نه ماه از وصلت ترامپ با جایگاه ریاست جمهوری امریکا گذشته است، ترامپ در این نه ماه تفکرات و راهبرد خود را در مورد برجام پرورش می داد اما چیزی از این اندیشه و زایمان فکری متولد نشده بود. او فقط هوچی گری کرد و همه تهدیدها و بزرگی او بادی بیش نبود. ترامپ اکنون به مانند مرد تنهایی است که هر چه کِشته کمتر درو کرده است. او به انزوا سلام می دهد.
ترامپ و تیم او پس از تایید برجام برای دومین بار در سه ماه گذشته، تصمیم به بررسی راهبرد امریکا در قبال ایران گرفتند. ترامپ برجام را بارها احمقانه و بسیار بد توصیف کرده بود.اما آنها به چه نتیجه ای در این باره رسیدند؟
به نظر می رسد که تیم ترامپ و در راس تیم ضد برجامی او، نیکی هیلی راهکاری چند پله ای را برای این مسیر شکل داده اند. مسیر و پله اول همان سخنرانی ترامپ در مورد برجام در سر رسید اکتبر و حواله دادن آن به کنگره بود. تیم ترامپ این مسیر را با یک استراتژی رسانه ای پر سر و صدا پیش بردند. ترامپ قبل از سخنرانی خود در حالتی هیستریک و مرموزانه بارها گفته بود «خواهید دید که چه خواهم گفت»، «خواهید دید که چه خواهم کرد».
« باید منتظر باشید»... و جملاتی از این دست. او علاقه مریض واری به دیده شدن و در معرض دیده شدن دارد. او دوست دارد روزها و هفته ها از تیتر یک رسانه ها کنار نرود. کاری که در این ۹ ماه موفق به آن شده است. او فکر می کند حکومت کردن و رئیس جمهور قدرتمندترین کشور جهان بودن یعنی تیتر یک بودن و حرف زدن. توئیتهای مداوم و پی در پی او مثال بارز این ماجراست.
شاید اکنون بزرگترین آرزوی ترامپ این است که جهان به یکباره در اوج قدرتش در حالی که نشان می دهد او در راس بزرگترین قدرت جهانی پشت تریبون همه جهان را به سخره می گیرد متوقف می ماند.
جهان منتظر مانده بود تا ترامپ نظر خود را در مورد برجام بگوید و این مهم نبود که او چه خواهد گفت. این انتظار و این عطش جهانی مهمترین چیز برای ترامپ بود و همان هم شد. او حرف جدیدی به زبان نیاورد. چیزی را پاره نکرد. چیزی را رد نکرد. چیزی را آتش نزد. فحاشی و تحریف تاریخ و جغرافیا وتمام.
پله دوم استراتژی تیم ترامپ در مورد برجام از فردای سخنرانی شروع می شود. ترامپ برجام را به کنگره حواله کرده است تا شاید تحریمهای تعلیق شده را دوباره به کار بیندازد. او در پله دوم روی متحدان خود حساب ویژه باز کرده است. در شصت روز فرصت موجود برای کنگره، او تلاش می کند با اروپایی ها صحبت کند و آنها را قانع کند که در مورد برجام با او همراه شوند.
به واقع در این شصت روز لابی ها به کار انداخته خواهد شد. لابی هایی که هم سعی خواهند کرد نمایندگان را قانع کنند که رد کردن برجام به صلاح و منافع ملی امریکا نیست و می تواند معادلات بسیاری را به هم بریزد. در بین این گروه، اروپایی ها و اتاق های فکر نزدیک به دموکراتها و همچنین روشنفکران و دانشگاهیانی که مواضع ترامپ را به زیان امریکا می دانند قرار دارند. حتی گروههای وابسته به اسرائیل که اعتقاد دارند برجام توافق خوبی برای کنترل ایران است در این گروه قرار دارند.
اما در مقابل لابی ها و گروههایی هستند که بر رد برجام و پایان یافتن آن اعتقاد دارند. گروههای نزدیک به عربستان و اسرائیل که به روشهای تند در مقابل ایران و کنترل برنامه هسته ای آن به روشهای سخت دارند اعتقاد دارند نیز هستند.
کدام گروه موفق خواهد شد؟
باید توجه کرد که دقیقا پس از سخنرانی دونالد ترامپ در مورد برجام و رویکرد سراسر ضد ایرانی، غیر منطقی و فحاشانه او، جهان به مخالفت با سخنان و رویکرد او در قبال مخالفت با برجام پرداخت. موگرینی مسئول سیاست خارجی اروپا در مواضع خود از سخنرانی ترامپ انتقاد کرد و از حفظ برجام حمایت کرد. همچنین در تماس تلفنی حسن روحانی با مکرون در همان روز، بر حمایت از برجام تاکید شد. این مواضع ادامه دار بود و مقامات اتحادیه اروپا به اشکال مختلف از برجام حمایت کردند.
این روند، اتفاق منحصر بفردی در روابط امریکا و اروپا محسوب می شود. رویکرد ترامپ در مقابل برجام می تواند شکاف تاریخی در روابط اروپا و امریکا بوجود بیاورد. امریکا و ترامپ حتی استدلالهای ضعیفی برای خروج از برجام و محکومیت ایران در دست ندارد.
این روند به هر روی بر نمایندگان کنگره تاثیر می گذارد. حتی عده ای از نمایندگان تندرو که در زمان مذاکرات هسته ای با آن مخالفت می کردند اما در حال حاضر رد آن را با منافع امریکا در تضاد می بینند و از حیات آن حمایت می کنند.
همچنین قابل تامل است که یک روز پس از سخنرانی ترامپ، تیلرسون و نیکی هیلی در مواضعی جدید از سخنان ترامپ کوتاه آمده و می گویند امریکا قصد خروج از برجام را ندارد و به دنبال اصلاح آن است.
از این رو به نظر می رسد هدف کلی ترامپ و تیم او خروج از برجام نیست. آنها به این نتیجه رسیده اند که هزینه خروج از آن بسیار بالاست و در راستای هوچی گری های خود، بهترین راهکار را این دیده اند که آنرا به کنگره ارجاع دهند و هر چه اتفاق می افتد با دست کنگره رقم بخورد.
دو ماه آینده روزهای پر ترافیکی در کنگره خواهد بود. هر دو طرف تلاش خود را در این زمینه خواهند کرد. اما همه امریکا ترامپ نیست. بسیاری از نمایندگان کنگره به موضوعات بین المللی پیش روی امریکا بصورت عقلایی نگاه می کنند. نگاهی که نیازمند ایالات متحده است تا هزینه های ترامپ را برای امریکا کاهش دهد.
اگر روند رویکردهای عجیب ترامپ قطع نشود و او زیر میز همه توافقات قبلی بزند، امریکا باید به انزوا سلام دهد.
- 19
- 6
