرانی با تمام دنیا فرق دارند.» 

بله آقای کنعانی‌، حق با شماست. مدافعان ایرانی فرق دارند. تفاوت‌شان در این است که در عصر ارتباطات و داده‌های پیشرفته، در عصر فوتبال مدرن و سرعت، هنوز در پیله‌ای از توهم زندگی می‌کنند که در آن، درخشش مقابل مهاجمان لیگ برتر ایران، معادل فتح قله‌های فوتبال آسیا و جهان پنداشته می‌شود. شاید بد نباشد تلاشی بکنیم برای ترکاندن این حباب؛ تلاشی برای اینکه با هم مرور کنیم بهترین مدافع آسیا بودن چه مختصاتی دارد و چرا شما حتی در حوالی این عنوان هم پرسه نمی‌زنید. 

مشکل اصلی نسل کنونی ستاره‌های فوتبال ما، زندگی در یک «اتاق پژواک» است. فضایی که در آن، صفحات هواداری اینستاگرام، لیدرهای روی سکو و اطرافیان متملق، مدام در گوش بازیکن زمزمه می‌کنند که «تو بهترین هستی». وقتی معیار سنجش شما لیگ کم‌سرعت، کم‌برخورد و کم‌بازده ایران باشد، طبیعتا زدن چند پنالتی و چند قطع توپ موفق، حس «کاناوارو» بودن به بازیکن می‌دهد. 

اما واقعیت چیست؟ واقعیت این است که فوتبال آسیا در سال ۲۰۲۵، دیگر آن فوتبال سنتی دهه‌‌۹۰ نیست که با فیزیک بدنی و کمی تعصب بتوان در آن پادشاهی کرد. امروز فوتبال آسیا در ورزشگاه‌های مونیخ، لندن، رم و روتردام تعریف می‌شود. عنوان «بهترین مدافع آسیا» یک لقب تعارفی نیست که سرپرست تیم به شما هدیه دهد؛ این عنوانی است که متر و معیارهای جهانی دارد؛ ترنسفرمارکت، کیفیت لیگ، دقایق بازی در سطح اول اروپا و تاثیرگذاری در تورنمنت‌های بزرگ. بیایید پاراگراف به پاراگراف، با هم سوار بر هواپیما شویم و از میکسدزون آزادی به قلب اروپا برویم تا ببینیم رقبای شما-که احتمالا حتی بازی‌های‌شان را دنبال نمی‌کنید- مشغول چه کاری هستند. 

اگر قرار باشد لیستی از بهترین مدافعان آسیا تهیه کنیم، باید با احترام کلاه از سر برداریم و به شرق آسیا نگاه کنیم. جایی که بازیکنان به جای مصاحبه کردن، تمرین می‌کنند و به جای ادعا، یاد می‌گیرند. جناب کنعانی، وقتی شما در حال سفارش مصاحبه به آقای پیروانی بودید، کیم مین‌جائه در مونیخ مشغول آنالیز بازی بزرگان اروپا بود. بیایید صادق باشیم؛ کیم مین‌جائه تعریف مطلق بهترین مدافع آسیا در حال حاضر است. او کسی است که ناپولی را پس از سال‌ها به قهرمانی سری ‌آ ایتالیا (کالچو) رساند؛ لیگی که دانشگاه دفاعی جهان است. او به عنوان بهترین مدافع فصل سری ‌آ انتخاب شد و بلافاصله بایرن مونیخ برای جذب او ۵۰‌ میلیون یورو هزینه کرد. کیم مین‌جائه تمامی فاکتورهای یک مدافع مدرن را دارد؛ سرعت انفجاری (که شما فاقد آن هستید)، قدرت بازیسازی از عقب زمین (که در فوتبال ما اغلب به زیر توپ زدن ختم می‌شود) و هوش تاکتیکی برای پوشش فضاها. او در لیست نامزدهای توپ طلا قرار می‌گیرد، اما دریغ از یک مصاحبه جنجالی یا یک ادعای عجیب. او می‌داند که بهترین بودن نیازی به فریاد زدن ندارد. صدای عملکرد او در آلیانز آرنا چنان بلند است که گوش آسیا را کر کرده است. آیا شما واقعا تصور می‌کنید با درخشش مقابل شمس‌آذر، در همان لیستی قرار می‌گیرید که کیم مین‌جائه صدرنشین آن است؟

تا همین پارسال در شمال لندن، پسری از ژاپن بازی می‌کرد که استانداردهای دفاعی لیگ برتر انگلیس را ارتقا داده بود. تاکهیرو تومیاسو نه‌تنها یک مدافع وسط مستحکم است، بلکه توانایی بازی در دفاع راست و چپ را با کیفیتی خیره‌کننده دارد. بازی کردن در تیم آرسنال، آن هم زیر نظر مربی سخت‌گیری مثل میکل آرتتا که کوچک‌ترین اشتباه تاکتیکی را برنمی‌تابد، نیازمند سطحی از تمرکز و حرفه‌ای‌گری است که متاسفانه در فوتبال ما نایاب شده است. تومیاسو در هر بازی مقابل غول‌هایی مثل ارلینگ هالند، محمد صلاح و سون هیونگ مین قرار می‌گیرد. او با سرعت بازی لیگ جزیره هماهنگ شده است؛ سرعتی که اگر مدافعان لیگ ایران در آن قرار بگیرند، احتمالا دچار سرگیجه خواهند شد. تومیاسو نماد تداوم است. او برای دیده شدن نیازی به حاشیه‌سازی ندارد؛ همین که هر هفته در جذاب‌ترین لیگ دنیا به میدان می‌رفت، خود گویای همه چیز است. تومیاسو این روزها به دلیل مصدومیت از فوتبال دور است و قراردادش را هم با آرسنال فسخ کرده اما یک ‌مشتری اسمی دیگر به نام میلان دارد! 

خیلی راه دور نرویم! اگر تصور می‌کنید رقابت فقط با ژاپن و کره دشوار است، باید بدانید که حتی ازبکستان هم از ما عبور کرده است. عبدالقادر خوسانوف، مدافع میانی۲۱ ساله و پدیده فوتبال ازبکستان، اکنون در منچسترسیتی، زیر نظر پپ گواردیولا، در خط دفاعی قهرمان اروپا و جهان می‌درخشد. جناب کنعانی! در حالی که شما در ۳۰‌ سالگی تمام هنرتان کری‌خوانی برای رقبای داخلی است، این جوان دهه هشتادی ازبک، به تازگی انتقال بزرگ خود را به بهترین تیم جهان نهایی کرده و در حال رقابت برای بازی در کنار روبن دیاس و یوشکو گواردیول است. این واقعیت بهترین آسیا است؛ کسی که در اوج جوانی، لباس آبی منچسترسیتی را بر تن دارد و از قاره ما به عنوان یک مدافع درجه یک شناخته می‌شود، نه کسی که در تونل آزادی، برای خودسازی رسانه‌ای تقلا می‌کند. خوسانوف تلخ‌ترین حقیقت برای ماست؛ نشانه‌ای از اینکه همسایگان ما هم راه رسیدن به بالاترین سطح فوتبال را یافته‌اند، اما ما هنوز در حال بحث بر سر لایق بودن یا نبودن برای یک باشگاه داخلی هستیم. 

جناب کنعانی‌زادگان، مشکل اصلی صحبت‌های شما، توهین به شعور مخاطب فوتبال‌فهم است. وقتی می‌گویید «مدافعان ایرانی با همه دنیا فرق دارند»، دقیقا از چه تفاوتی حرف می‌زنید؟ اگر منظور از تفاوت «کیفیت فنی» است که آمار چیز دیگری می‌گوید. در جام جهانی ۲۰۲۲، وقتی مقابل انگلستان قرار گرفتیم، دیدیم که چطور همان «مدافعان متفاوت»، ۶ بار دروازه‌شان باز شد و مقهور سرعت و تکنیک سطح اول جهان شدند. آن روز، تفاوت واقعی مشخص شد؛ تفاوت میان فوتبال مدرن و فوتبال کُند و پرادعای ما. 

اگر منظور از تفاوت، «رفتار حرفه‌ای» است، باز هم حق با شماست. مدافعان بزرگ دنیا وقتی اشتباه می‌کنند، عذرخواهی می‌کنند و تلاش می‌کنند بهتر شوند. آنها در میکسدزون‌ها برای خودشان نوشابه باز نمی‌کنند. آنها با اتوبوس تیم ملی درگیر حاشیه‌های ورود خودروهای لوکس نمی‌شوند. آنها تمرکزشان روی فوتبال است، نه روی فالوئر و لایک. 

این «خودشیفتگی» که در کلام شما موج می‌زند، ناشی از نبود رقیب بزرگ در داخل است. در لیگ ایران، فشار زیادی روی خط دفاعی پرسپولیس وارد نمی‌شود. تیم‌ها اغلب توان هجومی بالایی ندارند و این باعث می‌شود عیار واقعی مدافعان ما پنهان بماند. اما به محض اینکه پا را از مرزها بیرون می‌گذاریم (حتی در سطح لیگ نخبگان آسیا مقابل تیم‌های عربستانی)، می‌بینیم که چطور این دژهای مستحکم فرو می‌ریزند.

آنچه حسین کنعانی‌زادگان می‌گوید، تنها حرف یک نفر نیست؛ صدای نسلی است که استانداردهای فوتبال ایران را پایین آورده است. امروز، تعریف ما از ستاره تغییر کرده است. ستاره کسی است که در اینستاگرام فعال‌تر است، کل‌کل‌های هواداری را بهتر بلد است و پس از هر برد معمولی، طوری رفتار می‌کند که انگار جام جهانی را فتح کرده. این نسل فراموش کرده که فوتبال آسیا با سرعت نور در حال پیشرفت است. ژاپن، کره جنوبی، استرالیا و حتی ازبکستان دارند بازیکنانی صادر می‌کنند که در لیگ‌های معتبر اروپا فیکس بازی می‌کنند. در همین حین، ستاره‌های ما دلخوش به القابی هستند که در فضای مجازی به آنها داده می‌شود: «کمپانی»، «بهترین دفاع آسیا»، «سلطان» و... 

مشکل اینجاست که شما در یک برکه‌ کوچک، خود را نهنگ می‌پندارید. این «خودشیفتگی» که گریبان‌گیر نسل شما شده، ناشی از نبود رقیب جدی و پایین آمدن سقف فوتبال باشگاهی ماست. آقای کنعانی‌زادگان! مدافعان ایرانی بله، با دنیا فرق دارند؛ اما فرق‌شان در این است که مدافعان آسیایی در کلاس جهانی، وقت‌شان را صرف یادگیری زبان جدید، تاکتیک‌های مدرن و ریکاوری حرفه‌ای می‌کنند و مدافعان ما وقت‌شان را صرف تنظیم جملات قصار برای اینستاگرام و مصاحبه‌های سفارشی در تونل ورزشگاه. 

فاصله شما با «بهترین مدافع آسیا» بودن، به اندازه فاصله ورزشگاه آزادی تا مونیخ و لندن است. این فاصله با حرف پر نمی‌شود، با کیفیت پر می‌شود.