این' تب' خون می ریزد!/ کرونا و تب کریمه کنگو، بیماری های زئونوز

در همان زمان، بیماری مشابهی نیز در منطقه اروپایی روسیه، رومانی و بلغارستان گزارش شد که به اسم بیماری" تب خونریزی دهنده آسیای مرکزی " نامگذاری شد. به تدریج بیماری وسعت بیشتری پیدا کرد و در ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و قزاقستان شوروی سابق نیز گزارش شد.

پنج هزار مایل دورتر و در یک دهه بعد، پزشکان بلژیکی در کنگو یک ویروس را از بیماران با بیماری خونریزی دهنده این منطقه جدا کردند و به اسم« ویروس کنگو» نامگذاری کردند. در مطالعات بعدی ملاحظه شد که رابطه سرولوژی بسیار نزدیک بین ویروس کنگو و تب خونریزی دهنده کریمه وجود دارد.

سرانجام با بررسی های بیشتر، برابر بودن این دو بیماری در دو قاره معلوم گردید و به نام« تب خونریزی دهنده کنگو کریمه» نام گذاری شد. امروزه روشن شده که این ویروس منطقه وسیعی از قاره آفریقا، اروپای شرقی، خاورمیانه و شبه قاره هند را در بر گرفته است.

بر اساس مقاله ای که در سال ۲۰۱۵ توسط آکسفورد منتشر شده، برخی مناطق در دنیا پتانسیل زیادی برای شیوع این بیماری دارند که کشور ما نیز یکی از این مناطق است. در واقع ، در اقلیم های مرطوب و گرم، احتمال بروز و انتقال این بیماری بیشتر است.

در این مقاله نقشه ای از نقاط مستعد شیوع این بیماری به نمایش گذاشته شد. در این نقشه مناطقی که با رنگ بنفش نشان داده شده اند پتانسیل بالایی برای شیوع این بیماری دارند، که ایران نیز یکی از این مناطق است.

کرونا و تب کریمه کنگو، بیماری های زئونوز

به گفته دکتر بهزاد امیری رییس گروه مدیریت بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت، بیماری تب کریمه کنگو جزو بیماری های زئونوز است.

او در این مورد خاطرنشان کرد :بیماری های زئونوز طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت به بیماری هایی می گویند که به صورت طبیعی قابلیت انتقال از حیوانات مهره دار به انسان را داشته باشد. تا به حال بالغ بر ۲۰۰ نوع بیماری زئونوز در جهان شناسایی شده است و عوامل ایجاد کننده بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان شامل ویروس ها، باکتری ها و انگل ها و پریون و... هستند. تعداد بسیار زیادی از بیماری های عفونی در انسان، زئونوز است و حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد بیماری های عفونی که در حال حاضر قابلیت انتقال به انسان دارند منشأ حیوانی دارند و بیش از ۷۵ درصد بیماری های نوپدید عفونی، بیماری های زئونوز است؛ به طورمثال کووید۱۹ نیز یک بیماری زئونوز است چون منشاء برخاسته از حیوانات دارد.

امیری ادامه داد:در سال ۱۳۹۹ تعداد ۴۰ مورد ابتلا به تب کریمه کنگو در کشور شناسایی گردید که ۵ نفر به دلیل مبتلا به این بیماری جان خود را از دست دادند.

راه انتقال

کنه، مخزن و ناقل این بیماری است، عفونت در انسان بعد از گزش کنه آلوده یا له کردن آن روی پوست، یا تماس با پوست، لاشه حیوان، خون و ترشحات حیوان آلوده یا تماس با خون و بافت های بیمار مبتلا ایجاد می شود.

خطر انتقال طی ذبح حیوان وجود دارد و بعد از آلودگی یک نفر، امکان دارد سایر افراد در تماس با او نیز در خانواده و اجتماع آلوده شوند. تاکنون در سطح جهان همه گیری هایی از بیماری در سربازها، اردوگاه ها یا بین افردی که از گوسفند و گاو نگهداری می کنند و کارکنان بیمارستانی، اتفاق افتاده است.

به نظر میرسد تعداد قابل توجهی از افراد آلوده شده فاقد علائم بیماری( ۸۰% موارد یا کمتر) هستند.

به گزارش ایسنا، با وجود اینکه این ویروس مخصوص حیوانات است، موارد تک گیر و همه گیر CCHF در انسان نیز اتفاق می افتد و مرگ و میر بالایی دارد.

به گفته دکتر آذر حدادی، متخصص بیماری های عفونی، علایم تب کریمه کنگو و ظهور عوارض بیماری، بسته به راه انتقال آن متفاوت است. علایم این بیماری در فاصله زمانی یک تا سه روز پس از انتقال از طريق گزش کنه و ۵ تا ۷ روز بعد از انتقال، از طریق خون و ترشحات آلوده حیوان نمایان می شود. دوره نهفتگی این بیماری حداکثر تا دو هفته است.

علائم

سردرد شدید، تب و لرز، درد عضلانی علی الخصوص در پشت و پاها، احساس گیجی، درد و سفت شدن گردن، درد در ناحیه چشم ها و حساسیت به نور، حالت تهوع و استفراغ، اسهال و درد شکم، بی اشتهایی، تب شدید که بسته به شدت بیماری بین ۳ تا ۱۶ روز طول میکشد ، تورم و قرمزی صورت، گردن و قفسه سینه، احتقان و پرخونی خفیف حلق و کام، تغییرات قلبی و عروقی شامل کاهش ضربان قلب و کاهش فشارخون از علائم قبل از خونریزی ناشی از این بیماری است.

او ادامه داد:پس از روز سوم تا پنجم بیماری، مرحله خونریزی آغاز می شود که این مرحله بین ۳ تا ۱۰ روز( متوسط ۴ روز) به طول می انجامد و علائم آن شامل خونریزی پوستی، مخاطی و خونریزی از محل های تزریق است و خونریزی می تواند به صورت خونریزی گوارشی و همچنین از بینی و لثه خود را بروز دهد.

دکتر حدادی پیشگیری را مهمترین راه مقابله با این بیماری خواند و اعلام کرد :با توجه به اینکه کشور ایران در منطقه آلوده به بیماری تب کریمه کنگو قرار دارد و این بیماری از گذشته در کشور وجود داشته است، همچنین واکسن مقابله با این بیماری وجود ندارد و دام ها هیچ علامت مشخصه ای در این زمینه ندارند، مهم ترین راه مقابله با این بیماری، فراگیری راه های پیشگیری از بیماری است.

وی به نقل از واحد مدیریت بیماری های وزارت بهداشت توصیه کرد:جهت جلوگیری از ذبح غیر اصولی و غیر بهداشتی دام، خرید و تهیه گوشت موردنیاز از محل های مطمئن و تحت نظارت دامپزشکی صورت گیرد و از مصرف گوشت و جگر تازه و همچنین از خوردن گوشت و جگر خام و نیمه خام که به صورت کامل پخته نشده اند خودداری شود و از گوشت دام های کشتار شده ای که ممهور به مهر دامپزشکی هستند استفاده شود. همچنین تا جایی که امکان دارد از رفت و آمد در محل های کشتار غیر مجاز و همچنین محل هایی که وجود کنه در آن محتمل است خوداری شود.

باز هم قرنطینه

حدادی همچنین بیان کرد :بیماران مبتلا به ویروس خونریزی دهنده کریمه کنگو در بیمارستان ها حتماً باید ایزوله شوند. در زمان ایزوله باید از تماس با خون و ترشحات آلوده خودداری کرد و اصول ایزولاسیون بدرستی رعایت شود. پرستاران و پزشکان باید از مواجهه با سرسوزن آلوده خودداری کنند.

به گزارش ایسنا، کرونا تجربه بسیار ناخوشایندی از قرنطینه را به دنیا تحمیل کرد، ویروس کریمه کنگو شاید نتواند به اندازه کرونا (corona) به قرنطینه وادارمان کند، اما قطعاً هیچ کدام از ما دیگر تاب قرنطینه از نوع دیگرش را آنهم در بیمارستان نداریم.

بر اساس آنچه توسط کارشناسان وزارت بهداشت و متخصصین عنوان شده، ذبح حیوانات در کشتارگاه، نگهداری از لاشه گوسفند به مدت ۲۴ ساعت بعد از ذبح در یخچال، استفاده از دستکش برای قطعه قطعه کردن گوشت، آموزش به مردم در خصوص حفاظت در برابر گزش کنه بویژه درخصوص کودکان در هنگام تماس با دام که با دست بدون حفاظ اقدام به جدا کردن کنه و حتی له کردن آن می کنند، از دیگر راه های پیشگیری است. بعلاوه دامداران باید در هنگام تماس با دام از لباس پوشیده و مخصوص با رنگ روشن استفاده کنند و بعد از خروج از محل نگهداری دام ها ، لباس های خود را تعویض کنند.

چه کسانی بیشتر در معرض تب خونریزی دهنده اند؟

محمد فتاحی در گفت و گو با ایسنا، خاطرنشان کرد :تب خونریزی دهنده کریمه کنگو از جمله بیماری های مشترک ویروسی انسان و دام است که از طریق کنه ها به بدن دام آلوده و سایر دام ها منتقل می شود. با توجه به اینکه کنه آلوده بیماری را به نسل های بعدی انتقال می دهد، این مهم ریشه کنی بیماری را با مشکل مواجه کرده است.

وی با بیان اینکه این بیماری در انسان ظاهر ناخوشایندی دارد، افزود:تب خونریزی دهنده کریمه کنگو در انسان با ایجاد خونریزی های گسترده زیرپوستی در نقاط مختلف بدن و ایجاد کبودی، چهره ترسناکی از بیماری به وجود می آورد، اما در دام علائم مشخصی ندارد.

معاون سلامت دامپزشکی استان مرکزی تصریح کرد :درمان بیماری تب کریمه کنگو مشکل است و در صورتی که زمان زیادی از ابتلا بگذرد، روند درمان دشوارتر و از طرفی هزینه درمان و شرایط قرنطینه سخت تر خواهد بود، در نتیجه باید پیشگیری در دستور کار مردم باشد.

فتاح بیان کرد :راه انتقال بیماری تب کریمه کنگو از طریق گزش کنه، له کردن کنه با دست، تماس با خون و ترشحات خونی و گوشت دام آلوده است، با توجه به آغاز فصل گرما و فعالیت کنه ها، دامداران باید هوشیارانه اقدامات پیشگیری از جمله سم پاشی اماکن دامی، تجهیز کشتارگاه های دام به سردخانه نگهداری گوشت، رعایت بهداشت فردی هنگام تماس با دام، گوشت و آلایش دامی و پرهیز از کشتار دام خارج از کشتارگاه را در دستور کار قرار دهند.

وی اضافه کرد:با توجه به اینکه عامل اصلی انتقال این بیماری، کنه است و فعالیت کنه ها در فصول گرم بیشتر است، این بیماری بیشتر در تابستان و هوای گرم دیده می شود، اما ممکن است در فصل بهار نیز دیده شود.

معاون سلامت دامپزشکی استان مرکزی ادامه داد :رعایت پوشش بهداشتی از جمله دستکش، عینک و ماسک برای شهروندانی که اقدام به کشتار دام خارج از کشتارگاه می کنند ضروری بوده و افرادی که گوشت تازه تولید شده در خارج از کشتارگاه را تهیه می کنند بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به تب کریمه کنگو هستند. در کشتارگاه ها نیز باید موارد بهداشتی و استفاده از اقلام بهداشتی مورد توجه باشد.

فتاح بیان کرد :به خاطر جلوگیری از انتقال این بیماری از گوشت به انسان، جهت اطمینان، گوشت خریداری شده به مدت حداقل ۲۴ ساعت در دمای صفر تا چهار درجه نگهداری شود تا در صورت آلوده بودن گوشت، از انتقال بیماری جلوگیری شود، همچنین مردم باید ترجیحا گوشت را به صورت بسته بندی و حتماً از مراکز دارای مجوز تهیه کنند.

وی افزود:طی چند سال گذشته در استان مرکزی موردی از ابتلا به این بیماری مشاهده نشده است. تمامی کشتارگاه ها به سردخانه مجهز هستند و لاشه دام بعد از کشتار، برای ۲۴ تا ۴۸ ساعت در سردخانه نگهداری می شود که این اقدام یک عامل مهم در پیشگیری است.

فتاحی از مردم خواست در صورتی که قصد کشتار دام در خانه را داشتند حتماً با دامپزشکی تماس گرفته و دام خود را معاینه کنند، استفاده از لباس کار نیز باید حتماً انجام شود.