آمريکا به برجام بازنمي‌گردد و اگر هم بازگردد شرايط پيشين را نمي‌پذيرد؛ زيرا اگر ارزيابي کاخ سفيد اين بود که ادامه عمل به اين توافق بين‌المللي به ضرر ايران است، مطمئنا اين هزينه سنگين را براي خروج از برجام و تحميل تحريم‌هاي سنگين عليه ايران نمي‌پرداخت.
وضع و اعمال تحريم عليه کشوري ثالث و وادار کردن ديگر کشورهاي به اجراي آن نياز به بوروکراسي پيچيده اداري، حقوقي و بين‌المللي دارد و آمريکا بدون توجه به عواقب خروج از برجام چنين هزينه گزافي را متحمل نشده است. اين که ايالات متحده بخواهد به برجام بازگردد نزديک به غير ممکن است و به شروط ۱۲گانه‌اي که در گذشته از سوي مايک پمپئو، وزير امور خارجه آمريکا اعلام کرده بستگي دارد.
به خصوص در زمان ترامپ، مشکلات ايران و ايالات متحده صرفا به برجام و مسأله هسته‌اي مربوط نيست، بلکه به کليت روابط بازمي‌گردد. اگر قرار باشد آمريکا به برجام بازگردد، کليت روابط دو‌جانبه بايد اصلاح شود و اين امر حداقل در آينده نزديک بعيد به نظر مي‌رسد. ايران حق دارد شرايط خود را براي مذاکره اعلام کند و آمريکا نيز تلاش مي‌کند با فشارهاي اقتصادي و تحريم‌هاي سنگين در حوزه‌هاي نفتي و بانکي جمهوري اسلامي را از مواضع خود عقب براند. اگر زماني ايالات متحده به اين نتيجه رسيد که تحريم‌ها اثربخش نيست و ديگر نمي‌توان ايران را از طريق تحريم اقتصادي به زانو درآورد، آن زمان ممکن است که در سياست‌هاي خود در قبال ايران و به خصوص در راهبرد فشار حداکثري تجديد نظر کند.
به طور کلي اگر منافع آمريکا در ادامه برجام بود از آن خارج نمي‌شد. از سوي ديگر مشروط کردن مذاکره با آمريکا به بازگشت واشنگتن به توافق هسته‌اي ۲۰۱۵، تعليق به محال نيست بلکه نوعي زورآزمايي است. ايران و آمريکا در حوزه‌هاي مختلف از قدرت نرم گرفته تا رودررويي نظامي در منطقه پنجه در پنجه يکديگر انداخته‌اند و اين اقدام ايران را مي‌توان عرض اندامي در برابر زياده‌خواهي ايالات متحده دانست.
هر دو طرف مي‌خواهند با قدرت‌نمايي در اين ميدان فرصت بهتري را براي خود در چانه‌زني‌ها فراهم آورند. ممکن است اين رفتارها و سياست‌ها در نهايت به مذاکره ختم شود و دو طرف پاي ميز گفت‌وگو بنشينند اما به طور قطع در کوتاه‌مدت چنين اتفاقي نخواهد افتاد. تنش‌هاي اخير در منطقه و اختلافات روزافزون ايران و ايالات متحده نبايد سبب شود که ديپلماسي جمهوري اسلامي در نشست مجمع عمومي سازمان ملل تحت تأثير قرار گيرد و آقاي روحاني بايد به هر نحو ممکن از فرصت پيش رو براي تبيين سياست‌ها و رفتارهاي جمهوري اسلامي استفاده کند.
مجمع عمومي سازمان ملل به عنوان يک تريبون بين‌المللي که مورد توجه رسانه‌هاي مطرح دنياست، مي‌تواند فرصت خوبي براي ايران به منظور تبيين شرايط باشد. در حاشيه نشست نيز مي‌توان مذاکرات و روابط با ديگر کشورها را به پيش برد و شرايط بهتري را براي ايران در مجامع بين‌المللي فراهم کرد.
یوسف مولایی استاد دانشگاه
- 13
- 4
