نگرش سیاسی امیر قلعه‌نویی؛ از امیرخان تا اصلاح‌طلبی!

امیر قلعه نویی سرمربی این روزهای سپاهان شرایط چندان خوبی را سپری نمی کند. او که امید زیادی داشت در این فصل به همراه این باشگاه اصفهانی به ناکامی اش در رسیدن به قهرمانی در لیگ برتر پایان دهد، رفته رفته از هدفش دور شد و حالا به نظر می رسد بیش از آنکه دغدغه قهرمانی با این تیم زردپوش را داشته باشد، باید به فکر قطعی کردن سهمیه مستقیم خود برای لیگ قهرمانان آسیا در فصل آینده باشد( البته هنوز روی کاغذ قلعه نویی و تیمش شانس قهرمانی در لیگ را هم دارند). قلعه نویی این روزها علاوه بر اختلاف ۱۴ امتیازی که با صدر جدول پیدا کرده، مجبور است شایعات زیادی را هم تحمل کند:باشگاه سپاهان هنوز قرارداد او را تمدید نکرده و حالا از گوشه وکنار خبر می رسد که این باشگاه اصفهانی به فکر قطع همکاری با قلعه نویی است. اگر این شایعه به واقعیت تبدیل شود، باید امیر را از فصل آینده در رأس تیمی دیگر دید؛ اتفاقی که سال های گذشته بارها رخ داد و هیچ گاه او بدون تیم نمانده است.

امیر خان و ژنرال

قلعه نویی بر فوتبال ایران تأثیر زیادی دارد؛ او نه تنها به عنوان بازیکن توانسته افتخاراتی در این فوتبال برای خودش دست وپا کند؛ بلکه در عرصه مربیگری هم درخشش زیادی داشته و توانسته است حتی روی نیمکت تیم ملی ایران هم بنشیند؛ اگرچه آن سرمربیگری ملی برایش توأم با رخدادهای تلخ و شیرین شد؛ ولی طبق آمار او یکی از معدود مربیان ملی است که هرگز در بازی های رسمی شکست نخورده است. قلعه نویی البته برکناری اش از تیم ملی را هم تقصیر عادل فردوسی پور و برنامه ۹۰ می داند و هنوز از آن برنامه کذایی که بعد از جام ملت های آسیا در سال ۲۰۰۷ برگزار شد؛ به عنوان یک دادگاه نام می برد. با وجود این شاید داستان« ژنرال» یا« خان» شدن امیر قلعه نویی در فوتبال بیشتر ماحصل موفقیت هایش در عرصه باشگاهی به عنوان سرمربی باشد. او همین حالا با کسب پنج عنوان قهرمانی در لیگ برتر( سه تا با استقلال و دو تا با سپاهان) پرافتخارترین سرمربی تاریخ این لیگ محسوب می شود. اگر قرار باشد دو، سه قهرمانی ای را که در جام حذفی هم به دست آورده، به آنها اضافه شود، او در کنار علی پروین یکی از دو مربی برتر تاریخ لیگ ایران هم محسوب می شود. آن روزها که او به همراه تیم هایش عادت به بردن جام داشتند، عناوین مختلفی روی سکوها برایش ساخته می شد که معروف ترین شان ژنرال بود؛ ژنرالی که آن قدر موفقیت به دست آورد تا حالا طیف زیادی از استقلالی ها هنوز هم با احترام از او یاد کنند و هر بار بخواهند اسمش را صدا بزنند، از« امیرخان» استفاده کنند.

حالا اما« امیرخان» استقلالی ها هفت سالی می شود در بردن جام ناکام است؛ او با وجود نزدیک شدن چندباره به صدر جدول، در روزهای پایانی از رسیدن به جام قهرمانی باز می ماند تا عنوان« ژنرال بی ستاره» برایش ساخته شود. قلعه نویی که امید زیادی داشت در این فصل نشان دیگری به افتخاراتش در حوزه فوتبال اضافه کند، دوباره اسیر اتفاقات ریز و درشت شده است و به نظر می رسد هنوز هم برای بالابردن جام قهرمانی باید انتظار بکشد؛ انتظاری که شاید برایش تلخ و شاید تا حدودی زجرآور هم باشد.

نگرش سیاسی

شاید در عرصه فوتبالی امیر قلعه نویی از آرمان هایش فاصله گرفته باشد؛ ولی برای مردی که تلاش می کند در رخدادهای اجتماعی در کنار مردم قرار بگیرد، نگرش های سیاسی اش تغییرات به ظاهر اندکی داشته است؛ دست کم اندازه همان تغییراتی که اصلاح طلبان مجبور شده اند برای پیشبرد اهداف شان چنین تغییراتی را بپذیرند. امیر قلعه نویی در آن روزهایی که هنوز خیلی سیاسی نشده بود و اختلافات اصولگرا و اصلاح طلب را چندان با جدیت کنونی اش پیگیری نمی کرد، دو، سه بار با مرحوم آیت الله هاشمی دیدار کرد. اگرچه خودش می گوید دیدارش با آیت الله هاشمی سیاسی نبوده؛ ولی هرازگاهی که خاطره ای از آن دیدارها می گوید، نشان می دهد محور صحبت هایش تا حدودی سیاسی و اندکی هم اقتصادی بوده است.« یک بار، سال ها پیش خدمت ایشان رسیدیم و آن روز با دقت به حرف های مان گوش دادند. شاید فیلمش هم باشد. آن روز یادم است که شرایط امروز ورزش و فوتبال را پیش بینی کرده بودم. دو بار دیگر هم ملاقات داشتیم. به نظر من ایشان یک سیاست مدار بزرگ و یک انسان خوددار بود. خیلی مسائل را به خاطر منافع و مصلحت مملکت در دل خودش نگه داشت». سپس قلعه نویی در جایی دیگر می گوید که درباره نوسان ارز هم با هاشمی رفسنجانی صحبت کرده است.« این یک حقیقت است و ارز در زندگی آدم ها تأثیر می گذارد. دنیا مثل یک دهکده جهانی است.

من این حرف ها را به مرحوم هاشمی رفسنجانی هم زدم. دنیا یک دهکده جهانی شده است و ما هم اگر در این دهکده براساس منافع کشورمان عمل نکنیم، عقب خواهیم ماند. مملکتی که در هشت سال ۸۰۰ هزار میلیارد درآمد داشته است، نباید چنین وضعی داشته باشد». قلعه نویی در گفت وگو با« شرق» هم خاطره دیگری از دیدارش با آیت الله هاشمی تعریف می کند و می گوید:« چرا باید در کشور ما هزینه سفر به کیش بیشتر از هزینه سفر به ترکیه باشد. کشور ما چهار فصل است، هوایمان طلاست، خاک مان طلاست؛ اما جوان ایرانی نمی تواند از آن بهره ببرد. من یک روز خدمت مرحوم آیت الله هاشمی بودم. به ایشان گفتم ما کشوری داریم که شما می توانید یک روز ابتدا در کیش بروید شنا کنید و بعد با یک پرواز خود را به تهران برسانید و بروید اسکی. کدام کشور این پتانسیل و جذابیت را دارد؟ اما جوان های ما نمی توانند از این نعمت های خدادادی لذت ببرند. نتیجه اش هم همین شرایط کنونی می شود. نتیجه اش فرار مغزها می شود. می آیند استعدادهای ما را در همان کنکور سراسری شناسایی می کنند و جذب کشورهای دیگر می شوند. اینها هم مشکلات بزرگ کشور است که باید درباره آن صحبت شود».

اصلاح طلبی قلعه نویی

گرایش سیاسی امیر قلعه نویی به سوی اصلاح طلبان رفته رفته شکل گرفت و در یک دهه اخیر به اوج خودش رسید. ارادت خاص قلعه نویی به سید محمد خاتمی عمده ترین دلیل برای گرایش سیاسی امیر قلعه نویی است. برای مردی که روزی هواداران استقلال را روی سکو به خاطر شادی هایی که به آنها می بخشید، به هوا بلند می کرد ، اطاعت از دستورات سیاسی محمد خاتمی امر واجبی است. اوج این موضوع را می توان در حمایت امیر قلعه نویی از حسن روحانی، آن هم بعد از حمایتی که سید محمد خاتمی از روحانی داشت، دید. قلعه نویی اردیبهشت ۱۳۹۶ در پستی احساسی که درباره محمد خاتمی داشت، حمایتش از حسن روحانی را اعلام کرد؛ حمایتی که البته بیشتر تمجید از محمد خاتمی بود. قلعه نویی در آن روز نوشت:« مشاركت؛ بازگشت یا ادامه؛ اعتدال، انتخاب، تحلیل، تصمیم و.... تمام این واژه ها تا وقتی اعتبار دارند كه شما لب به سخن باز نكرده باشی. تصمیم انتخاب اصلح ما توصیه های شماست. هر بار به انتظار می ایستیم تا صدای تان از شیشه ها بگذرد و روشن مان كند كه مثل مربیان محروم از نیمكت، آن بالا ایستاده اید پشت جایگاه شیشه ای و ما این پایین چشم انتظار فرامین تاكتیكی. صدای تان را شنیدیم و برگه های رأی مان با دست های شریف و نجیب تان پر شد.

به روی چشم، بنفش می پوشیم. چند سالی است هیچ رنگی به قامت مان خوش ننشسته؛ مگر آنكه شما گفته باشی». البته رابطه قلعه نویی با سید محمد خاتمی، مدت ها قبل از اردیبهشت ۹۶ حسنه بود؛ شاید حتی قبل تر از آن زمانی که خاتمی سرزده به جشن قهرمانی نیم فصل استقلالی برود که امیر قلعه نویی را بالای سر خودش می دید. خاتمی حتی مهر ۱۳۹۱ که مادر قلعه نویی درگذشت، برایش پیام تسلیتی نوشت تا مشخص شود ارتباطی بر پایه احترام شکل گرفته است. در متن پیام سید محمد خاتمی چنین آمده بود:« درگذشت بانوی بزرگوار و پرهیزکار، سرکار مادر گران قدرتان را به جناب عالی و همه بستگان داغدار تسلیت عرض می کنم و امیدوارم خداوند منان با لطف خود بر دل پاک و جان شکیبای تان دست تسلی نهد. از حضرت حق برای آن فقیده سعیده آمرزش و رحمت و برای بازماندگان معزز صبر و اجر و سلامتی و برای جناب عالی که از خدمتگزاران صدیق جامعه و از چهره های مؤمن و شایسته ورزش کشورید، سلامتی و طول عمر و کام روایی مسئلت می کنم». دیدار سه سال بعد قلعه نویی با سید محمد خاتمی که اردیبهشت ۹۴ شکل گرفت، هم مهر تأییدی برای این داستان زد که قلعه نویی بیش از هر زمان دیگری به جریان اصلاح طلبی نزدیک شده است. دیداری که می رفت تا برای امیر قلعه نویی دردسرهای زیادی هم به وجود بیاورد.

فعال اجتماعی

شاید حشرونشر با چهره های سیاسی بود که کاراکتر امیر قلعه نویی را از یک مربی ورزشی صرف به یک فعال اجتماعی هم تغییر داد. او الان چندین سال است که در کنفرانس های خبری بعد از بازی هایش به مرور اتفاقاتی که در جامعه مردم را آزار می دهد، می پردازد و بعضا انتقادهای تندی هم به مسئولان کشور می کند. موضوعات زیادی بوده که قلعه نویی درباره اش حرف زده است. او همین اواخر بود که جمله« نمی گویم به خاطر حرف هایی که زده ام، من را به کجاها نبرده اند» را به زبان آورد.

سوژه هایی که قلعه نویی درباره شان حرف زده، بسیار بوده است؛ ولی برای مرور تعدادی از آنها، حرف هایش با روزنامه« شرق» بهتر است دوباره مرور شود. او درباره ورود زنان به ورزشگاه می گوید:« من چند سؤال دارم. چرا وقتی بحث انتخابات است، خانم ها باید پیشگام باشند؛ اما اینجا ما آنها را محروم می کنیم. چرا زنان سوری باید حق ورود به ورزشگاه های ما را داشته باشند؛ اما زنان خودمان چنین اجازه ای نداشته باشند. در تاریخ کشورمان همیشه در برهه های حساس مثل دفاع مقدس و جاهای دیگری که نیاز بوده، خانم ها در صف اول بودند. در جامعه زن ها خیلی جاها هزینه داده اند و نباید از این حق محروم شان کرد. باید فضایی ایجاد کرد که خانم ها به ورزشگاه بیایند تا نیازی به گریم و این جور مسائل نباشد. این رفتار غلط است؛ به ویژه به دلیل اتفاقاتی که در فضای مجازی می افتد، بازتاب های منفی هم پیدا می کند». قلعه نویی درباره رفتارهای غلط فرهنگی هم اظهارنظری این چنینی دارد:« ما در فضای مجازی هم آسیب های زیادی داریم. یک مثال از خودم بزنم.

من آمدم در صفحه اینستاگرامم سال نو میلادی را به هم وطنان مسیحی تبریک گفتم. نمی دانید چقدر به من توهین شد. چرا؟ نمی دانم. اینجا هم جایی است که ما لذت بردن از آن را بلد نیستیم. ما باید شأن و شخصیت همدیگر را حفظ کنیم. من چندین سال است که این حرف ها را می زنم. چرا الان باید وضعیت اجتماعی و فرهنگی ما این باشد؟ ریشه همه این مشکلات، مسائل اقتصادی است. حضرت علی ( ع) می فرماید« از دری که فقر وارد شود، از در دیگر دین و ایمان خارج می شود ». این حرف من نیست؛ بلکه فرمایش معصوم است». بخش عمده انتقادهای اجتماعی قلعه نویی مربوط به وضعیت معیشت جوانان است. او ابایی از بازگوکردن برخی واقعیت ها در جامعه ندارد. امیر قلعه نویی در این باره به« شرق» می گوید:« جوان ما مشکلات زیادی دارد. آینده اش مشخص نیست، دانشگاه رفته، سربازی رفته، بخش زیادی از عمرش گذشته و می بیند که نه شغلی دارد، نه خانواده ای و نه آینده ای. چرا سن فحشا به ١٥ سال رسیده است؟ چرا سن اعتیاد به ١٠ سال رسیده است؟ ریشه اش همین مشکلات اقتصادی است. مردم یک سری مطالبات بحق دارند که دولت باید توجه کند. البته امیدوارم مشکلات اخیر حل شود؛ اما سؤال من این است که انرژی جوان ما باید کجا تخلیه شود؟ آیا آمدیم این انرژی را کنترل کنیم؟ خداوکیلی جوان ما جای تفریح دارد؟ اینجا باز ریشه مشکلات از مسائل اقتصادی و نبود زمینه های لازم است. الان تنها تفریح در کشور ما شده رستوران رفتن و شام خوردن. آیا این هم شد تفریح؟».

امیر قلعه نویی و زیباکلام

نگاه و نگرش قلعه نویی به اتفاقات روز و شاید تغییراتی را که در حوزه سیاسی برایش به وجود آمده، این روزها می شود در اینستاگرامش دنبال کرد؛ برخلاف رویه ای که بسیاری از چهره های مطرح هنری و ورزشی پیش گرفته اند، قلعه نویی از اینستاگرامش بیشتر برای بیان انتقادهای سیاسی و اجتماعی استفاده می کند. موردی که البته می توان دقیق تر به تفکرات غیرفوتبالی او پی برد، باید در میان آدم هایی جست که قلعه نویی آنها را دنبال می کند؛ در بین چهره های کمی که قلعه نویی اینستاگرام آنها را دنبال می کند، چهره هایی مانند محمدجواد ظریف، سیدحسن خمینی، همایون شجریان، نوید محمدزاده، پیمان معادی، جعفر پناهی، صادق زیباکلام، بهروز وثوقی و پرویز پرستویی دیده می شوند. اگر خواننده ها و بازیگران از این فهرست کم شوند، راحت تر می شود به تفکرات سیاسی قلعه نویی( دست کم تفکرات این روزهایش) پی برد.