بازگشت به خانه اول؛ توافق قبل از زمستان سرد همچنان ارزش احیا دارد

 گفتند دو ماه صبر کنید همه چیز به نفع ما رقم خواهد خورد! از زمان طرح این ادعا بیش از ۵ ماه می گذرد و موضوع احیای برجام همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد. اگرچه با جنگ اوکراین و بحران انرژی فصل سرما به اروپایی ها سخت گذشت و مشکلات زیادی را در بخش صنایع به وجود آورد، اما تأمین سبد انرژی نجات بخش عمل کرد؛ ضمن اینکه زمستان اخیر مانند ادوار گذشته چندان سرمای شدیدی با خود به همراه نداشت. اروپا به دور از انجماد، به سرعت گاز طبیعی را جایگزین و با چرخش به سوی گاز طبیعی مایع تامین کرد. این شامل صادرات حدود ۵۵ میلیارد مترمکعب گاز از آمریکا است که دو و نیم برابر بیش از صادرات گاز طبیعی مایع آمریکا به اروپا در قبل از جنگ اوکراین است. در عوض زمستان ۱۴۰۱ در ایران با سرمایی بی سابقه و مشکلاتی در تأمین گاز همراه شد و تحلیل های مطرح شده در مورد انرژی و بالا بردن قدرت چانه زنی در مذاکرات طبق انتظار پیش نرفت. این در حالی بود که گفتگوهای احیای برجام در این مدت به پیشرفت خوبی دست یافته بود و امکان توافق نهایی بر اساس متن پیشنهادی شکل گرفته بود.

با این فراز و نشیب ها و اعتراضات اخیر مقامات کشورهای غربی به تناقض گویی در مورد توافق روی آوردند که از یک سو احیای برجام را خارج از دستور کار دانسته و از طرف دیگر برای آن شانس مجدد برای آن قائل بودند؛ روندی که هم اکنون نیز در جریان بوده و جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، می گوید برجام هنوز نمرده و هیچ جایگزینی برای آن وجود ندارد.

ایران نیز می گوید که از میز مذاکره فرار نمی کند و هیچ اهمال و کوتاهی در این زمینه ندارد. در واقع همان توافقی که قبل از مشاوره ها در خصوص زمستان سرد کشورهای غربی وجود داشت هم اکنون پس از وقفه ای با برگشت به خانه اول می تواند مطرح باشد.

علی باقری کنی معاون وزیر خارجه کشورمان در گفتگویی اخیر خود با بیان اینکه ایران در معادله برجام مدعی است و بارها اعلام کرده که در چارچوب توافق گذشته حاضر به انجام مذاکرات است، گفت: ایران تعاملات خود را با طرف‌های مقابل به طرق مختلف ادامه می‌دهد. امیدوارم روند تلاش‌ها در مسیر مذاکرات، به نتایج مثبتی نیز ختم شود.

وی افزود: ایران همچنان در این مذاکرات جدیت دارد با این حال، آنچه که البته به صورت خاص مورد تاکید دولت و مقام معظم رهبری نیز بوده این است که سرنوشت کشور نباید به مساله مذاکرات گره بخورد با این حال، مذاکرات بخش مهم سیاست خارجی دولت را شکل داده و شکل می‌دهد و هیچ اهمال و کوتاهی در مسیر مذاکرات را از سوی دولت کشورمان مشاهده نمی‌کنیم و خودِ آقای رئیس جمهور به صورت جدی پیگیر مساله مذاکرات است.

باقری کنی تاکید کرد: با این حال، طرف مقابل بعضا همچون قبل بهانه‌هایی واهی می آورد و به دنبال مباحثی خارج از دستور کار است. ایران بارها اعلام کرده که در چارچوب توافق گذشته حاضر به انجام مذاکرات است. در حال حاضر که من سخن می‌گویم، ایران تعاملات خود را با طرف‌های مقابل به طرق مختلف ادامه می‌دهد و مذاکرات به بخش‌های مختلف تقسیم شده و به پیش برده می‌شود.

طرح موضوع مذاکره درباره توافق قبلی در حالی مطرح می شود که میخائیل اولیانوف نماینده روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین خبرهای امیدوارکننده ای درباره مذاکرات احیای برجام مطرح می کند.

این دیپلمات روسی درباره گزارش‌های ادعایی که در روزهای گذشته درباره مذاکرات مستقیم بین تهران و واشنگتن منتشر شده، گفت: گزارش‌ها نشان می‌دهد که طرف آمریکایی در قطر پیشنهادهایی در ارتباط با توافق هسته‌ای به ایران داده گرچه آنها غیرمستقیم بوده و از طریق وزیر خارجه قطر منتقل شده است. نشانه‌ها به نظر حاکی از این است که آمریکا امید به یک خط مستقیم ارتباطی با ایران دارد اگرچه تا کنون هیچ ارتباط مستقیمی بین آنها نبوده است.

اظهارات اولیانوف در حالی مطرح می شود که مسائل پادمانی بین ایران و آژانس همچنان حل نشده باقی مانده و قرار است طی سفر مدیر کل آژانس به ایران مورد بررسی قرار گیرد. اقدام پارلمان اروپا علیه سپاه و اعمال تحریم های اخیر غرب علیه ایران نیز بر پیچیدگی ها برای احیای برجام افزوده است. باید دید تحرکات دیپلماتیک منجر به شکل گیری تفاهم برای ادامه گفتگوها منجر خواهد شد تا حداقل تا زمان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ۲۰۲۴ موضوع به درازا خواهد انجامید.