دانستنی‌های نجومی که در مدرسه یاد نگرفتید

فضا پر از حقایق شگفت‌انگیز است که هنوز بخش زیادی از آن‌ها را نمی‌دانیم. در این مطلب با دانستنی‌های جالبی آشنا می‌شوید که اگر به فضا و نجوم علاقمند باشید از آن‌ها خوشتان می‌آید.

خورشید از آنچه تصور می‌کنید بزرگ‌تر است

وقتی به آسمان نگاه می‌کنید و می‌بینید خورشید به شما می‌تابد، به سختی می‌توانید بزرگی آن را تصور کنید. ما به شما می‌گوییم: حدود یک میلیون نسخه از زمین خودمان به راحتی درون خورشید جا می‌شود! و اگر خورشید انرژی اصلی ما را تامین نمی‌کرد، ما در تاریکی از سرما می‌لرزیدیم. انرژی که هسته خورشید آزاد می‌کند معادل ۱۰۰میلیارد بمب هسته‌ای است.

یخ داغ واقعا وجود دارد

در فاصله ۳۳ سال نوری از ما، سیاره‌ای به نام «Gliese ۴۳۶ b» وجود دارد. این سیاره از عناصر مختلف آب تشکیل شده است که یخ سوزان را تشکیل می‌دهند. به عبارت دیگر، یخ روی این سیاره به خاطر فشار جامد می‌ماند، درحالی که دمای سطح آن به شدت بالاست؛ یعنی ۳۰۰ درجه سانتیگراد!

در فضا هوس استیک می‌کنید

فضانوردان در بازگشت از سفر فضایی، بو‌های مختلفی را در لباس فضایی خود دارند از فلز گرفته تا استیک زغالی. این به خاطر هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای است که محصول جانبی ستارگان در حال مرگ هستند. این هیدروکربن‌ها از سوختن زغال، چوب، بنزین و گوشت کباب شده روی زغال هم آزاد می‌شوند.

زباله زیادی در فضا وجود دارد

شاید زباله‌های زیادی محل‌های دفن زباله ما را پر کرده باشد، اما بیش از یک میلیون قطعه زباله هم دور زمین می‌چرخند. زباله‌های فضایی یک مشکل جدی هستند. حتی چیز کوچکی به اندازه گیره کاغذ هم می‌تواند سیستم ماهواره‌ای ما را خراب کند، در حال حاضر، هیچ راهکار مناسبی برای تمیز کردن فضا وجود ندارند، اما دانشمندان روی پیدا کردن راه حل‌ها تمرکز کرده اند.

اورانوس عجیب و غریب است

اورانوس به عنوان تنها سیاره‌ای که کج می‌چرخد، دانشمندان را گیج کرده است. برخی نظریه‌ها می‌گویند در اثر یک برخورد عظیم چرخش آن تغییر کرده است.

تماشای ستارگان مثل نگاه کردن به گذشته است

از آنجا که ستارگان بسیار دور از ما هستند و زمان زیادی طول می‌کشد تا نورشان به زمین برسد، ممکن است ستاره‌ای که اکنون به آن نگاه می‌کنید، مُرده باشد. مثلا «ستون‌های آفرینش» یا «ستون‌های آسمان» که بخشی از سحابی عقاب هستند ۷۰۰۰سال نوری با ما فاصله دارند. این ابر‌های غبار و گاز که به شکل ستون هستند، اولین بار توسط تلسکوپ هابل در سال ۱۹۹۵ تصویربرداری شدند، اما حداقل ۶۰۰۰سال پیش توسط یک ابرنواختر نابوده شده اند. آنچه ما در تصویر سال ۱۹۵۵ هابل می‌بینیم، ستون‌های آفرینش در ۷۰۰۰سال پیش هستند. البته ستارگان مرده کمیاب هستند، بنابراین بیشتر ستاره‌هایی که در آسمان می‌بینید هنوز آنجا هستند.

با تغییر سیاره، وزن هم تغییر می‌کند

اگر روی زمین ۶۳ کیلوگرم باشید، روی عطارد حدود ۲۴ کیلوگرم هستید. دلیل این تغییر وزن سریع، میدان گرانشی سیاره است. در واقع جرم شما در تمام کیهان ثابت است، اما وزن شما بسته به نیروی گرانشی که روی شما اعمال می‌شود، تغییر می‌کند و از سیاره‌ای به سیاره دیگر متفاوت است. چون میدان گرانشی عطارد کمتر از زمین است، در آنجا وزن کمتری خواهید داشت. در مقابل، روی مشتری وزنتان سه برابر خواهد شد.

روی سنگ‌های مریخ راه بروید

لازم نیست این همه راه به مریخ بروید تا از فضا سوغاتی بیاورید. بعد از بررسی شهاب سنگ‌های صحرای بزرگ آفریقا و قطب جنوب مشخص شد که برخی سنگ‌ها از مریخ آمده اند.

پلوتون بیچاره

پلوتون از فهرست سیارات منظومه شمسی حذف شد. اتحادیه بین‌المللی نجوم پلوتون بیچاره را در سال ۲۰۰۶ به عنوان یک سیاره کوتوله طبقه‌بندی کرد. پلوتون نصف عرض ایالات‌متحده را دارد و از سایر سیاره‌های منظومه شمسی کوچکتر است. سیاره بودن پلوتون یکی از حقایقی است که در مدرسه آموختید، اما دیگر حقیقت ندارد.

یک سفر طولانی

آخرین باری که منظومه شمسی ما در موقعیت فعلی خود در کهکشان راه شیری قرار داشت، اولین دایناسور‌ها روی زمین پرسه می‌زدند. چون ۲۳۰میلیون سال طول می‌کشد تا منظومه شمسی یک دور کامل در کهکشان راه شیری بزند.

سرعت زمین در حال کاهش است

در عصر دایناسورها، یک شبانه روز فقط ۳۲ ساعت طول می‌کشید. چون سرعت چرخش زمین، هر قرن حدود ۲ میلی‌ثانیه کاهش می‌یابد. در سال ۱۸۲۰، گردش زمین دقیقا ۲۴ ساعت بود. اکنون ۲.۵ میلی‌ثانیه بیشتر شده است.

خطای بصری

شاید ماه و خورشید هم اندازه به نظر برسند، اما گول چشم‌هایتان را نخورید. نه تنها ماه در برابر خورشید کوتوله است (قطر خورشید ۴۰۰ برابر ماه است) بلکه خورشید نسبت به ماه ۴۰۰ برابر دورتر از زمین است. این فاصله این توهم را ایجاد می‌کند که خورشید و ماه هم‌اندازه هستند.

رویت ماه در روز

باتوجه به موقعیت ماه بالای خط افق و چگونگی انطباق آن با موقعیت خورشید، می‌توانید ماه را در طول روز مشاهده کنید. در واقع این بسیار عادی است، فقط وقتی نمی‌توانید ماه را ببینید که قسمت روشن ماه دور از زمین باشد.

نقشه‌های منظومه شمسی اشتباه هستند

اگر نقشه منظومه شمسی براساس مقیاس واقعی ساخته می‌شد،حتی اگر برای نشان دادن ماه فقط از یک پیکسل استفاده می‌کردیم، آویزان کردن آن غیرممکن بود.

خداحافظ ستاره قطبی

ستاره قطبی به این زودی ما را ترک نمی‌کند، حداقل تا ۱۲هزار سال آینده. اما وقتی این کار را کرد، ستاره وگا جای آن را می‌گیرد. چرا؟ چون محور سیاره ما طی یک چرخه طولانی ۲۶هزارساله تغییر می‌کند و شمال رو به ستاره دیگری قرار می‌گیرد. این اولین باری نخواهد بود که وگا نقش ستاره قطبی را در آسمان شب می‌گیرد، چند هزار سال پیش هم، وگا ستاره شمالی بود.

سکوت و آرامش خارج از این دنیاست

اگر از سروصدای زمین خسته شدید و دنبال آرامش هستید، شاید بهتر است به یک سفر فضایی بروید. چون در فضا هیچ صدایی نمی‌شنوید. صدا با ایجاد لرزش در مولکول‌ها منتقل می‌شود، اما در فضا، فقط پنج پروتون در هر سانتیمتر مکعب از هوا وجود دارد در حالی که در همین حجم روی زمین حدود ۳۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ مولکول وجود دارد. بنابراین به پرده گوشی به اندازه زمین نیاز دارید تا تغییرات فشار کوچک امواج مگنتوسونیک را در فضا بشنوید.

سیاهچاله‌ها ستاره‌ بالا می‌آورند

یک سیاهچاله می‌تواند واقعا ستاره رو بخورد و دوباره آن را بالا بیاورد؟ چندش‌آور است؟ وقتی ستاره توسط سیاهچاله بلعیده می‌شود، فواره عظیمی از پلاسما آزاد می‌کند. این فواره ممکن است به اندازه صد‌ها سال نوری باشد. وقتی ستاره از نیروی گرانشی سیاهچاله رها می‌شود، بخشی از بقایای ستاره به داخل سیاهچاله سقوط می‌کند، در حالی که بقیه با سرعت زیاد از آن بیرون می‌آید.

مریخ زنگ‌زده است

اگرچه هیچ آبی روی مریخ وجود ندارد، اما سطح و آسمان آن قرمز زنگ‌زده است. زنگ‌زدگی روی زمین از برخورد آب و آهن ایجاد می‌شود، شاید اکسیدآهن روی مریخ هم در زمان‌های بسیار دور شکل گرفته است، زمانی که روی این سیاره آب وجود داشته است. این سیاره از نظر اکسیدآهن بسیار غنی است.

حتی اشک هم پایین نمی‌ریزد

جو بی‌وزن فضا باعث می‌شود مایع به جای پایین ریختن به یک سطح بچسبد. اشک‌ها هم فقط به شکل حباب اطراف چشم می‌مانند.

در فضا جوراب بپوشید

فضانوردان در محیط بی‌وزن فضا، زمان زیادی را روی پاهایشان نمی‌گذارند. این باعث می‌شود پاهایشان استراحت کند، اما باعث نرم و پوسته‌پوسته شدن پاهایشان هم می‌شود. فضانوردان لباس زیر و جوراب‌های خود را زیاد عوض نمی‌کنند، چون نمی‌توانند مثل خانه آن‌ها را مرتب بشویند. اما وقتی جورابشان را درمی‌آورند، پوست ریخته‌شده با جوراب رها و در فضا شناور می‌شود.

زهره گرم و سرد است

جو این سیاره‌ ۵ برابر داغ‌تر از آب جوش است، اما نقاط سردی هم دارد. اگرچه میانگین دمای زهره بسیار بالا است، اما لایه سردی هم در جو آن وجود دارد که دمای آن ۱۷۵- درجه سانتیگراد است و احتمالا از یخ کربن‌دی‌اکسید تشکیل شده است. این لایه سرد منحصربه‌فرد است در زمین و مریخ چیزی شبیه به آن نیست.

ممکن است روزی روی ماه آب وجود داشته باشد

تحقیقات جدید نشان می‌دهد که ممکن است روزی ماه یک منبع فضایی برای آب باشد، چون بیشتر از آنچه تصور می‌کردیم آب (H2O) دارد. دانشمندان به این نتیجه رسیدند که می‌توانیم از رسوبات آذرواری آب استخراج کنیم، ماده‌ای روی ماه که عمدتا از دانه‌های شیشه‌ای آتشفشانی تشکیل شده که در فوران‌های باستانی شکل گرفته اند.