به گزارش فرادید، وقتی باستانشناس فرناندو کوئیمبرا در درون «سرداب حل-سفلینی» در شیپور دمید، احساس کرد امواج صوتی در سراسر بدنش طنین میاندازند و حسی از آرامش در او ایجاد میشود.
این اثر، برخلاف پژواک تصادفیِ صدا در یک غار بزرگ یا معدن عمیق، اتفاقی نبود، بلکه یک ویژگی آگاهانه و تعبیهشده در فلسفهی طراحی این سازه با محوریت آکوستیک به شمار میرفت.
«سرداب حل-سفلینی» که بر فراز تپهای مشرف به بندر بزرگ والِتا (یک جزیرۀ مدیترانهای در کشور مالت) قرار دارد، بنا بر برآوردها حدود ۴۰۰۰ پیش از میلاد ساخته شده است. با وجود اینکه مدتهاست در معرض تهدید تغییرات اقلیمی، آسیبهای ناشی از آب و رشد جلبکهاست، این مجموعه که نزدیک به ۱۵۰۰ سال محل تدفین فعال بوده، همچنان یکی از سالمترین سازههای نوسنگی جهان به شمار میآید. همچنین، این بنا تنها سازهی زیرزمینی از نوع خود در اروپا و گواه تاریخ و میراث منحصربهفرد کشور مالت است.
«سرداب حل-سفلینی» سال ۱۹۰۲ اتفاقی و بهدست کارگران ساختمانی، هنگام پیریزی مجموعهای از ساختمانهای مسکونی کشف شد. تا زمانی که این کشف توجه پژوهشگران و مقامهای دولتی را جلب کرد، بخشهایی از این سازهی باستانی آسیب دیده بود. در کاوشهای زمینهای پیرامون که تا سال ۱۹۱۱ ادامه یافت، مجموعهای از آثار کشف شده که درک بهتری از چگونگی ساخت این سرداب و کارکرد آن به ما میدهد.
باستانشناسان افزون بر استخوانها که بسیاری از آنها انگار در چارچوب نوعی آیین با گل اخرای سرخ آغشته شده بودند، ظروف سفالی، قطعات زیورآلات و پیکرههای کوچکی به شکل حیوانات و انسانها یافتهاند. به بیان دیگر، اشیاء تدفینی متعارفی که همراه صاحبانشان دفن میشد تا آنان را در سفر به جهان پس از مرگ همراهی کند.
زمان کشف، «سرداب حل-سفلینی» بقایای اجسادِ حداکثر ۷۰۰۰ نفر را در خود جای داده بود. برخلاف بسیاری از محوطههای تدفینی باستانی که در آنها اجساد جداگانه به خاک سپرده میشدند، اینجا افراد جمعی دفن شده بودند.
با ادامهی کاوشها روشن شد که «سرداب حل-سفلینی» از سه سطح تشکیل شده است. این سطوح با ابزارهایی ساختهشده از ابسیدین و شاخ گوزن، از دل سنگآهک گلوبیجِرینا تراشیده شدهاند؛ یکی از دو نوع اصلی سنگهای رسوبی موجود در مالت که بهمراتب نرمتر از نوع مرجانیِ بالایی است که سطح جزیره را تشکیل میدهد.
این فضای زیرزمینی که مساحتی بیش از ۱۴۹ مترمربع را در بر میگیرد، عناصر معماری مشترکی با دیگر سازههای نوسنگی مالت دارد؛ از جمله طاقچههای کاذب، درگاههایی الهامگرفته از ساختار سهسنگ و سقفهای پیشآمده. چشمگیرتر از همه، طرحهای مارپیچی و لانهزنبوری است که دیوارها و سقف برخی اتاقها را آراستهاند. این نقوش که با گِل اخرایی اجرا شدهاند، تنها نقاشیهای ماقبلتاریخیِ شناختهشده در این جزیره به شمار میآیند.
از شیوهی طنیناندازیِ صدا به شکلی شگفتآور آرامشبخش در این فضا چنین برمیآید که آکوستیک، اگر نه مهمترین، دستکم یکی از اصول اصلی هدایتکننده در طراحی «سرداب حل-سفلینی» بوده است. پژوهشها نشان دادهاند که دیوارهای منحنی و سطوح صاف اتاقها، صدا را در بسامد ۱۱۰ هرتز تقویت میکنند؛ فرکانسی که بخش شهودی و عاطفی مغز را تحریک میکند. از آنجا که کوئیمبرا این صداها را آرامشبخش توصیف کرده، این احتمال وجود دارد که ساکنان باستانی مالت از ویژگیهای آکوستیکی این مجموعه برای اهداف معنوی بهره میبردهاند و از آن برای آمادهسازی ذهن بازدیدکنندگان و ورود آنان به حالت متفاوتی از آگاهی در آیینها و مراسم استفاده میکردهاند.
- 11
- 6
