علل، علائم و روش های درمانی کورک یا دمل پوستی

کورک یا دمل پوستی

دمل یا کورک پوستی چیست؟

دمل یا کورک پوستی یک توده دردناک، قرمز و برجسته روی پوست است که در محل فولیکول های مو ایجاد می شود، در واقع با عفونت عمقی فولیکول های مو می توان کورک ها را مشاهده کرد. به دمل فورونکل هم گفته می شود. کورک ها معمولا در مکان هایی از پوست ایجاد می شوند که اصطکاک، عرق و مو به صورت ترکیبی وجود داشته باشند مانند گردن، ران یا صورت.

بعد از گذشت مدتی چرک داخل دمل ایجاد می شود، در نتیجه توده بزرگتر و دردناک تر می شود. در بیشتر موارد جوش در نهایت می ترکد و تخلیه می شود، کل این پروسه ممکن است بین دو تا ۳ هفته زمان بگیرد.

توده های برجسته کورک یا دمل پوستی

علائم کورک چیست؟

زمانی که یک کورک یا دمل پوستی ایجاد می شود مقدار زیادی عفونت زیر پوست تجمع پیدا می کند که می تواند علائم زیر را ایجاد کند:

- ممکن است سایز و اندازه توده ایجاد شده افزایش پیدا کند.

- در اطراف برآمدگی تورم ایجاد می شود و هنگام لمس توده احساس درد ایجاد خواهد شد. 

- برجستگی ایجاد شده به اندازه یک نخود است که حالت سفت و قرمز دارد. 

- برآمدگی سری پر از عفونت دارد که می تواند خود به خود تخلیه شود، یا به بیرون از توده نشت پیدا کند.

- باکتری هایی که سبب ایجاد کورکی می شوند در صورت نشت به بیرون می توانند حالت مسری داشته باشند و از طریق تماس با سایر قسمت های پوست، آنها را نیز درگیر کند.

- در صورتی که فرد به بیماری هایی نظیرسرطان، دیابت بوده و یا داروهایی مصرف می کند که سیستم ایمنی فرد را سرکوب می کند بهتر است بعد از ایجاد دمل به پزشک مراجعه کند.

دلایل ایجاد کورک چیست؟

دلایل بسیاری وجود دارند که می توانند سبب ایجاد کورک شوند، برخی از آنها ممکن است در اثر موهای زیرپوستی به وجود بیایند.

- گاهی هم فرورفتن یک جسم خارجی در پوست، بسته شدن غدد عرق و التهاب آن زمینه ساز ایجاد کورک هستند.

- به طوری کلی تشخیص علت اصلی ایحاد کورک ها سخت است و نمی توان به طور قطعی علت یابی کرد.

- پوست بدن سددفاعی بسیار قدرتمندی در برابر ورود میکروب های و عوامل بیگانه به بدن است، اما ممکن است در برخی موارد برش، زخم یا دست آلوده سبب ورود باکتری به بدن شود همین موضوع بعدها می تواند عفونت ایجاد کرده، در نهایت کورک یا دمل پوستی را تشکیل دهد.

نحوه تشکیل کورک یا دمل پوستی

انواع کورک پوستی:

دمل های بزرگ:

این نوع از کورک در واقع به شکل یک آبسه چرکین در سطح پوست هستند که از طریق باکتریوم استافیلوکوک اورئوس ایجاد می شوند. تورم و آبسه ناشی از این نوع کورک معمولا گروهی از فولیکول های مو را درگیر خود خواهد کرد؛ به همین دلیل معمولا از یک کورک یا دانه معمولی بزرگ تر هستند. دمل ها بزرگ می توانند چندین دهانه بر روی پوست ایجاد کنند و ممکن است بعد از تب یا سرماخوردگی در پوست ایجاد شوند.

آکنه کیستی:

این نوع از کورک در واقع آبسه چرکی هستند، که در زمان مسدود شدن مجراهای چربی و التهاب آنها شکل می گیرند. آکنه های کیستی نسبت به التهاب های سطحی که از طریق آکنه‌های معمولی ایجاد می شوند، بافت عمیق تری از پوست را درگیر می کنند.

هیدرآدنیت چرکی:

این کورک زمانی ایجاد می شود که فولیکول‌های مو درگیر التهاب های موضعی می شود و چند آبسه چرکی در ناحیه زیربغل یا کشاله ران تشکیل می شود. درمان این نوع از التهاب با استفاده از آنتی بیوتیک ها سخت خواهد بود به همین دلیل برای درمان آنها ناچارا دست به عمل جراحی می زنند، تا از این طریق فولیکول مویی که درگیر عفونت شده است را از ناحیه ملتهب خارج کنند.

کورک یا دمل پوستی از نوع هیدرآدنیت چرکی

کیست پیلونیدال:

این نوع از کورک گونه نادری از آبسه‌های چرکی محسوب می شود که می تواند درون یا وسط باسن ایجاد شود، کیست‌های پیلونیدال معمولا التهاب های کوچکی ایجاد می کنند که در قسمت پایینی ناحیه رویش مو (فولیکول مو) ایجاد می شوند. با گذشت زمان به دنبال تجریک هایی که از طریق تماس مستقیم ایجاد می شوند، ناحیه متورم بزرگ تر، دردناک و سفت تر می شود به طوری که برآمدگی ایجاد شده حالت حساس پیدا کرده و نشستن را دشوار می کند.

گل مژه:

شاید شما هم اسم این توده دردناک را شنیده یا تجربه ایجاد شدن آن را داشته باشید، در واقع گل مژه یک برآمدگی کوچک اما دردناک به رنگ قرمز است که در قسمت انتهایی مژه، زیر پلک چشم و یا درون پلک چشم ایجاد می شود و رشد می کند. 

گل مژه را التهاب موضعی در ناحیه غده‌های عرقی یا فولیکول‌ مژه‌های پلک ایجاد می شود که غالبا با شالازیون (توده‌هایی که در قسمت داخلی پلک بالایی یا پایینی رشد می‌کند) اشتباه گرفته می شوند. شالازیون ها غالبا دردی ندارند و به جای اینکه منفذ غدد دچار عفونت شوند، مسدود شده و التهاب غدد چربی را ایجاد می کنند. 

کورک یا دمل پوستی از نوع گل مژه

چه نواحی دچار دمل یا کورک پوستی می شوند؟

این توده های دردناک می توانند در هر نقطه ای از بدن ایجاد شوند، اما غالبا توده های عفونی شان را در صورت، گردن، زیر بغل، شانه و کمر ایجاد می کنند. 

داخل کشاله ران یا اطراف بینی نقاطی هستند که غالبا برای برزو دمل مناسب هستند و در اثر جمع شدن عفونت در زیرپوست، با درد بدتری روبرو می شوند و بعد از تخلیه مایع چرکی موجود در آنها تسکین پیدا می کنند.

عوامل ایجادکننده کورک‌ها:

همانطور که اشاره شد بیشتر کورک ها در اثر نوعی میکروب به نام باکتری‌های استافیلوکوکال ایجاد می شوند، این میکروب می تواند در اثر خراش یا بریدگی ها کوچک وارد پوست شوند و از طریق مو به فولیکول ها برسند. خطر ابتلا به عفونت های پوستی در برخی از مشکلات و بیماری ها افزایش پیدا می کنند، که می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- دیابت‌

- مشکلات مربوط به سیستم ایمنی بدن

- تغذیه ضعیف

- بهداشت نامناسب

- مواد شیمایی مضر که قرار گرفتن در معرض آنها می تواند موجب خارش و تحریک پوست شود.

احتمال ایجاد کورک یا دمل پوستی در دیابتی ها

آیا دمل ها مسری هستند؟

می توان گفت مایعی که در اثر دمل ایجاد شده است اگر به خارج از پوست ترشح شود، می تواند از طریق اشیاء یا تماس پوستی به افراد دیگر منتقل شوند، البته باید اشاره کرد تا زمانی که این باکتری ها از طریق برش پوست وارد نشوند، غالبا مضر نخواهند بود. 

برای جلوگیری از انتقال این مشکل پوستی به دیگران باید در زمان ابتلا به کورک از به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی مانند؛ حوله ها، ملحفه ها، لباس ها یا محافظ های ورزشی اجتناب کرد.

زمانی که به دمل پوستی مبتلا شدید آن را دستکاری نکنید، توده را پوشیده نگه داشته و دست ها را به صورت مرتب بشویید تا از انتقال آن به سایر قسمت ها پیشگیری کنید. 

چه زمانی در صورت ابتلا به کورک باید به پزشک مراجعه کرد؟

زمان بروز تب

- تورم غدد لنفاوی به همراه ایجاد کورک

- پوست اطراف کورک قرمز شده و یا رگه های رنگ بر روی آن ایجاد شده است. 

- درد شدید در ناحیه تورم ایجاد شود.

- عدم تخلیه شدن کورک

- رشد کورک مضاعف در کنار کورک اصلی

درمان کورک چگونه است؟

استفاده از کمپرس آب گرم:

اولین راهی که می توان کورک ها را درمان کرد؛ استفاده از گرما بر روی آنها خواهد بود؛ این شیوه شامل خیساندن ناحیه درگیر عفونت در آب گرم و یا گذاشتن کیسه آب گرم روی ناحیه درگیر شده می باشد. در این حالت شما می توانید از یک لیف یا پارچه استفاده کنید؛ پارچه را گرم و نمناک کرده و ۳ الی ۴ مرتبه به مدت ۲۰ الی ۳۰ دقیقه بر روی کورک بگذارید و انواع کوچک آن را درمان کنید.

درمان کورک یا دمل پوستی استفاده از کیسه آب گرم

در صورتی که گرما به کورک برسد جریان خون بیشتری با نایحه درگیر شده هدایت میشود، در نتیجه بدن می تواند با ارسال پادتن و سلول های سفیدخونی؛ به شکل بهتری با عفونت مبارزه کند؛ همین موضوع به تخلیه خودبه خودی کورک کمک خواهد کرد. زمانی که کورک شما تخلیه شد می توانید برای محافظت از پوست آن را با یک نوار پانسمان تمیز پوشانده تا چرک تخیله شده به طور کامل در پارچه جذب شود. 

بعد از تخلیه ناحیه کورک را روازنه با صابون ضدباکتری بشویید تا از گسترش آن به سایر نقاط پیشگیری شود. اگر از کسی برای تخلیه چرک کمک می گیرید، لازم است آن فرد هم دستان خود را به صورت کامل با صابون ضدباکتری بشوید.

برش و تخلیه:

گاهی پزشک برای یک بریدگی کوچکی بر روی نوک دمل ایجاد می کند تا آن را تخلیه کند. در صورتی که عفونت عمیق باشد و امکان تخلیه کردن آن وجود نداشته باشد، می توانید با استفاده از گاز استریل آن را بپوشانید تا خیس بخورد و باقی مانده چرک آن تخلیه شود.

مصرف آنتی بیوتیک‌ها:

برای از بین بردن عفونت های میکروبی غالبا از آنتی بیوتیک ها استفاده می شود، در صورتی که عفونت کورک به پوست اطراف توده هم سرایت کرده باشد، پزشک برای درمان از آنتی بیوتیک استفاده می کند، البته باید اشاره کرد مصرف آنتی بیوتیک ها در هر موقعیتی ضروری نخواهد بود؛ زیرا برای آنتی بیوتیک ها عبور از دیواره خارجی آبسه چرکی سخت است، در نتیجه نمی توانند بدون یک عمل جراحی به تنهایی آبسه چرکی را درمان کنند. در بیشتر موارد استفاده از برش برای تخلیه عفونت و درمان آن کافی خواهد بود. 

چگونه می توان از رشد کورک یا دمل ها پیشگیری کنیم؟

برای رسیدن به این امر باید نکات زیر را مدنظر قرار داد:

- شستوشوی کامل لباس‌ها، رختخواب و حوله‌های عضوی از خانواده که مبتلا به کورک شده است.

- درمان و تمیز کردن جراحات و زخم های کوچکی که در پوست ایجاد شده اند.

- رعایت نکات بهداشت فردی.

- مراقبت کردن از سلامتی تا جایی که امکان دارد.

درمان کورک یا دمل پوستی؛ پوشاندن محل ملتهب

گردآوری: بخش مراقبت و زیبایی سرپوش