اعتمادآنلاین، «عبور از روحانی» گزاره ای است که بعد از انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم، به ویژه در یک ماه اخیر در فضای سیاسی کشور مطرح است؛ گزاره ای که رقیبان اصلاح طلبان را خرسند کرده و به استقبالش رفته اند. با این حال عدم توجه شیخ اعتدال به برخی از وعده های انتخاباتی و شائبه گردش به راستش، گرچه حامیان سیاسی او در عرصه انتخابات و بدنه اجتماعی اش را به منتقد تبدیل کرده است اما چهره های اثرگذار و مطرح جریان چپ حاضر به «عبور از روحانی» نیستند؛ چرا که آن را تکرار یک اشتباه بزرگ می دانند. اشتباهی که با وجود گشایش های سیاسی و اقتصادی بعد از ۸ سال دولت اصلاحات منجر به روی کار آمدن محمود احمدی نژاد و بازگشت به نقطه صفر شد.
چرا «عبور از خاتمی» مطرح شد؟
«عبور از خاتمی» گرچه در اواخر دولت اول اصلاحات در محافل خصوصی تر بیان می شد، اما دولت دوم اصلاحات هم با ریاست سیدمحمد خاتمی تشکل شد. با این حال ۲۲ میلیون رای برای سید اصلاحات در انتخابات ریاست جمهوری دور هشتم موجب نشد که پروژه «عبور از خاتمی» از سوی طیفی از چپ های سیاسی پیگیری نشود.
این طیف اصلاح‌طلبان با طرح موضوع حاکمیت دوگانه و انتقاد از آن، برخی ایده‌ها را در دستور قرار دادند؛ مانع آنان برای توفیق در این ایده‌ها هم رئیس دولت بود؛ خاتمی دلبسته به نظام جمهوری اسلامی بود و خود را درون این نظام تعریف می کرد و آنها می دانستند که برای اجرای اهداف خود باید از خاتمی عبور کنند؛ از این رو «عبور از خاتمی» در اتاق های فکر آنان کلید خورد و کم کم به دانشگاه ها رسید و مطالبه دانشجویان شد.
«عبور از خاتمی» در شرایطی مطرح شد که در دولت های هفتم و هشتم اصلاحات نه تنها گشایش های سیاسی ظهور و بروز یافت بلکه با وجود آنکه سیدمحمد خاتمی شعار توسعه سیاسی سر داده و به پاستور راه یافته بود اما بهبود وضعیت اقتصادی کشور از ویژگی های غیرقابل کتمان آن دوره است. به اذعان اقتصادانان، شکوفایی اقتصادی در دولت های اصلاحات به وجود آمد و رشد اقتصادی بیشترین ثبات را در دوره ۷۶ تا ۸۴ داشت که برابر با ۳.۹ درصد بود. با وجود گشایش های سیاسی و اقتصادی، سطح مطالبات بالا رفته و شعار عبور از خاتمی از سوی گروهی از هم جناحی های سید اصلاحات پیگیری می شد.
نتیجه اما آنطور که آنان پیش بینی می کردند نشد؛ ردصلاحیت های گسترده در انتخابات مجلس هفتم و به موجب آن شکست پارلمانی اولین ضربه به جناح چپ پس از چند سال پیاپی حضور در نهادهای انتخابی بود. ضربه بعدی دو سال بعد در انتخابات ریاست جمهوری نهم وارد و منجر به از دست دادن پاستور و حضور محمود احمدی نژاد در راس دولت شد.
«عبور از روحانی»؛ پروژه اصولگرایانه یا اصلاح طلبانه؟
این بار نوبت به حسن روحانی رسیده است. «عبور از روحانی» ابتدا در اتاق فکرهای اصولگرایان مطرح و برای آن برنامه ریزی شد اما با نامی دیگر؛ «یک دوره ای شدن ریاست جمهوری روحانی» پروژه ای بود که راست نشینان عرصه سیاسی دلخوش به آن بودند و از یک سال مانده به انتخابات اردیبهشت ماه ۹۶ اجرای آن را کلید زدند. برای تحقق آن هم با تمام قوا و ظرفیت وارد میدان شدند و چهره ای را وارد کارزار انتخاباتی کردند که امید به آینده او در مجلس خبرگان رهبری داشتند. بعد از سال ها انشقاق در آستانه انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم بالاخره به اجماع رسیدند و سیدی از دیار خراسان نامزد آنان شد و دلواپسان و غیردلواپسان این جناح برای حمایت از سیدابراهیم رئیسی در کنار هم قرار گفتند. اهمیت «یک دوره ای شدن ریاست جمهوری روحانی» به قدری بود که در ایام تبلیغات انتخاباتی هیچ تلاشی را برای تحقق آن فرونگذاشتند و در مناظره های انتخاباتی نقدهایی مطرح کردند که از زبان اپوزسیون نظام هم شنیده نشده بود؛ نقدهایی که بیشتر شبیه به نقد نظام بود تا نقد عملکرد ۴ ساله دولت حسن روحانی و صدای هم جناحی های اصولگرایشان را هم درآورده بود.
اما نتیجه انتخابات ۲۹ اردیبهشت ماه هر آنچه را اصولگرایان رشته بودند پنبه کرد و شیخ حسن روحانی با رای بالاتر از دور اول ریاست جمهوری اش، پیروز و در پاستور ماندنی شد.
نقد روحانی؛ آری/ عبور از روحانی؛ خیر
بعد از انتخابات دیگر نوبت به اصلاح طلبان بود عملکرد دولتی را که بدنه اجتماعیشان به آن رای داده بودند زیر ذره بین بگذارند. لیست وزرای پیشنهادی منتخب ملت به مجلس اولین رویارویی بود. عدم حضور زنان در کابینه دوازدهم، بی توجهی به استفاده از ظرفیت اهل سنت و اقلیت های دینی در هیات دولت، کم رنگ شدن نقش اسحاق جهانگیری در دولت و در کنار اینها شائبه ائتلاف حسن روحانی با علی لاریجانی برای انتخابات ۱۴۰۰ موجب افزایش انتقاد اصلاح طلبان به رئیس دولت دوازدهم که با حمایت آنان به پاستور رفته بود، شد.
عدم توجه شیخ اعتدال به وعده های انتخاباتی و شائبه گردش به راست، گرچه چپ نشینان عرصه سیاسی را نگران کرده است اما قریب به اتفاق آنان قائل به عبور از روحانی نیستند. چهره های سرشناس و اثرگذار این جناح که برخی از آنان سردمدار پروژه «عبور از خاتمی» نیز بودند معتقدند اصلاح طلبان باید از اعتبار و سرمایه اجتماعی که برای حسن روحانی هزینه کردند، مراقبت کنند از این رو عملکرد دولت او را زیر ذره بین دارند و نقد مصلحانه می کنند اما در همین حال تاکید دارند که عبور از روحانی خطایی استراتژیک است؛ خطایی که در صورت وقوع نتیجه ای جز احیای پوپولیسم و افراطی‌گری ندارد.
آنان تاکید دارند اصلاح‌طلبان با حمایت بی قید و شرط در یک شرایط خاص از حسن روحانی حمایت کردند و با تمام استراتژی و توان خود در پی آن بودند تا بتوانند روحانی را پیروز انتخابات کنند. اکنون نیز به کف مطالبات خود دست یافته اند و باید برای تحقق سایر مطالبات ضمن حمایت از حسن روحانی، نقد را در دستور کار داشته باشند و برای آینده برنامه ریزی کنند.
- 12
- 2
