تأثیر مثبت ورزش در زمان ناشتابودن بر سوزاندن چربی

براساس نتایج مطالعه‌ای جدید درباره‌ی تعامل میان زمان غذاخوردن و سلامت متابولیکی و فعالیت بدنی، انجام تمرین‌‌های ورزشی با معده‌ی خالی می‌تواند مزیت‌های سلامتی مرتبط با ورزش را افزایش دهد. این مطالعه که در آن مردان کم‌تحرک چندین هفته دوچرخه‌سواری کردند، نشان می‌دهد زمان غذاخوردن بر تأثیر ورزش بر بدن مؤثر است.

به‌طور کلی، ورزشی موجب بهبود سلامتی ما می‌شود؛ اما مطالعات زیادی نشان می‌دهند پاسخ افراد مختلف دربرابر ورزش یکسان نیست. حتی اگر همه‌ی افراد به‌اندازه‌ی برابری ورزش کنند، برخی از آن‌ها درمقایسه‌با دیگران تناسب‌اندام بیشتری کسب و وزن بیشتری کم می‌کنند یا قندخون خود را بیشتر مهار می‌کنند. اکثر متخصصان ورزش معتقدند ژنتیک، رژیم غذایی، ساختار بدن، خلق‌و‌خو و دیگر جنبه‌های ظریف زندگی، همه با همکاری هم بر نحوه‌ی پاسخ بدن ما دربرابر ورزش تأثیر می‌گذارند؛ اما برخی از پژوهشگران بر این باورند که زمان‌ غداخوردن در رابطه با ورزش نیز تأثیرگذار است.

عضلات هنگام ورزش به سوختی عمدتا از جنس قند (گلوکز) یا چربی نیاز دارند. این سوخت می‌تواند از آخرین وعده‌ی غذایی و زمان ورود اجزای آن (قند و چربی) به جریان خون حاصل یا از منابع چربی و قندی ذخیره‌شده در بدن تأمین شود. ما چنین ذخایری، به‌ویژه چربی ذخیره‌شده‌ای داریم که بخشی از آن در عضلات ما قرار دارد.

اگر چربی موجود در عضله بیش‌از‌حد انباشته شود، مشکل‌ساز می‌شود. عضلات چربی‌دار به‌خوبی دربرابر هورمون انسولین پاسخ نمی‌دهند. هورمون انسولین قند را از خون به‌سمت عضلات هدایت می‌کند| درنتیجه، چربی اضافی می‌تواند در ایجاد مقاومت دربرابر انسولین و افزایش قندخون و خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ و دیگر بیماری‌های متابولیکی مؤثر باشد.

پژوهشگران دانشگاه باث انگلستان سعی کردند به این موضوع بپردازند که زمان‌بندی مصرف غذا در رابطه با ورزش بر میزان سوزاندن چربی در جریان ورزش تأثیرگذار است یا نه؛ موضوعی که ممکن است روی پیامدهای متابولیکی بلندمدت ورزش نیز تأثیرگذار باشد و بتواند تا حدی به توضیح این موضوع کمک کند که چرا تأثیر ورزش در برخی از افراد بیشتر است. پژوهشگران برای پاسخ به این پرسش، ۳۰ مرد کم‌تحرک مبتلا به اضافه‌وزن را وارد مطالعه کردند. آنان تناسب‌اندام و حساسیت دربرابر انسولین را در آن‌ها تعیین و سپس، آن‌ها را به سه گروه تقسیم کردند. گروهی به‌عنوان گروه کنترل در نظر گرفته شد که افراد حاضر در آن، زندگی معمول خود را ادامه می‌دادند. دو گروه دیگر سه روز در هر هفته و صبح‌ها زیرنظر پژوهشگران به ورزش مشغول می‌شدند. آن‌ها درحالی‌که مشغول ورزش بودند، دستگاه‌هایی پوشیده بودند که میزان ضربان قلب و مقدار چربی و قند سوزانده‌شده در بدن آن‌ها را اندازه‌گیری می‌کرد. ورزش آن‌ها دوچرخه‌سواری روی دوچرخه‌ی ثابت بود.

پژوهشگران به‌صورت دوره‌ای از آن‌ها درباره‌ی احساسشان هنگام دوچرخه‌سواری نیز می‌پرسیدند. به یکی از گروه‌های ورزش‌کننده، دو ساعت قبل از آغاز ورزش نوشیدنی حاوی کالری داده می‌شد؛ درحالی‌که به گروه دیگر نوشیدنی دیگری داده می‌شد که همان طعم را داشت؛ ولی فاقد کالری بود. پس از ورزش، به هرکدام از گروه‌ها نوشیدنی‌ای داده می‌شد که قبلا آن را نخورده بودند. افرادی که نوشیدنی فاقد کالری را دریافت کرده بودند، این‌بار نوشیدنی کالری‌دار را دریافت می‌کردند و گروه دیگر نوشیدنی فاقد کالری را. این روال ۶ هفته ادامه داشت. پس‌از‌آن، دانشمندان داده‌های حاصل را تجزیه‌و‌تحلیل و تفاوت بین گروه‌ها را بررسی کردند.

همان‌طورکه انتظار می‌رفت، تناسب‌اندام و حساسیت به انسولین در گروه کنترل بدون تغییر مانده بود؛ درحالی‌که تناسب‌اندام مردانی که در دو گروه دیگر بودند، بهبود یافته بود. اگرچه افرادی که با معده‌ی خالی به ورزش مشغول شده بودند، درمقایسه‌با افرادی که قبل از ورزش نوشیدنی کالری‌دار مصرف کرده بودند، دوبرابر چربی بیشتری در جریان هربار ورزش می‌سوزاندند. همه‌ی افراد در حال دوچرخه‌سواری مقدار مشابهی از کالری را می‌سوزاندند؛ اما در مردانی که قبل از ورزش کالری مصرف نکرده بودند، این میزان بیشتر بود.

این افراد در پایان دوره‌ی مطالعه، بهبود بیشتری در حساسیت دربرابر انسولین نشان دادند و سطوح برخی از پروتئین‌ها در عضلات آن‌ها افزایش یافته بود. این پروتئین‌ها بر نحوه‌ی پاسخ سلول‌های عضلانی به انسولین و استفاده از قندخون تأثیرگذار هستند. خاویر گونزالس، استاد فیزیولوژی و تغذیه دانشگاه باث می‌گوید:این یافته‌ها به‌طور کلی نشان می‌دهد احتمالا می‌توانید بدون افزایش مدت یا شدت ورزش، با انتقال زمان ورزش به قبل از خوردن صبحانه از مزیت بیشتری برخوردار شوید. دلیل این تقویت متابولیکی اضافی پیچیده است؛ ولی به‌احتمال زیاد با کاهش چربی عضلات مرتبط باشد.

بدن ورزش‌کاران ناشتا باید برای تأمین سوخت به ذخایر انرژی درونی و ازجمله چربی موجود در ماهیچه‌ها مراجعه کند. البته باید در نظر گرفت در این مطالعه عمدتا روی حساسیت به انسولین توجه شده است و دیگر جنبه‌های ورزش و سوخت‌وساز ازجمله کاهش ورزش در نظر گرفته نشده است. برخی از همین پژوهشگران در پژوهش‌ دیگری مشغول بررسی این موضوع هستند که چگونه غذاخوردن قبل از ورزش روی اشتها تأثیر می‌گذارد. گونزالس می‌گوید پژوهشگران براساس این مطالعه نمی‌توانند به این پرسش پاسخ دهند که چشم‌پوشی از وعده‌ی غذایی ناهار پیش از ورزش هنگام عصر همین اثر را دارد یا نه. هرچند به‌نظر می‌رسد چنین باشد. او می‌گوید:اعتقاد داریم نکته‌ی اصلی ناشتابودن قبل از ورزش است و نه زمان روز.

اگر قصد دارید برای حفظ سلامتی خود ورزش کنید، شاید بهتر باشد زمانی ورزش کنید که چند ساعت قبل از آن غذا نخورده باشید. البته اگر برنامه‌ی روزانه یا ترجیحات شما چنین چیزی را ممکن نمی‌کند، هر زمان می‌خواهید ورزش کنید. گونزالس معتقد است:هر فعالیت بدنی را هر وقت بتوانید انجام بدهید، بهتر از این است که اصلا انجامش ندهید.

نتایج این پژوهش در مجله‌ی Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism منتشر شده است.