مردم کجا اعتراضات خود را بیان کنند؟

یک جرقه بود یا یک هشدار فرقی نمی‎کند، مهم این است که مسئولان را به فکر فرو برد تا به دنبال راه و چاره ای باشند. بحث بر سر اعتراضات مردمی و حق تجمعاتی است که هر گاه به میدان حرف می رسد، همه به یاد اصل ۱۲۷ قانون اساسی می افتند و آن را حقی مسلم برای مردم می دانند اما همین که وقت عمل می شود، آنقدر اما و اگر به میان می‎آید که عملا کسی به یاد ندارد آخرین بار چه زمانی تجمعی با مجوز قانونی برای بیان اعتراضات مردمی برگزار شد. 

در چنین مواقعی است که همه به فکر راهی برای برون رفت از مشکل ایجاد شده می افتند. یکی می گوید تجمعات غیر قانونی است چون مجوز نگرفته؛ دیگری می گوید دولت خلاف قانون عمل کرده است که مجوز نداده و نفر سومی هم پیدا می شود که بگوید چرا سازو کاری تعریف نشده تا اعتراضات مردم انباشته نشود؟ اظهاراتی که نه می توان به طور کامل آنها را رد کرد و نه می توان صد در صد به بی عیب و نقص بودنشان رای داد. هرچند اظهارات متفاوت است، اما در یک مسئله می توان گفت نقطه اشتراک وجود دارد و آن اینکه مردم باید از مطلبات خود بگویند و آن را به گوش مسئولان برسانند.

درباره اینکه مردم چگونه می توانند  مطالبات و اعتراضات خود را مطرح کنند باز هم هرکسی نظری دارد؛ برخی از پل ارتباطی احزاب سخن به میان می آورند و برخی دیگر خانه ملت و نمایندگان آن را پیش قراول می دانند؛ برخی هم می گویند باید مکانی باشد تا هرکسی حرفی دارد، از آنجا بتواند مطالباتش را به گوش مسئولان برساند. موضوعی که گویا این روزها بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

پیشنهادی برای "هاید پارک"

درست در اوج اعتراضات ایده ایجاد "هاید پارک" در تهران شکل گرفت؛ یعنی مکانی مشخص برای اینکه افراد و معترضین آنجا جمع شوند و از مطالباتشان بگویند. این ایده در بین سیاسیون با نظر مساعدی روبه رو شد. چه آنکه حجت الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم سخنگوی جامعه روحانیت مبارز در این رابطه گفته است: باید اعتراضات را مدیریت کرد و برای مدیریت اعتراضات، فرمانداری ها اگر خودشان بتوانند مستقیما با مردم گفتگو کنند و معترضان را در جایی مثل ورزشگاه یا محلی که شائبه انجام کارهای تخریبی پدید نیاید، جمع کنند و به آنها تریبون بدهند و صحبت های آنها را بشنوند، خود این موجب آرامش جو عمومی جامعه خواهد بود.

غلامعلی رجایی از مشاوران آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز در تائید صحبت های مصباحی مقدم گفته است: خوب است که مثلا به مردم بگویند در استادیوم شیرودی تجمع کنند، حرف‎هایشان را بزنند، شعارهایشان را بدهند، هرچه می خواهند بگویند و بروند. از آنجا که بیرون آمدند، مانند یک شهروند معمولی باشند. مسئولان اگر از این تضمین مطمئن شوند، حتما مجوز برگزاری خواهند داد.

تعیین مکان قانونی؛ مجوز ندادن غیرقانونی

وقتی گفته می شود یک مکانی برای تجمع  مشخص شود؛ اولین سوالی که مطرح می شود این است که مگر قرار نبود بر اساس اصل ۱۲۷ قانون اساسی آزادی تجمعات به رسمیت شناخته شود؟ پس مشخص کردن مکان، نوعی ایجاد محدودیت نیست؟ این به منزله حرکت در جهت خلاف قانون اساسی نیست؟

محمود میرمحمد صادقی حقوقدان و نماینده مجلس در این رابطه به خبرآنلاین گفت: چه اشکالی دارد جایی وجود داشته باشد که افراد بتوانند مسائل و مشکلات خود را مطرح کنند؟ یادم می آید سال ۵۸  دانشگاه تهران به چنین جایگاهی تبدیل شده بود و افراد و گروه های مختلف آنجا می رفتند و موضوعات متعددی مطرح می شد. همه با آرامش برخورد می کردند و حتی به مرور از جمعیتی که به آنجا می آمد کم می شد و اینطور نبود که همه در این جلسات شرکت کنند. وجود چنین جایی موجب می شود، افراد تخلیه شوند و این نارضایتی ها انباشته نشود که خود منشا مشکلاتی که پیش از این دیدیم، نشود.

او گفت: این موضوع در کشورهای دیگر هم دیده شده است اما این به آن معنی نیست که اعتراضات الزاما محدود به این مکان شود. بر اساس اصل ۱۲۷ قانون اساسی افراد حق دارند اعتراضات خود را با در نظر گرفتن موازین قانونی هر جایی که بخواهند برگزار کنند؛ اما در کنار آن می توان چنین مکانی را هم در نظر گرفت که افراد بتوانند صدایشان را به گوش مردم برسانند. این مسئله منافاتی با قانون اساسی ندارد و می تواند موثر باشد. 

صادقی در بحث تطابق این نظر با قانون اساسی گفت: اگر گفته شود کسی حق برگزاری اعتراضات غیر از اینجا را ندارد، این موضوع مخل قانون است. اما وقتی الزامی گذاشته نشود به گونه ای که بر حق افراد برای تظاهرات در مکان های دیگر تاثیر نگذارد، مشکلی نیست.

او درباره مبنای حقوقی مجوز گرفتن هم گفت: به نظرم اینکه مجوز گرفتن الزامی و قانونی باشد مشکلی ندارد، چرا که همین مجوز اولا مسیر راهپیمایی را مشخص می کند و مهمتر از همه دولت را متعهد می‎کند تا امنیت تظاهر کنندگان را برقرار کنند. اخذ این مجوز مشکلی ندارد البته تا زمانی که دولت و وزارت کشور هم متعهد به مجوز دادن باشند. اما اینکه برای مجوز ندادن تلاش شود، این غیر قانونی است. مجوز ندادن خلاف قانون اساسی است چرا که اساسا در قانون اساسی اشاره ای به مجوز نشده است. بنابراین لازم است تظاهرات کنندگان درخواست بدهند و از سوی دیگر دولت هم باید مجوز بدهد.  

مکان اعتراض کجا باشد؟

فقط می گویند جایی باشد که مردم اعتراض کنند؛ اما از اینکه کجا باشد و چه شرایطی داشته باشد؟، صحبتی مطرح نمی شود. مسئله ای که به نظر می رسد از خود ایده مکان اعتراض مهمتر است. حسن نورزوی سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی در این رابطه با بیان اینکه سالهاست مردم مقابل مجلس جمع می شوند و اعتراض می کنند، به خبرآنلاین گفت: باید ما به این سمت برویم که چنین مکانی در نظر بگیریم و مقابل مجلس یا نهاد ریاست جمهوری می تواند از موارد مد نظر باشد.

نوروزی با تاکید بر اینکه  این مسئله می تواند پل ارتباطی میان مردم و مسئولان و راهی برای بیان مطالبات باشد، گفت: مهمترین نکته این است که این مکان ها باید در معرض دید باشد تا مردم بتوانند صدایشان را به گوش مسئولان برسانند.

فائزه عباسی