۴۸ تیمی‌ شدن جام جهانی ۲۰۲۲ قطر در آستانه منتفی‌ شدن/ چرا ایران نیست و برنامه‌ها و نقش کشورمان چیست؟

به گزارش تسنیم، قطری‌ها همچنان به برگزاری جام جهانی با حضور ۳۲ تیم اصرار دارند و نمی‌خواهند زیر بار ۴۸تیمی شدن جام جهانی ۲۰۲۲ بروند، اما فیفا همچنان در حال بررسی شرایط موجود است. جانی اینفانتینو که اصرار زیادی به برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ با حضور ۴۸ تیم دارد، در حالی برنامه‌های خود را پیش می‌برد که شاید در نهایت به بن‌بست بخورد و به این نتیجه برسد که امکان برگزاری جام جهانی پیش‌ِرو با ۴۸ تیم وجود ندارد.

با این حال فیفا همچنان در حال تنظیم برنامه‌ها و بررسی شرایط موجود است. از آنجایی که زیرساخت‌های قطر برای برگزاری جام جهانی با حضور ۳۲ تیم فراهم شده، این زیرساخت‌ها باید برای برگزاری جام جهانی با حضور ۱۶ تیم بیشتر مهیا شود، ازهمین‌رو یکی از پیشنهادهای فیفا شریک شدن کشورهای همسایه قطر است تا با استفاده از ظرفیت‌های سایر کشورهای خاورمیانه جام جهانی ۴۸تیمی شود. این برنامه مدت‌هاست دنبال می‌شود و اکنون جنبه رسمی بودن پیدا کرده و نکته جالب ماجرا قرار نگرفتن نام ایران بین برنامه‌هاست، این در حالی است که مهدی تاج و سایر مسئولان فدراسیون فوتبال مدت‌ها پیش و پس از چند جلسه با قطری‌ها صحبت از احتمال شراکت ایران در جام جهانی برای میزبانی از مسابقات می‌کردند، هرچند قطری‌ها هیچ‌گاه چنین موضوعی را تأیید نکردند. حتی ناصر الخاطر در گفت‌وگو با تسنیم تأکید کرده بود که قطر حق میزبانی جام جهانی را با حضور ۳۲ تیم می‌خواهد و تلویحاً شراکت میزبانی جام جهانی با سایر کشورها را رد کرده بود.

با این حال بحث شراکت ایران در جام جهانی ۲۰۲۲ بارها با قطری‌ها مورد بحث قرار گرفته و همسایه جنوبی ایران در خلیج فارس، تأکید کرده ایران می‌تواند ظرفیت خوبی برای پذیرش میهمانان جام جهانی به‌لحاظ توریستی داشته باشد. ظرفیت‌های ایران به‌لحاظ گردشگری این فرصت را به بسیاری از هواداران و سایر عوامل جام جهانی ۲۰۲۲ خواهد داد تا جمعیت زیادی در کشورهای همسایه از جمله ایران حضور پیدا کنند که مشکلاتی از جمله اقامت، ایاب و ذهاب و... پدید نیاید یا حداقل این خدمات با سهولت بهتری در قطر صورت بگیرد. هرچند تأکید مسئولان فوتبال ایران در تمام این مدت، شراکت میزبانی با قطر در برگزاری مسابقات یا حتی کمپ‌های تمرینی بوده که این نظرات چندان قابل باور و پذیرش نبود.

حالا فیفا در برنامه خود برای ۴۸تیمی کردن جام جهانی، شرایط میزبانی را اعلام کرده است، این‌که قطر با زیرساخت‌هایی برای میزبانی از ۳۲ تیم آماده شده و برای ۴۸تیمی شدن جام جهانی نیاز به زیرساخت‌های بیشتری است، ازهمین‌رو در این برنامه اشاره شده که استفاده از ظرفیت کشورهایی که با قطر همسایگی دارند، می‌تواند بهترین راه باشد.

با توجه به چنین مسئله‌ای، فیفا شرایطی را که برای میزبانی نیاز است مورد اشاره و بررسی قرار داده است. داشتن ظرفیت‌هایی چون ورزشگاه‌ها، تسهیلات برای تیم‌ها، اقامتگاه‌ها، فرودگاه‌ها و شبکه‌های حمل‌ونقل و فن‌فست‌ها از اولین موارد مورد نیاز برای میزبانی است. همان‌طور که گفته شد، اینها فقط اولین موارد مورد نیاز است و فیفا پس از بررسی همه جوانب و امضای تفاهنامه‌ای سه‌جانبه با قطر و دیگر میزبان احتمالی شرایط را جدی‌تر مورد بررسی قرار خواهد داد و البته میزبان مشارکتی احتمالی در شرایطی مشابه جام جهانی آزمایش خواهد شد. تمامی این موارد هم باید با تأیید و رضایت کشور میزبان، قطر باشد و به همین دلیل چنین مسئله‌ای اختیار را از فیفا گرفته و آنها نمی‌توانند به‌صورت مستقل در این خصوص تصمیم‌گیری کنند.

برای انتخاب میزبان مشارکتی جام جهانی، شرایط زیادی برای بررسی نیاز است که از جمله آنها می‌توان به ارزیابی جغرافیای سیاسی کشورها، شرایط تجاری، مالی و... اشاره کرد. فیفا شرایطی را برای این کشورها اعلام کرده که بر این اساس؛ عضویت در کنفدراسیون فوتبال آسیا، نزدیکی و همسایگی با قطر تا شعاع مشخص‌شده، شرایطی پایدار در منطقه و بدون درگیری مسلحانه و خارج از تحریم‌های بزرگ بین‌المللی بخشی از این شرایط است.

کاندیداهای میزبان مشارکتی جام جهانی در صورت ۴۸تیمی شدن علاوه بر داشتن زیرساخت‌های ورزشی و غیرورزشی، باید به‌صورت دقیق مورد بررسی قرار بگیرند، ازهمین‌رو فیفا بررسی اولیه را بر مبنای داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز انجام داده تا کشورهایی که زیرساخت لازم برای میزبانی را دارند، مشخص شوند. کشورهایی هم که تجربه‌ای در زمینه برگزاری مسابقات فیفا یا تورنمنت‌های داخلی کنفدراسیون‌ها را داشته‌اند، در اولویت قرار دارند. فیفا با در نظر گرفتن پارامترهایی که اشاره شده، لیستی از کشورهایی که می‌توانند میزبانی مشترک جام جهانی ۲۰۲۲ را با قطر داشته باشند، ارائه کرده است. طبق این لیست و به‌ترتیب حروف الفبای انگلیسی بحرین، کویت، عمان، عربستان سعودی و امارات متحده عربی شرایط را برای میزبانی دارند.

حال اینکه چرا نام ایران در این لیست قرار ندارد، سؤالی است که شاید پاسخ آن نیز مشخص باشد. شاید قبل از هر چیز و بررسی ورزشگاه‌ها، اقامتگاه‌ها، فرودگاه‌ها و شبکه‌های حمل‌ونقل بحث‌های دیگری مانع از میزبانی ایران شود، مسائلی از جمله تبلیغات و اسپانسرهای جام جهانی که با حضور پررنگ شرکت‌های آمریکایی، ایران را به‌خودی خود از دایره کشورهایی که می‌توانند میزبان مشارکتی جام جهانی ۲۰۲۲ شوند، خارج می‌کند. حتی اگر چنین مسئله‌ای و همین‌طور تحریم‌های بین‌المللی هم نبود، زیرساخت‌های ضعیف از جمله ورزشگاه‌ها، فرودگاه‌ها، شبکه‌های حمل‌ونقل و... ایران را از لیست خارج می‌کرد، جایی که در تمام این سال‌ها تلاشی برای ارتقای این زیرساخت‌ها صورت نگرفته و حتی ورزشگاه آزادی هم که بسیاری تصور می‌کردند استانداردهای لازم را برای میزبانی مسابقات بین‌المللی دارد، برای برگزاری فینال لیگ قهرمانان بین تیم‌های پرسپولیس و کاشیما آنتلرز ژاپن با ایرادهای بسیار زیادی مواجه شد.

فیفا در گزارشی که منتشر کرده، با اشاره به تصویر بالا مشکل سیاسی کشورهای عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصر با قطر را به‌میان کشیده است، به این ترتیب به‌خودی خود و با توجه به مشکل ایجادشده، عربستان سعودی، امارات و بحرین از این لیست خارج خواهند شد. با توجه به شرایط حال حاضر، فیفا عملاً این سه کشور را از جمع کشورهای پتانسیل میزبانی خارج‌ کرده، چون‌ نمی‌توانند بر اساس حدس و‌ گمان و اینکه چه اتفاقاتی در سه سال آینده بین قطر و این سه کشور رخ می‌دهد، امیدوار باشند که آنها با میزبان جام جهانی ۲۰۲۲ همکاری کنند.

جام ملت‌های آسیا زنگ خطری بود برای فیفا که نمی‌توانند در این زمینه خوشبین باشند و بر اساس حدس و گمان یا ‌امیدواری به بهترین سناریو برای تورنمنتی همچون جام جهانی برنامه‌ریزی کنند. سه روز پیش هم عمان به‌طور رسمی اعلام کرد که به‌هیچ‌وجه آمادگی شراکت در میزبانی جام‌جهانی را ندارد و میزبانی این تورنمنت را قطر صاحب شده و «کل» تورنمنت باید در قطر باقی بماند. به‌دنبال کناره‌گیری عمان، تنها گزینه باقیمانده کویت است که جانی اینفانتینو امروز به این کشور سفر کرد تا بلکه ایده ۴۸تیمی شدن جام جهانی ۲۰۲۲ همچنان زنده بماند، اما اگر کویت هم راه عمان را برود، این ایده عملاً غیر قابل اجرا خواهد شد و جام جهانی ۲۰۲۲ طبق توافقات قبلی فیفا با قطری‌ها با ۳۲ تیم برگزار می‌شود.

در این بین و در حالی که ۴۸تیمی شدن جام جهانی در آستانه منتفی شدن است و حتی در صورت ۴۸تیمی شدن ایران جایی در برگزاری آن نخواهد داشت، برنامه‌ها و نقش ایران در این جریان چه خواهد بود؟ آیا ایران می‌تواند با برنامه‌ریزی و تفاهمنامه‌های همکاری با قطری‌ها در چارچوبی خارج از فوتبال گردشگران جام جهانی را به‌سمت جاذبه‌های گردشگری بکشاند؟ قطری‌ها در این زمینه آماده همکاری با ایران هستند و حتی برنامه‌ریزی‌های خود را از همین حالا با افزایش پروازها به شهرهای توریستی ایران عملی کرده‌اند، اما باید دید در ایران چقدر برای رسیدن به این هدف انگیزه و عملگرایی وجود دارد.