سکه ۱۰ میلیونی، نتیجه نابودی برجام است/ ای کاش روحانی استعفا داده بود

محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه امروز یکشنبه به مجلس رفت و با سخنان تند و توصیف هایی چون ذلیل و دروغگو روبه رو شد. برخی نمایندگان انتقاد کردند که چرا با وجود برجام و مذاکرات ۵+۱ و ... اما سکه به ۱۰ میلیون و دلار به ۲۱ هزار تومان رسیده است؟ قیمت مسکن و خودرو، جهشی رشد کرده و قیمت کالاهای مختلف از جمله موادغذایی چند برابر شده؟

پاسخ ساده است. چون برجام نابود شده.

سوال: اما مقامات دولت و در راس آنها حسن روحانی رئیس جمهوری و ظریف تاکید دارند برجام زنده است و به حیات خود ادامه می دهد. پاسخ: روحانی و ظریف و دولتش نمی خواهند قبول کنند برجام به پایان رسیده. یعنی تاثیرگذاری اساسی خود را برای ایران از دست داده و مانع از آسیب دیدن منافع ایرانی ها نمی شود.

آنها وارد قمار خطرناکی شده اند تا به هر ترتیب این بیمار مرگ مغزی شده را تا انتخابات آینده ریاست جمهوری آمریکا (آبان ۹۹ ) برسانند و با این اقدام شاید در پی شکست ترامپ و پیروزی یک دموکرات (جو بایدن) بتوانند نفس مسیحایی را به برجام برسانند و این توافق را بازگردانند.

اما این یک قمار بزرگ است. قماری با هزینه بزرگ ضربه به منافع ایران و ایرانی ها.

با خروج ترامپ از برجام در ۱۸ اردیبهشت ۹۷، برجام عملا نابود شد. برجام در اصل توافقی میان تهران و واشنگتن بود و با خروج یک طرف، این توافق عملا بلاموضوع شد. روسیه، چین و اروپا نیز صرفا شاهد توافق بودند.

مردم ایران قبل و بعد از برجام را به خاطر دارند. قبل از برجام با تحریم های شدید و خُردکننده آمریکا و سازمان ملل، صادرات نفت ایران و کسب درآمدهای آن به شکل جدی کاهش یافت. در نتیجه، در سال ۹۰، قیمت دلار از حدود هزار تومان، بیش از سه برابر افزایش یافت. (به بیش از ۳ هزار تومان رسید). سایر قیمت ها در حوزه خودرو، مسکن، انواع کالاها و به ویژه موادغذایی نیز شاهد همین افزایش قیمت بود.

با امضای توافق برجام در ۲۳ تیر ۹۴، اوضاع آرام شد و آب دوباره به جوی بازگشت. صادرات نفت ایران از سرگرفته شد و پولش در اختیار تهران قرار گرفت. تحریم های خفه کننده ایران، متوقف، تعلیق یا حذف شدند. ایران دوباره نفس کشید. شرکت های خارجی دوباره به ایران برگشتند. خودروهای جدید خارجی دوباره در ایران تولید شدند. توتال به عسلویه برگشت. رشد اقتصادی و رونق کسب و کار به ایران برگشت. قیمت دلار، سکه و مسکن و خودرو متعادل شد. همه چیز به سمت شرایط عادی پیش می رفت تا اینکه ترامپ در انتخابات آمریکا پیروز شد و همانگونه که وعده داد از برجام خارج شد.

با خروج ترامپ از برجام، عملا این توافق به پایان رسید گرچه در شکل و معنی و با اصرار ایران و اروپا، تنها در فرم و حداقل کارکرد مثبت باقی مانده است. توقف تحریم های سازمان ملل و اتحادیه اروپا علیه ایران بزرگترین مزیت های همین برجام بدون آمریکاست اما با بازگشت تحریم های آمریکا، این مزیت ها به حاشیه رفته اند.

چرا روحانی و ظریف از پذیرش مرگ برجام، خودداری می کنند و این اشتباه بزرگ را مرتکب می شوند؟ چون آنها می دانند برجام، موضوع حیاتی و کلیدی دولت است. بدون برجام، دولت بلاموضوع می شود.

اقدام صحیح این بود که روحانی و دولتش باید جلوی خروج آمریکا از برجام را می گرفتند اما وقتی امریکا از برجام خارج و تحریم ها علیه ایران را برگرداند و تلاش های بعدی نیز با شکست روبه رو شد آنها باید با شرایط جدید خود را تطبیق می دانند. با این واقعیت راهی برای جز استعفا و ترک دولت و استعفای زودهنگام نبود.

ای کاش روحانی استعفا می داد. زیرا دولتِ گفتگو و مذاکره نمی تواند علیه مذاکره باشد. دولت ضدتحریم نمی تواند به تحریم ها خوش آمد بگوید.

وقتی در بریتانیا، همه پرسی برگزیت برگزار شد و حامیان خروج از اتحادیه اروپا پیروز شدند؛ دولت وقت (دیوید کامرون) که مخالف برگزیت بود به سرعت از قدرت کنار رفت و جای خود را به دولت جدیدی دارد که حامی برگزیت بود (ترزا می). دولت حامی برگزیت هم بعد از ۳ سال وقتی نتوانست توافق مورد رضایت پارلمان را کسب کند استعفا کرد تا دولت بعدی (بوریس جانسون) در کمتر از یک سال، هم برگزیت را اجرایی کند و هم به توافق مقدماتی با اتحادیه اروپا برسد.

در ایران اما با خروج امریکا از برجام در اردیبهشت ۹۷، دوباره تحریم ها و فشارهای خفه کننده آمریکا علیه ایران و ایرانیان بازگشت. صادرات نفت ایران و بازگشت پول آن متوقف یا سخت شد. این تحریم ها، اقتصاد ایران را به نابودی نزدیک کرده است. ایران به تحریم های قبل از برجام برگشت البته با تحریم های شدیدتر آمریکا و مجری سختگیرتر.

نه تنها ایران، بلکه هر کشور دیگری در جهان اگر تحت تحریم های شدید آمریکا قرار بگیرد؛ اگر درآمد کشور محدود شود؛ اگر اقتصاد تحت فشار جدی و خُرد کننده قرار بگیرد؛ اگر صادرات و واردات با محدودیت شدید و هزینه زا روبه رو شود اگر سرمایه‌گذاری های خارجی منع شود قطعا شرایط خوبی نخواهد داشت و نتیجه آن می شود افزایش قیمت دلار، کاهش ارزش پول ملی، تورم و بقیه آمارهای و شاخص های اقتصادی منفی.

اینکه برجام وجود دارد و کار می کند یک ناراست بزرگ است که روحانی و ظریف به مردم ایران می گویند و خود و منافع ایرانیان را قربانی آن می کنند.

اگر هم اکنون سکه و دلار با ۱۰ میلیون و ۲۱ هزار تومان رکورد می زنند نتیجه گفتگو و مذاکره نیست بلکه نتیجه عدم گفتگو و خودداری از مذاکره است. نتیجه عدم توافق و مرگ عملی برجام پس از خروج آمریکا از این توافق است.

مسوولیت سکه ۱۰ میلیونی و دلار ۲۱ هزار تومانی، بر عهده دولت روحانی و حکومت ایران است اما برعهده مذاکره و برجام نیست.

راه حل فعلی چیست؟ استعفای سریع دولت، برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری، اصلاح قانون اساسی و اجرای تغییرات اساسی.

اینکه چرا ایران به مسیر برجام کشیده شد؟ چرا در برجام رفتارهای ایران متناقض بود؟ چرا ایران نتوانست مانع از خروج ترامپ از برجام شود؟ چرا ایران نتوانست خروج ترامپ از برجام را پیش بینی کند؟ چرا امریکا از برجام خارج شد؟ و دیگر چراها خود نیازمند مطالب مفصل و جداگانه دیگری هستند.

*رضا غبیشاوی