تلاش بانک مرکزی برای کشیدن ترمز دلار به نتیجه رسید

 حدود یک هفته گذشته که رئیس کل بانک مرکزی، در کانال تلگرامی خود از شتاب‌زدگی دلالان و سوداگران در پی افزایش قیمت دلار تعجب کرد، شاید کمتر کسی فکر می‌کرد که پیش‌بینی ولی‌اله سیف درست از آب درخواهد آمد و قیمت دلار در عرض یک هفته ۲۵۰ تومان کاهش می‌یابد. سیف درست زمانی در کانال تلگرامی خود شادی سوداگران چهارراه‌استانبول را به خوشحالی ترامپ تشبیه کرد و از روند نزولی بازار در روزهای آینده خبر داد که دلار بی‌مهابا پله‌های گرانی را بالاتر می‌رفت تا با فاصله گرفتن از قیمت سه هزار و ۸۰۰ تومان رکورد جدیدی را در بازار به ثبت برساند؛ رکوردی‌که درست ۶ روز پیش دلار را به کانال چهار هزار و ۶۵۰ تومانی رسانده و اشتیاق مردم را برای مراجعه به صرافی‌های چهارراه‌استانبول بیشتر کرده بود.

حالا روزها از آن هیجانات می‌گذرد و همان‌طورکه سیف قول داده بود، بازار پرهیاهوی ارز قدم در مسیر کاهشی گذاشته و به‌نظر می‌رسد فضا آرام‌تر شده است. دیروز حوالی ساعت دو بعد از ظهر بود که قیمت دلار نسبت به روز پنج‌شنبه ۲۲ تومان دیگر هم شکست تا این ارز را به قیمت چهار هزار و ۵۱۱ تومان روی میز معامله ببرد و فعالان بازار از نتیجه تلاش‌های بانک مرکزی برای آرام‌تر کردن هیجانات حکایت کنند. حالا بانک مرکزی در حالی کنترل بازار را به‌دست گرفته و قیمت دلار را کاهشی کرده که پیش از این کارشناسان و فعالان اقتصادی در واکنش به قول بانک مرکزی درخصوص کاهش قیمت دلار در روزهای آینده این‌طور می‌گفتند: « اتفاقا هربار که بانک مرکزی اعلام کرده دلار ارزان‌تر می‌شود، نتیجه عکس بوده و باید منتظر گرانی بود.»

این اظهارنظرها حالا درست از آب درنیامده و قیمت دلار چند روزی است که کاهشی شده است. این در حالی است که در پی افزایش قیمت دلار در روزهای گذشته، مصطفی خانزادی، در گفت‌وگو با «همدلی» حال و هوای بازار ارز بعد از گرانی‌های اخیر را این‌طور پیش‌بینی کرده بود: « به‌نظر می‌رسد افزایش قیمت ارز موقتی است و دوباره شرایط به حالت عادی بازمی‌گردد. و این اتفاقات به علت قرارگرفتن در این فصل از سال است.» از طرفی هم سعید مجتهدی، رئیس کانون صرافان، به «بورس پرس»، دراین‌باره گفته است: «به‌طور معمول در زمان‌هایی مانند پایان سال میلادی که تسویه حساب‌های تجاری انجام می‌شود، شاهد تکانه‌هایی در بازار ارز هستیم که سودجویان از این شرایط استفاده کرده و موج سواری می‌کنند.» او با بیان اینکه همه ساله در این ایام نرخ ها در بازار افزایش می‌یابد، سیاست بانک مرکزی را مدیریت بازار ارز عنوان و افزود:« با گذشت از تقاضای فصلی، کسانی که برای سرمایه گذاری پول‌ها را به‌سمت بازار ارز روانه کرده‌اند، متضرر می‌شوند.» 

تلاش بانک مرکزی به نتیجه رسید

دلار که به گفته فعالان بازار تا عید احتمال دارد به پنج هزار تومان هم برسد، حالا دیگر حدود یک هفته‌ای است که آرام‌تر شده است و با روندی نزولی روزها را سپری می‌کند. به‌نظر می‌رسد بانک مرکزی همان‌طور که قول داده بود، قیمت ارز را کنترل کرده است. وقتی دلار ارزان شد، رسانه‌ها پُرشدند از خبرهایی که حکایت از افزایش عرضه دلار به بازار داشت و از کاهش حجم معاملات در پی کاهشی شدن دلار خبر می‌داد. آنطورکه خبرگزاری صداوسیما گزارش کرده، بازار ارز در هفته گذشته شاهد تلاطمات ارزی بود و نرخ‌ها روند صعودی سپری می‌کرد و حتی در ساعاتی نیز نرخ دلار به محدود ۴۶۰۰ تومان نیز افزایش یافت، اما با ورود بانک مرکزی به این بازار و توزیع ارز بانکی، دوباره این بازار به سمت آرامش و کاهش قیمت‌ها در حال حرکت است. 

کاظم دوست‌حسینی، یکی از فعالان اقتصادی نیز روند کاهشی قیمت دلار در بازار را نتیجه سیاست‌های بانک مرکزی عنوان کرده و این‌طور به «همدلی» توضیح می‌دهد: «بانک مرکزی در عرضه پول و دلار در بازار حتما دخالت می‌کند، بدون شک اگر قرار باشد قیمت ارز در بازار کاهش یابد یا حتی افزایشی شود، این موضوع در نتیجه دست‌کاری ارز توسط بانک مرکزی است و در کاهشی یا افزایشی کردن قیمت ارز دخیل بوده است.»

دوست حسینی، در ادامه افزود: «در حال حاضر قیمت دلار در بازار آزاد کاهش یافته است، اما باید دید این روند کاهشی تا چه مدت در بازار دوام خواهد داشت؛ آیا تا پایان سال ادامه می‌یابد یا کوتاه‌مدت است؟» به گفته این کارشناس اقتصادی: «افزایش قیمت ارز در بازار ناشی از هیجانات روانی است که همیشه افزایش تقاضای دلار را در پی خود دارد و به گرانی‌ها دامن می‌زند. برخی از افراد با افزایش قیمت ارز در بازار نگران می‌شوند و خیلی زود اقدام به خرید می‌کنند.» به‌گفته دوست‌حسینی:

«یکی از مهمترین اشکالات بازار ارز که باعث گرانی ارز می‌شود این است که واردکننده‌ از بانک وام‌های ریالی می‌گیرد و این ریال‌ها را در بازار تبدیل به دلار می‌کند و بر همین اساس تقاضای دلار در بازار بیشتر می‌شود؛ با افزایش تقاضا قیمت ارز نیز افزایشی می‌شود و بانک مرکزی ارزها را به بازار سرریز می‌کند تا جلوی گرانی را بگیرد.» به گفته او: «دریافت‌کنندگان وام‌های ریالی از بانک عامل مهمی در نوسانات بازار ارز هستند و با از بین بردن تعادل بین ریال و ارز قمیت دلار را بالاتر می‌برند.» این کارشناس در ادامه افزود: «افزایش جهشی قیمت ارز از آنجایی که باعث ایجاد تورم می‌شود، اصلا به‌نفع کشور نیست و برای قشر آسیب‌پذیر زیان‌ده است. این‌ درحالی است که اگر قیمت ارز هر ماه اندکی افزایش یابد به نفع اقتصاد است و جوِ روانی ایجاد نخواهد کرد.» 

سرریز دلار به بازار، قیمت‌ها را شکست 

کارشناسان معتقدند که کاهش قیمت دلار بعد از گرانی‌های اخیر اتفاق خوب و مثبتی است و نشان‌دهنده این است که بانک مرکزی توانسته از روند صعودی قیمت دلار در روزهای آینده و تورم آن بر دیگر کالاها جلوگیری کند. اما حالا یکی از نگرانی‌های در زمینه قیمت دلار این است که آیا این روند کاهشی کوتاه مدت است یا بلند مدت؟ به گفته کارشناسان با کنترل بازار به صورت بلند مدت اقتصاد باثبات‌تر خواهد شد و از سوداگری عده‌ای فعالان در بازار ارز جلوگیری خواهد شد. از طرفی هم گفته می‌شود که بانک مرکزی با افزایش ارز به بازار موفق به کنترل عرضه و تقاضا شده است.

به گفته یحیی، آل‌اسحاق، کارشناس اقتصادی: «قیمت ارز مانند هر کالای دیگری به عرضه و تقاضا بستگی دارد و موارد تقاضای ارز شامل تقاضای برای تجارت، سفر و سوداگری است، بنابراین در صورت افزایش یا کاهش قیمت ارز باید بررسی شود که در کدام شاخه تقاضا افزایش یا کاهش یافته است.» عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه قیمت ارز مانند هر کالای دیگر بستگی به عرضه و تقاضا دارد، به افکارنیوز گفت: قیمت دلار غیرواقعی افزایش یافته‌است. این کارشناس مسائل اقتصادی به شاخه‌های عرضه ارز اشاره کرد و گفت: عرضه ارز توسط بانک مرکزی، ارزی که صادرکنندگان به کشور وارد می‌کنند و ارزی که فروشندگان ارز در صورت پایین آمدن قیمت‌ها به بازار وارد می‌کنند، هم شاخه‌های عرضه ارز را تشکیل‌می‌دهند. 

آل اسحاق با بیان اینکه بدخواهان داخلی و خارجی با شایعه‌پراکنی هم منجر به افزایش قیمت ارز می‌شوند، گفت: البته نوع مدیریت بانک مرکزی و دولت هم در قیمت ارز در بازار موثر است و اگر بانک مرکزی در تنظیم بازار اشتباه کند و به‌موقع ارز وارد بازار نکند، این مسئله هم می‌تواند بر افزایش قیمت ارز اثرگذار باشد. رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق افزود: قیمت ارزی که دولت در بودجه مشخص می‌کند، هم از عوامل تعیین کننده قیمت ارز در بازار است.  او با بیان اینکه افزایش حجم نقدینگی هم می‌تواند بر افزایش قیمت دلار اثرگذار باشد، گفت: حجم نقدینگی هم اکنون به ۱۴۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.  آل اسحاق بیان داشت: با توجه به وضعیت اقتصادی کشور و میزان عرضه و تقاضا، قیمت واقعی ارز در حال حاضر باید بین ۴۰۰۰ تا ۴۲۰۰ تومان باشد، اما علل و عوامل غیر واقعی افزایش قیمت دلار را به بیش از ۴۵۰۰ تومان رقم زده است.