به گزارش ایسنا، بازی‌های جام جهانی فیفا تاریخچه‌ای طولانی دارد. مسابقات فوتبال ابتدا تنها در بازی‌های المپیک انجام می شده است اما به تدریج فیفا بازی‌های جام جهانی را آغاز می‌کنند.
* تاریخچه جام جهانی:
جام جهانی فوتبال که از سوی فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) برگزار می‌شود، از سال ۱۹۳۰ آغاز شده است. از آن سال تاکنون هر چهار سال یک بار این رقابت‌ها انجام می‌شوند. تنها در سال‌های ۱۹۴۲ و ۱۹۴۶ این بازی‌ها به دلیل جنگ جهانی دوم برگزار نشد.
اولین مسابقه بین‌المللی فوتبال در جهان در سال ۱۸۷۲ بین اسکاتلند و انگلیس در گلاسکو برگزار شد و این مسابقه صفر بر صفر به پایان رسید. اولین تورنمنت بین‌المللی فوتبال در سال ۱۸۸۴ به نام" قهرمانی خانه بریتانیا" برگزار شد.
در اوایل قرن بیستم، فوتبال در سراسر دنیا شروع به محبوب شدن کرد. در سال‌های ۱۹۰۰ و ۱۹۰۴ مسابقات فوتبالی به صورت نمایشی در المپیک برگزار شد و مدالی به ورزشکاران فوتبال داده نشد.
بعد از بنیانگذاری فیفا در سال ۱۹۰۴، این فدراسیون تلاش کرد تا مسابقات بین‌المللی فوتبال بین کشورها را در سال ۱۹۰۶ در سوییس برگزار کند. این مسابقات خیلی موفقیت آمیز نبود.
در المپیک ۱۹۰۸ لندن مسابقات فوتبالی شکل رسمی به خود گرفت. البته در این مسابقات تنها فوتبالیست‌های آماتور شرکت می‌کردند و بیشتر حالت نمایشی داشت تا مسابقه. در آن سال بریتانیا قهرمان مسابقات فوتبال المپیک شد. این قهرمانی در المپیک ۱۹۱۲ نیز تکرار شد.
المپیک ۱۹۰۸ از آن جایی که المپیک تنها برای فوتبالیست‌های آماتور بود، در سال ۱۹۰۹ سرتوماس لیپتون، سرمایه‌دار اسکاتلندی و بنیانگذار کارخانه چای لیپتون، مسابقات جام "لیپتون" را در تورین برگزار کرد.
این مسابقات بین تیم‌های باشگاهی برگزار شد که از کشورهای مختلف بودند. این مسابقات بعضا به عنوان اولین جام جهانی شناخته می‌شوند. با وجود این که کشورهای ایتالیا، آلمان و سوییس در این مسابقات حضور داشتند، انگلیس از شرکت در این مسابقات سر باز زد. وست آلکند و وست دورهام به عنوان نمایندگانی از انگلیس در رقابت‌ها حضور داشتند. وست آلکند، قهرمان مسابقات شد.
جام لیپتون در سال ۱۹۱۴ فیفا مسابقات فوتبال در المپیک را به عنوان مسابقات فوتبال آماتور به رسمیت شناخت و مسئولیت برنامه‌ریزی این مسابقات را قبول کرد. در سال ۱۹۲۰، ۱۳ تیم اروپایی به علاوه مصر در این مسابقات شرکت کردند و بلژیک به قهرمانی رسید. در سال‌های ۱۹۲۴ و ۱۹۲۸ اروگوئه قهرمان مسابقات فوتبال المپیک شد.
ژول ریمه، رییس فیفا در آن سال‌ها دوباره ایده مسابقات جهانی فوتبال را بازنگری کرد. در ۲۸ می ۱۹۲۸ در کنگره فیفا تصمیم گرفته شد که مسابقات جهانی فوتبال برگزار شود. فیفا، اروگوئه را به عنوان میزبان بازی‌های جام جهانی ۱۹۳۰ انتخاب کرد.
انتخاب اروگوئه باعث شد که سفر تیم‌های اروپایی به این منطقه برای بازی‌ها سخت شود زیرا این سفر برای آنها طولانی و پر هزینه بود. بنابراین اروپایی‌ها تا دو ماه قبل از مسابقات تصمیم به فرستادن تیمی نداشتند و در آخر تنها تیم‌های بلژیک، فرانسه، رومانی و یوگسلاوی در این مسابقات شرکت کردند.
به طور کلی ۱۳ کشور در این مسابقات حاضر بودند که هفت کشور از آمریکای جنوبی، چهار کشور از اروپا و دو کشور از آمریکای شمالی بودند.
اولین گل جام جهانی توسط لویسن لوران از فرانسه زده شد. فرانسه مقابل مکزیک بازی کرد و ۴ بر یک به پیروزی رسید. در بازی دوم نیز آمریکا مقابل بلژیک بازی کرد و ۳ بر صفر به پیروزی رسید.
لوسین لوران در فینال این رقابت‌ها اروگوئه، آرژانتین را با نتیجه ۴ بر ۲ شکست داد. این بازی ۹۳ هزار تماشاگر داشت. به این ترتیب اروگوئه اولین قهرمان جام جهانی شد.
قهرمانی اوروگوئه در جام جهانی ۱۹۳۰ بعد از برگزاری جام جهانی، IOC و فیفا برای انتخاب تیم‌های آماتور به توافق نرسیدند و در سال ۱۹۳۲ فوتبال از المپیک کنار گذاشته شد. در سال ۱۹۳۶ فوتبال دوباره به المپیک بازگشت.
اولین مشکلات برگزاری جام جهانی سفرهای بین قاره‌ای و جنگ بود. تنها چند کشور آمریکای جنوبی حاضر شدند در جام جهانی ۱۹۳۴ به اروپا سفر کند. در سال ۱۹۳۸ تمام کشورهای آمریکای شمالی و جنوبی به جز برزیل و کوبا جام جهانی را تحریم کردند.
جام جهانی ۱۹۴۲ و ۱۹۴۶ که قرار بود در آلمان و برزیل برگزار شود به دلیل جنگ جهانی دوم لغو شد.
جام جهانی ۱۹۵۰ که در برزیل برگزار شد اولین جامی بود که بریتانیایی‌ها در آن حضور داشتند. در سال ۱۹۲۰ بریتانیا به دلیل این که نمی‌خواست با کشورهایی که با آنها در جنگ بود بازی کند، از فیفا خارج شده بود اما در سال ۱۹۴۶ دوباره به فیفا ملحق شد. اروگوئه نیز دوباره از سال ۱۹۵۰ وارد مسابقات جام جهانی شد.
در سال ۱۹۵۰ اروگوئه با شکست دادن برزیل میزبان در فینال جام جهانی دوباره قهرمان شد. این مسابقه که در ورزشگاه عظیم ماراکانا برگزار شد، "ماراکانازو" نامیده شد.
ماراکانازو
ماراکانازو در سال‌های ۱۹۳۴ تا ۱۹۷۸، ۱۶ تیم در هر دوره از مسابقات حضور داشتند، به جز سال ۱۹۳۸ که اتریش با آلمان یک تیم ارائه داد. در سال ۱۹۵۰ نیز کشورهای هند، اسکاتلند و ترکیه شرکت نکردند که بازی‌ها با ۱۳ تیم برگزار شد.
بیشتر کشورها از اروپا و آمریکای جنوبی بودند و کشورهای کمی از آمریکای شمالی، آفریقا، آسیا و اقیانوسیه در جام جهانی شرکت می‌کردند.
این تیم‌ها معمولا در بازی‌های اول می‌باختند. تنها تیم‌هایی که از اروپا و آمریکای جنوبی نبودند و در سال‌های اول توانستند از دور اول صعود کنند، عبارتند از: آمریکا که به نیمه نهایی جام جهانی ۱۹۳۰ راه یافت. کوبا که به مرحله یک چهارم نهایی جام جهانی ۱۹۳۸ راه یافت، کره شمالی که به مرحله یک چهارم نهایی جام جهانی ۱۹۶۶ راه یافت و مکزیک که به مرحله یک چهارم نهایی جام جهانی ۱۹۷۰ راه یافت.
در سال ۱۹۸۲ جام جهانی با ۲۴ تیم برگزار شد و در سال ۱۹۹۸ تعداد تیم‌ها به ۳۲ تیم افزایش یافت. به این ترتیب کشورهای قاره‌های دیگر بیشتر در بازی‌ها حاضر شدند و موفقیت‌های بیشتری را کسب کردند.
در بازی‌های فیفا ۲۰۰۲ ، ۲۰۰ تیم در مسابقات انتخابی شرکت کردند. در جام جهانی ۲۰۱۰ این رقم به ۲۱۰ تیم رسید.
در اکتبر ۲۰۱۳ سپ بلاتر، اعلام کرد که تصمیم دارد تعداد تیم‌های جام جهانی را به ۴۰ افزایش دهد. در سال ۲۰۱۶ در زمان ریاست جیانی اینفانتینو موافقت شد که ۴۸ تیم در جام جهانی شرکت کنند. هنوز مشخص نیست که از چه سالی این قانون اعمال می‌شود.
جام جهانی فوتبال زنان از سال ۱۹۹۱ با میزبانی چین شروع به کار کرد.
جام و جوایز جام جهانی:
از سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۷۰ جایزه ژول ریمه به تیم قهرمان جام جهانی اهدا می‌شد. ابتدا این جام تنها به جام جهانی معروف بود اما از سال ۱۹۴۱ به جام "ژول ریمه" تغییر نام داد. در سال ۱۹۷۰ ، سه دوره قهرمانی پیاپی برزیل باعث شد که این جام در برزیل به مدت زیادی بماند. در سال ۱۹۸۳ جام دزدیده شد و هیچ وقت پیدا نشد. احتمال داده می‌شود که دزدها این جام را آب کرده باشند.
جام ژول ریمه از سال ۱۹۷۰ به بعد جام جدیدی به عنوان "جام جهانی" طراحی و استفاده شد. این جام را هنرمند ایتالیایی به نام "سیلویو گازانیگا" طراحی کرده است. این جام ۳۶ سانتی متر طول دارد و از طلای ۱۸ عیار ساخته شده است. وزن این جام ۶.۱۷۵ کیلوگرم است. در زیر این جام نام کشورهایی که از سال ۱۹۷۴ قهرمان شده‌اند حک شده است. جام جدید به صورت دائم به کشور برنده داده نمی‌شود بلکه بعد از مراسم افتتاحیه یک جام مشابه به آنها داده می‌شود تا به خانه ببرند.
جام جهانی
در حال حاضر به تمامی افراد تیم قهرمان مدال و یک نشان جام جهانی داده می‌شود. در جام جهانی ۲۰۰۲ به تیم چهارم که کره جنوبی بود و میزبان جام جهانی بود نیز مدال‌هایی اهدا شد.
فیفا در جام جهانی ۲۰۱۸ به صورت کلی ۴۰۰ میلیون دلار جایزه به تیم‌ها پرداخت کرد که تیم قهرمان ۳۸ میلیون دلار از این جایزه را از آن خود کرد. فیفا اعلام کرد که به همه ۳۲ تیم که در جام جهانی حضور داشتند حداقل ۸ میلیون دلار جایزه اهدا می‌شود. در سال ۲۰۱۴ رقم کلی جوایز ۳۵۸ میلیون دلار بود.
* آمار تماشاگران جام جهانی:
طبق آمار فیفا جام جهانی ۲۰۱۸ فوتبال حدود ۳ میلیون تماشاگر در استادیوم‌ها داشت. دو بازی حدود ۴۷ هزار و ۳۷۱ تماشاگر داشته است.
آمارها نشان داده است که جام جهانی فوتبال در دوره‌های اخیر حدود ۳.۵ میلیارد تماشاگر به صورت کلی داشته است و حدود یک میلیارد نفر مسابقه فینال را تماشا کرده‌اند.
* هزینه‌های جام جهانی:
جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه با ۱۴ میلیارد دلار هزینه گران‌ترین جام جهانی در طول تاریخ شناخته شده است. پیش از آن در سال ۲۰۱۴ جام جهانی برزیل ۱۱.۸ میلیارد دلار هزینه داشت. با وجود این به نظر می‌رسد که جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، پر هزینه‌ترین جام جهانی باشد زیرا آمارها نشان داده که قطر حدود ۲۰۰ میلیارد دلار برای زیر ساخت‌ها و امکانات جام جهانی ۲۰۲۲ هزینه کرده است. ساخت و سازها در قطر از سال ۲۰۱۰ که این کشور به عنوان میزبان انتخاب شد، آغاز شده و با حاشیه‌های زیادی همراه بوده است.
* حضور ایران در جام جهانی:
ایران در سال‌های ۱۹۷۸، ۱۹۹۸، ۲۰۰۶، ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ در جام جهانی حضور داشته است. در جام جهانی ۱۹۷۸ ایران چهاردهم شد و در مرحله گروهی با دو باخت و یک تساوی حذف شد. در سال ۱۹۹۸ ایران بیستم شد و با یک برد و دو باخت در مرحله گروهی حذف شد. در این جام ایران اولین برد خود در جام جهانی را با نتیجه ۲ بر یک مقابل آمریکا کسب کرد. آن دیدار به دلیل حساسیت‌های خاصی که داشت به "بازی قرن" شهرت یافت.
در سال ۲۰۰۶ ایران بیست و پنجم شد و با یک تساوی و دو باخت در مرحله گروهی حذف شد. در سال ۲۰۱۴ ایران بیست و هشتم شد و با یک تساوی و دو باخت در مرحله گروهی حذف شد. در جام جهانی ۲۰۱۸ اما ایران با یک برد، یک تساوی و یک باخت در مرحله گروهی حذف شد و عنوان هجدهم جهان را کسب کرد.
مهدی مهدوی‌کیا با شش بازی در جام جهانی ۱۹۹۸ و ۲۰۰۲، آندرانیک تیموریان با شش بازی در جام جهانی ۲۰۰۶ و ۲۰۱۴، احسان حاج صفی با شش بازی جام جهانی در ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ و علیرضا جهانبخش با شش بازی در جام جهانی ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ بیشترین حضور را برای ایران در جام جهانی داشتند.
بازیکنانی که برای ایران در جام جهانی گلزنی کردند عبارتند از:
ایرج دانایی‌فرد و حسن روشن در جام جهانی ۱۹۷۸.
تیم ایران در جام جهانی ۱۹۷۸
حمید استیلی و مهدی مهدوی کیا در جام جهانی ۱۹۹۸.
یحیی گل محمدی و سهراب بختیاری زاده در جام جهانی ۲۰۰۶.
یحیی گل محمدی در جام جهانی ۲۰۰۶
رضا قوچان‌نژاد در جام جهانی ۲۰۱۴.
کریم انصاری فرد در جام جهانی ۲۰۱۸.
* حقایق جالب درباره جام جهانی:
ـ برزیل با پنج بار قهرمانی بیشترین میزان قهرمانی در بازی‌های جام جهانی را دارد. ایتالیا و آلمان با چهار قهرمانی در رتبه دوم قرار دارند.
ـ در سال ۲۰۰۲ برای اولین بار جام جهانی فوتبال در دو کشور مختلف یعنی کره جنوبی و ژاپن برگزار شد.
ـ مسن‌ترین گلزن جام جهانی روژه میلا بود که در ۴۲ سالگی در جام جهانی ۱۹۹۴ برای کامرون مقابل روسیه گل زد.
روژه میلا ـ در سال ۱۹۶۶ ، کاپ قهرمانی جام جهانی پیش از شروع مسابقات به مدت شش روز دزدیده شد.
ـ پرگل‌ترین بازی جام جهانی، بازی اتریش مقابل سوییس در جام جهانی ۱۹۵۴ بود. این بازی با نتیجه ۷ بر ۵ به نفع اتریش به پایان رسید.
ـ ایتالیا بیشترین تعداد مساوی را در جام جهانی دارد. این تیم ۲۱ بار در بازی‌های جام جهانی مساوی کرده است.
ـ اندونزی بین تیم‌هایی که در جام جهانی حضور داشته‌اند کمترین بازی را در جام جهانی داشته است. این تیم تنها یک بازی در جام جهانی ۱۹۳۸ کرده است.
ـ مکزیک بیشترین میزان باخت را در جام جهانی دارد که ۲۵ باخت است. البته این تیم ۱۴ پیروزی و ۱۴ مساوی نیز در کارنامه خود دارد.
ـ بیشترین تعداد گل در یک تورنمنت جام جهانی توسط یک بازیکن روس به ثمر رسیده است؛ ژوست فونتن، ۱۳ گل در سال ۱۹۵۸.
ژوست فونتن ـ تقریبا نیمی از جمعیت ۷ میلیارد نفری جهان بازی‌های جام جهانی را تماشا می‌کنند.
ـ در همه فینال‌های جام جهانی به جز دو جام جهانی، تیم‌هایی از اروپا حضور داشتند.
ـ دو تیم ملی فوتبال برزیل و ایتالیا تقریبا قهرمان ۵۰ درصد تورنمنت‌های جام جهانی بوده‌اند.
ـ زودهنگام‌ترین گل در جام جهانی ۲۰۰۲ توسط هاکان شوکور از ترکیه بعد از ۱۱ ثانیه از شروع بازی زده شد.
هاکان شوکور ـ خوسه بابتیست از اروگوئه زودهنگام‌ترین کارت قرمز را در جام جهانی دریافت کرد. او در ثانیه ۵۶ بازی اخراج شد.
ـ به جز آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۰ دیگر میزبان‌های جام جهانی توانستند به دور دوم بازی‌ها راه یابند. در ۳۰ درصد موارد قهرمان می‌شدند.
ـ تنها چهار بار پیش آمده که یک تیم، در تمام بازی‌های خود در جام جهانی پیروز شود؛ اروگوئه چهار بازی در جام جهانی ۱۹۳۰، ایتالیا چهار بازی در جام جهانی ۱۹۳۸، برزیل شش بازی در جام جهانی ۱۹۷۰ و برزیل هفت بازی در جام جهانی ۲۰۰۲.
ـ همه جام‌های جهانی توسط تیم‌هایی برده شده که مربی بومی داشتند.
- 15
- 6
