اولین راهکاری که معمولا در کشور ما در پی بروز مشکلات به ذهن مسئولان میرسد تغییر در چیدمان نیروها است. البته این تغییر به معنای تغییر سیاست نبوده و در اکثر مواقع تنها این اسامی هستند که تغییر میکنند. پس از آنکه در هفته گذشته خبر ایجاد تغییرات در دولت منتشر شد و در صدر خبرهای سیاسی قرار گرفت، ۲ روز پیش نیز یکی از مسئولان سخن از گفتوگو میان دولت و نخبگان جامعه به میان آورد و تلویحا از ارتباط دولت با نخبگان و جریانهای سیاسی خبر داد.
هرچند تا امروز نیز خبری در خصوص این نشستها منتشر نشده، اما آنچه که حائز اهمیت است ارتباط مستمر دولت با بدنه جامعه و به ویژه نخبگان قبل از رویارویی با ابرچالشها و صراحت کلام دولتمردان با ملت است، موضوعی که میتواند موجب اتحاد ملی و پشتیبانی ملت از دولت شود. پیرامون این موضوع «آرمان» با غلامعلی ریاحی حقوقدان و فعال سیاسی به گفتوگو پرداخته که در ادامه میخوانید.
ارزیابی شما از شرایط فعلی کشور و عملکرد دولت دوازدهم در رویارویی با مشکلات اقتصادی چیست؟
در دهههای اخیر کمتر کسی در اندازه دولت فعلی پر تناقض ظاهر شده است. یک روز از حضور نظامیان در عرصههای اقتصادی انتقاد میکرد اما چندی بعد اعلام کرد که حضور نظامیان در عرصههای اقتصادی نمیتواند رقیب بخش خصوص محسوب شود. از این رو حرکتهای پاندولی در سیاستهای ایشان زیاد دیده میشود. مرحوم آیتا... هاشمی رفسنجانی در معرفی دولت خود گفتند: در دولت من نیاز نیست کسی کار سیاسی انجام دهد چون خودم به جای همه کار سیاسی انجام میدهم. او لقب سردارسازندگی، را گرفت چرا که به هر صورت خرابیهای جنگ را سرو سامان بخشید.
رئیس دولت اصلاحات نیز با گفتمانی که مطرح کرد هم ثبت سازمان ملل شد و هم کشور را آرامشی بخشید و تهدیدات خارجی را تا حد زیادی برطرف کرد و نگاه جهانیان را نسبت به ایران تغییر داد. این روش مدارا با جهان موجب شد مناسبات ایران با کشورهای جهان بهبود یابد و شاخصههای رشد، ارقام رو به تزایدی را نشان دهند. همین رویه برای او یک سرمایه اجتماعی به وجود آورد که تنها با انتشار یک پیام چند ثانیهای معادلات سیاسی پیرامون انتخابات را به نفع اصلاحات تغییر داد و در ادامه این روند، کنارهگیری جناب عارف به نفع حسن روحانی به انگشت اشاره او نسبت داده شد. اما نتیجه همه این اقدامات چه شد؟
کابینهای که غیر از راهاندازی دوباره جریان تولید و فروش نفت و البته موفقیت نسبی در برجام، هیچ موفقیت قابل ذکر در قیاس با نیازهای امروز جامعه ایرانی نداشته است. به این دلیل که ژنرالهای کابینه آقای روحانی در سایه چهاردهه گذشته بسیار ثروتمند شدهاند و از متن جامعه و مردم فاصله گرفتهاند. اوضاع دولت امروز را با دولت دهه ۶۰ مقایسه کنید. توانایی دولت در دهه ۶۰ چنان جاذبهای داشت که با حداقل درآمد حاصل از فروش نفت جنگ را اداره میکرد و مردم نیز از کمبود ارزاق در رنج نبودند و شکافهای طبقاتی قابل قیاس با امروز نبود. اما از آن زمان به بعد هر دولتی شکل گرفت، ارکان آن را تکنوکراتهایی تشکیل دادند که به علت مشارکت و دخالت در امور سیاسی همراه با ثروت نتوانستند تقوای سیاسی و اقتصادی لازم برای جلب قلوب مردم را حفظ کنند.
یکی از دلایل عدم همراهی جامعه با دولتمردان، فاصله روز افزون میان دولت و ملت است. به نظر شما چرا این فاصله هر روز بیشتر میشود؟
یکی از دلایل ایجاد فاصله دولت و ملت رفتار دولتمردان و نزدیکان آنان است. آقازادگی به جریانی غالب تبدیل شد و در کنار فقر توده مردم جریانی بیریشه و نوکیسه سردرآورد که با استفاده از رانتهای بیشمار یکشبه به ثروتهای افسانهای دست یافتند. نگاهی به ترکیب کابینه نشان میدهد در بین آنان امثال صفایی فراهانی یا دکتر نوربخش و یا بهزاد نبوی وجود ندارد. امروز که دولت در تنگنا قرار گرفته میگوید که قصد دارد با نخبگان به گفتوگو بنشیند.
اما چه کسی میخواهد طرف گفتوگو با نخبگان باشد؟ کدام کارگزار خبره در زمینههای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی میخواهد طرف گفتوگوی نخبگان باشد؟ این تعامل را چه کسی باید سازماندهی کند؟ باعث تعجب است وقتی یکی از مسئولان دولت از مردم میخواهد طلا و پول خود را در اختیار دولت بگذارند. این سخن را باید کسی بگوید که مورد تایید جامعه باشد و مردم او را قبول داشته باشند.
نمیتوان گوینده و شرایط امروز را به دلیل مسائل گفته شده و نوع نگاه مردم با فتوای چهره وارستهای مانند میرزای شیرازی مقایسه کرد که با یه جمله قرارداد تنباکو را باطل کرد و حتی زنان دربار ناصرالدین شاه هم قلیانهای خود را شکستند تا به فتوا عمل کنند. در این میان برخی دولتمردان به دلیل دست داشتن در ثروت و قدرت و چند دهه چرخش در گردونهای بسته و جابهجایی از این وزارتخانه به آن وزارتخانه و تنها با تعویض عنوان و میز و جایگاه، اجزای یک سیستم معیوب اقتصادی را تشکیل دادهاند نمیتوانند مشکل جامعه را حل کنند. در مقاطع مختلف تاریخی مردم وقتی پشت رجال سیاسی کشور ایستادند که این رجال نه خود در تصاحب ثروتهای ملی نقش داشتند نه خویشان و اقوامشان و هیچ کدام نیز خود و وابستگانشان دارای تابعیتهای خارجی نبودند.
نگاه شما به وضعیت امروز بازار چگونه است؟
باید تاسف خورد برای اقتصاد و بازاری که با حضور نیروهای امنیتی کنترل میشود. این موضوع که دادستانها اوضاع اقتصادی را کنترل کنند با کدام یک از وعدههای آقای روحانی تطابق دارد؟ آیا کلید حل مشکلات اقتصادی، چنین برخوردهایی است؟ مردم میبینند وقتی دولت مجبور شد در خصوص توزیع ارز ۴۲۰۰ تومانی شفافسازی کند، چگونه بین برخی از مسئولان دولت اختلاف پدیدار شد. مردم از خود میپرسند که چگونه میتوان به چنین افرادی در دولت اعتماد کرد؟
بنابراین آقای روحانی در چنین شرایطی راهی ندارد جز آنکه به گفتمان صادقانه روی آورد و نه تنها در خصوص برخی مسئولان اقتصادی بلکه در خصوص عملکرد مسئولان سیاسی خود حتی در استانها و شهرستانها یک تجدید نظر اساسی کند. در غیر این صورت این چرخشها و جابهجاییهایی که تنها اسامی و عنوانها را دربر میگیرد، هیچ قفلی را باز نمیکند و همچنان در بر همان پاشنه خواهد چرخید.
- 12
- 1
