انتقال پایتخت ارزی به تهران

محمود شکسته‌بند، مدیرعامل بازار متشکل ارزی در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به اینکه تقریباً تمام اقدامات برای راه‌اندازی این بازار انجام شده است، گفت: این هفته این بازار به صورت آزمایشی کار خود را آغاز خواهد کرد.

به گفته وی پس از برگزاری جلسات توجیهی با کانون صرافان، هیأت مدیره بازار متشکل ارزی در نشستی با رئیس کل بانک مرکزی پیش از آغاز به کار آخرین رایزنی‌ها را انجام خواهد داد.

اواخر سال گذشته بود که شورای پول و اعتبار برای سر و سامان دادن و ایجاد آرامش در معاملات اسکناس ارز در بازار، تشکیل بازار متشکل ارزی را در یک هزار و دویست و شصت و چهارمین جلسه تصویب کرد.

بر اساس این مصوبه قرار است این بازار به منظور ساماندهی و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارا تشکیل شود تا ارزها در آن به‌صورت نقد مطابق مقررات این مصوبه و سایر مقررات مرتبط با آن در بستر الکترونیکی مورد معامله قرار گیرند.

این بازار یک شرکت خصوصی و متشکل از کانون صرافان، کانون بانک‌های دولتی، کانون بانک‌های خصوصی و فرابورس و با نظارت بانک مرکزی فعالیت خواهد کرد و این بانک با رصد فعالیت‌ها در صورت لزوم برای ایجاد تعادل در بازار دخالت می‌کند و نظارت بانک مرکزی بر این بازار به صورت سیستماتیک و غیرمستقیم خواهد بود.

بانک ملی نخستین بانک همکار

مدیرعامل بازار متشکل ارزی در ادامه درباره سازوکار فعالیت این بازار گفت: بانک‌ها و صرافی‌ها مهمترین بازیگران این بازار هستند که در مرحله اول بانک‌ها وارد این بازار می‌شوند. وی افزود: در مرحله نخست، بانک ملی به این بازار می‌پیوندد و به مرور سایر بانک‌های دولتی و خصوصی نیز به آن اضافه می‌شوند.  وی با بیان اینکه ورود صرافان به این بازار اجباری نیست، اظهارکرد: با وجود این در جلساتی که برگزار شده میزان استقبال از این بازار بالاست و پیش‌بینی می‌شود که تمام بازیگران به بازار بیایند.

چهار فاز اجرایی بازار متشکل ارزی

شکسته‌بند در ادامه فازهای اجرایی بازار متشکل ارزی را تشریح کرد و گفت: برای این بازار در مجموع چهار فاز پیش‌بینی شده است.

وی توضیح داد: در فاز نخست که بزودی راه اندازی می‌شود اسکناس ارز وارد بازار می‌شود و تنها معاملات عمده را شامل می‌شود. وی افزود: در فاز بعدی حوالجات نیز به این بازار افزوده می‌شود و بدین ترتیب سامانه نیما نیز در این بازار ادغام خواهد شد.

مدیرعامل بازار متشکل ارزی همچنین اظهارکرد: در سومین فاز اجرایی معاملات آتی نیز وارد این بازار خواهد شد و در چهارمین فاز قیمت‌گذاری سکه طلا نیز در بازار متشکل ارزی صورت خواهد گرفت.

وی توضیح داد: اما هنوز زمان دقیق اجرای این فازها مشخص نیست و به تدریج و پس از کامل شدن هر فاز اجرا خواهد شد.

تأثیر بازار متشکل بر بازار ارز

مدیرعامل بازار متشکل ارزی در پاسخ به این پرسش که آغاز به کار این بازار چه تأثیری بر بازار ارز خواهد گذاشت، اظهارکرد: به‌طور قطع راه‌اندازی این بازار تأثیر مثبتی بر بازار ارز خواهد گذاشت. به گفته وی هر چند در این بازار تنها معاملات عمده صورت می‌گیرد اما تأثیر زیادی در بازار خرد خواهد داشت چرا که به هر روی خریداران عمده ارز این بازار باید ارز خود را در بازار به صورت خرد به فروش برسانند و همچنین کسانی که ارز خرد را در بازار خریداری می‌کنند باید آن را به صورت عمده به فروش برسانند، بنابراین قیمت‌های کشف شده در این بازار بر بازار خرد نیز تأثیر خواهد داشت.

شکسته‌بند با بیان اینکه مهمترین هدف این بازار ثبات در بازار ارز است، گفت: در یک بازه ۵ تا ۶ ماهه آثار این بازار در بازار ارز نمایان خواهد شد. به اعتقاد کارشناسان راه‌اندازی بازار متشکل ارزی باعث جابه‌جایی و انتقال پایتخت ارزی به تهران خواهد شد. هم‌اکنون برای تعیین نرخ ارز بیشتر توجهات به سوی دوبی، امارات و سلیمانیه عراق است بطوری که این بازارها نقش اصلی را در تعیین قیمت دلار و سایر ارزها دارند. اما با راه‌اندازی بازار متشکل ارزی نرخ تعیین در ابتدای معاملات این بازار به عنوان نرخ مرجع منتشر می‌شود که قادر خواهد بود به تدریج بازارهای رقیب را که خارج از کشور قرار دارند به حاشیه براند.

بازار متشکل ارزی چگونه کار می‌کند

مدل کلی بازار به نحوی طراحی شده است که در فاز اول، معاملات نقدی ارز (اسکناس) راه‌اندازی و سایر روش‌های معاملات ارزی در مراحل بعد گسترش می‌یابد. بازار کارگزارمحور بوده و عملیات مدیریت بازار توسط تشکل خود انتظام انجام شده و بر اساس دستورالعمل‌های مصوب بانک مرکزی فعالیت خواهد کرد.

ضمناً سیستم سفارشات و معاملات مبتنی بر سفارش خواهد بود و یکی از پیش‌نیازهای حضور در این بازار ارائه یک حساب ارزی و حساب ریالی به بانک مرکزی و اعطای مجوز برای برداشت از این حساب‌ها به منظور انجام معاملات ارزی است. این بازار یک بازیگر بزرگ یعنی بانک مرکزی دارد که بر حسب وظایف سیاستگذاری خود می‌تواند موقعیت خرید و فروش بگیرد.

نرخ‌گذاری در این بازار به این صورت انجام می‌شود که سیستم، پیشنهادهای عرضه از سوی فروشندگان را از پایین‌ترین قیمت به بالاترین و پیشنهادهای خرید را از بالاترین قیمت به پایین‌ترین می‌چیند سپس مظنه‌ها توسط سیستم به یکدیگر مرتبط و با اولین معامله، قیمت ابتدای روز کشف خواهد شد. این روند معاملاتی دقیقاً مشابه سایر معاملات بورسی انجام خواهد شد.

قرار است در ابتدا معاملات با دو یا سه نوع ارز اصلی (دلار، یورو و درهم) آغاز شود، اما به تدریج به سایر ارزها تسری یابد. زمان معاملات این بازار از ساعت ۱۰ صبح آغاز شده و تا پایان ساعت کاری بانک‌ها ادامه می‌یابد. قرار است که در پایان ساعت معاملات، کار تسویه انجام شود و بدین ترتیب تسویه معاملات به روز آینده موکول نخواهد شد. نرخ‌ها در بازار متشکل ارزی بر اساس عرضه و تقاضا تعیین خواهد شد و دستوری نخواهد بود. خریداران و فروشندگان با سازوکاری مانند بورس، پیش از آغاز معاملات، تقاضاهای خود را ثبت کرده و در نهایت بر اساس نزدیک‌ترین قیمت، معاملات انجام خواهد شد.

۱۰ نکته

بازار متشکل ارزی طی هفته جاری به صورت آزمایشی راه اندازی و پس از آن به صورت رسمی عملیاتی می شود

 در مرحله اول بانک ها وارد این بازار می شوند

 در مرحله نخست، بانک ملی به این بازار می پیوندد و به مرور سایر بانک های دولتی و خصوصی نیز به آن اضافه می شوند

 برای این بازار در مجموع چهار فاز شامل ورود اسکناس ارز، حوالجات، معاملات آتی و سکه پیش بینی شده است

 در فاز بعدی سامانه نیما با این بازار ادغام می شود

 راه اندازی بازار متشکل ارزی باعث جابجایی و انتقال پایتخت ارزی به تهران خواهد شد

 سیستم سفارشات و معاملات مبتنی بر سفارش خواهد بود و یکی از پیش نیازهای حضور در این بازار ارائه یک حساب ارزی و حساب ریالی به بانک مرکزی و اعطای مجوز برای برداشت از این حساب‌ها به منظور انجام معاملات ارزی است

 نرخ‌ها در بازار متشکل ارزی بر اساس عرضه و تقاضا تعیین خواهد شد و دستوری نخواهد بود

 در ابتدا معاملات ۲ یا ۳ نوع ارز اصلی (دلار، یورو و درهم) آغاز می شود، اما به تدریج به سایر ارزها تسری می یابد

 این بازار یک شرکت خصوصی و متشکل از کانون صرافان، کانون بانک‌های دولتی، کانون بانک‌های خصوصی و فرابورس و با نظارت بانک مرکزی فعالیت خواهد کرد

سیاوش رضایی