ارتباط مؤثر ایران با کشورهای مختلف جهان، در سهسالونیم گذشته به شکل جدیتری در دستور کار دولت یازدهم و وزارت خارجه قرار داشته است. تردیدی نیست که روابط حسنه با تکیه بر منافع مشترک با کشورهای دنیا بهویژه همسایگان ما در خلیج فارس دارای ارزش بالایی است و نتایج مثبت اقتصادی، فرهنگی و سیاسی به دنبال دارد. سفر جناب دکتر ظریف به کشور قطر به عنوان یکی از کشورهای تأثیرگذار عربی نیز در همین راستا، دارای اهمیت است. قطر درزمینه اقتصادی دارای ظرفیتهای مشخصی است.
میادین مشترک نفتی ایران با این کشور، لزوم رایزنیهای مداوم میان دو کشور را افزایش داده است. در موضوع سوریه نیز رایزنیهایی از قبل وجود داشته و احتمالا یکی از محورهای گفتوگوی وزیر امور خارجه با امیر قطر بوده است. درباره کشورهای عربی نمیتوان در شرایط فعلی، نسخه واحدی تجویز کرد. در مصر، ژنرالهایی که قدرت را در دست دارند، باقیمانده حکومت دوران مبارک هستند؛ البته در زمان حضور کوتاهمدت اخوانالمسلمین در قدرت بعد از انقلاب مصر نیز، اتفاق خاصی در حوزه روابط رخ نداد.
نبود رابطه در حد سفیر در بیش از سه دهه گذشته، موضوعی نیست که بتوان یکشبه آن را حل کرد. کویت، قطر و عمان بهتازگي میزبان رئیسجمهور جناب آقای دکتر روحانی یا وزیر امور خارجه بودهاند و تقویت رایزنیها و روابط با آنان و تداوم رفتوآمدها، حتما میتواند مشکلات موجود در سطح منطقه را کاهش داده و توطئهها را خنثی کند.
آنانی که در داخل کشور، بیتوجه به این ظرفیتها و غافل از برنامه صهیونیستها برای ایجاد یک جبهه عربی علیه ایران، سفرهای مقامات ایران به کشورهای عربی را بیدلیل ارزیابی میکنند، احتمالا شناختي از فضای منطقه و جهان نداشته و صرفا مواضع رادیکال و بیضابطهای اتخاذ میکنند.
رژیم جعلی اسرائیل با افزایش درخور توجه سطح روابط تجاری و سیاسی با اعراب، به دنبال دامنزدن به «ایرانهراسی» است؛ البته هم آنها و هم غربیها میدانند کشورهای حوزه خلیج فارس توان جنگ نظامی علیه ایران را ندارند اما هم بازارهای خوب اسلحه به شمار میروند و هم میتوانند برای ناامنسازی خاورمیانه، عراق، سوریه و یمن را به دامن جنگهاي درونی و بیرونی سوق دهند.
به نظر میرسد بهبود سطح روابط با کشورهای عربی، در نهایت سعودیها را نیز به این جمعبندی خواهد رساند که برای منافع خودشان هم شده، منطقهای امن، آرام با تعاملات معمول اقتصادی و سیاسی با ایران امری ضروری است.
اگر تعداد کشورهایی که به صورت دوجانبه با ایران توافق دارند افزایش یابد اخلال و نکوهش عربستان تأثیری نخواهد داشت. کشورهای عربی منطقه هم خواهینخواهی در سیاست کلی عربستان میتوانند نقش ایفا کنند.
سعودیها در برخی موارد میتوانند اعمال نفوذ کنند اما در همهجا امکان آن را ندارند.
امروز در جنگ یمن هم وضعیت عربستان بهمراتب بدتر از دو سال قبل است و حتی دست نیاز به سوی کشورهایی مانند مالزی و اندونزی دراز کرده است. اگر برخی اخلالگریهای داخلی علیه اقدامات دولت محترم در سیاست خارجی و منطقهای صورت نگیرد و از جایی ضربهای زده نشود، میتوان بهتدریج، سعودیها را وادار به گفتوگو بر سر مسائل منطقه و جهان اسلام کرد.
در سیاست خارجی جمهوری اسلامی، جز رژیمهایی که دشمن محض ما هستند و حاضر به گفتوگو از موضع برابر نیستند یا ازسوي ايران به رسمیت شناخته نمیشوند، با سایر کشورها میتوان به گفتوگو نشست. ایران هیچگاه شروعکننده جنگ نیست و تعامل از موضع عزت میتواند نقش و سهم بسزایی در کاهش تنشها و البته حل مسائل در مذاکرات رودررو بهجای تنشهای لفظی و تریبونی داشته باشد.
اگرچه وضعیت سوریه و عراق نسبت به گذشته، تفاوت بسیاری کرده و نیروهای حامی مقاومت، دست بالا را دارند اما همچنان به زمان نیاز است تا کشورهایی مانند عربستان، خود را با تحولات جدید وفق دهند. رسیدن به این مرحله تکاملی درباره منطقه و تلاش برای ایجاد تفاهم و رفع سوءتفاهمها، هنوز نیازمند زمان است. در عربستان، چهرههای منطقمحور حاکم نیستند؛ کمتجربههايي هستند که فکر میکنند با سلاحهای خریداری شده و تجهیز تروریستهای تکفیری میتوانند در منطقه به مانور خود ادامه دهند.
ازسویدیگر فردی در جایگاه وزیر خارجه نشسته که اگرچه منویات آلسعود را تکرار میکند اما تنشآفرینی کلامی و ایراد اتهام به ایران، به نظر یک مأموریت برای او -شاید از طرف برخی کشورهای غربی یا اسرائیل- باشد. سناریوپردازی دروغ ترور وی در زمان سفارت در ایالات متحده، هنوز از خاطرمان نرفته است درحالیکه اساسا ایران به دنبال چنین اقداماتی نیست و افراد کوچک در سیاست خارجی را نادیده میگیرد.
نگارنده، وزیر خارجه قبلی عربستان، سعود الفصیل را ملاقات کرده بودم و هر چه بود، عقلانیتی در عملکرد خود داشت؛ بنابراین تا زمان درک درست سعودیها و مصر از لزوم تعامل بر پایه احترام متقابل با ایران، ارتباط با سایر کشورهای عربی حتما میتواند در راستای منافع ایران و جهان اسلام باشد.
- 17
- 4
