رئیس جمهوری مسئول یا منتقد؟

 روز یکشنبه حسن روحانی رئیس دولت دوازدهم به انتقاد از رویکرد یکی از امامان جمعه نسبت به اعتراض‌های اخیر پرداخت. البته این نخستین بار نیست که روحانی در کسوت یک منتقد به مسائل روز می‌پردازد. چنین رویکردی همواره با دو واکنش همراه است و بخشی از جامعه نسبت به همراهی ریاست جمهوری با مردم استقبال می‌کنند، اما بخشی دیگر با تاکیدی بر جایگاه حقوقی وی از او انتظار عمل دارند تا حرف. درست در همین شرایط است که صحبت از محدودیت‌های قوه مجریه در ایجاد تغییر و تحول در امور داخلی کشور مطرح می‌شود.

اعتراض‌های مردمی که در روزهای نخست دی ماه شاهد آن بودیم، به پایان رسید اما همچنان مسئولان درگیر تبعات این اتفاق در سیاست‌های داخلی کشور هستند. بسیاری از مسئولان و چهره‌های سیاسی کشور در خصوص اعتراض‌های اخیر اظهارنظر کردند اما در جمعه‌ای که گذشت حجت‌الاسلام صدیقی امام جمعه موقت تهران در بخشی از صحبت‌های خود با به کار بردن کلمه «آشغال» خطاب به معترضان جنجالی جدید رقم زد.

هرچند وی پس از واکنش‌های شدید در جواب صحبت‌های خود توضیحاتی را ارائه کرد اما ماجرای این قبیل اظهار نظرها به همین جا ختم نمی‌شد و طی سال‌های اخیر هم بعضا برخی از مسئولان با الفاظ توهین آمیز بخشی از ملت را خطاب قرار داده اند. همین مسئله موجب شد که حسن روحانی در مراسم اختتامیه نهمین جشنواره بین المللی فارابی نسبت به این قضیه بی‌تفاوت نماند و در پاسخ به این امام جمعه و دیگران عنوان کرد: «این چه نوع حرف زدنی است که هرکسی که درخیابان حرف می‌زند یا خس و خاشاک هستند یا گاو و گوساله یا آشغال؟ چرا با توهین بی‌ادبانه با جامعه خود برخورد می‌کنید؟

مردم حرف دارند و برای همین به خیابان آمده‌اند؛ برخی حرفشان به حق است و برخی نیز از شرایط سوءاستفاده کردند؛ در همه جای دنیا نیز اینگونه است و اگر فردا در لندن و نیویورک نیز تظاهرات شود عده‌ای پیدا می‌شوند که شیشه‌ها را می‌شکنند و چند مغازه را غارت می کنند.» رئیس‌جمهوری تصریح کرد: «نباید همه را به یک چوب برانیم، بلکه باید به ویژه در تریبون‌های مقدس دقیق حرف بزنیم؛ چراکه ملت ما ملت بزرگی هستند.»

رئیس جمهوری یا منتقد؟

سابق بر این نیز حسن روحانی خطاب به سایر مسئولان در مباحث روز وارد شده و انتقاداتی را نسبت به عملکرد سایرین بیان کرده بود و این امر همواره همواره بازتاب‌هایی را به دنبال داشته است، بخشی از جامعه از این رویکرد استقبال می‌کنند و معتقدند که این نشان‌دهنده همسویی نگاه ریاست جمهوری با مردم است و به آینده سیاست‌های قوه مجریه امیدوار می‌شوند اما از سوی دیگر، گروهی وجود دارد که معتقدند حسن روحانی رئیس قوه مجریه است و مهم ترین سمت اجرایی کشور را دارد و بهتر است که به جای صحبت‌های امیدبخش بیشتر وارد عمل شود و جامعه نمود صحبت‌های وی را در عمل ببیند. با این وجود، غلامرضا ظریفیان فعال سیاسی اصلاح طلب در گفت‌وگو با «ابتکار»با اشاره به اینکه رئیس دولت دوازدهم همواره چنین رویکری را داشته است، عنوان کرد:

« این رویکرد متوجه بخش‌هایی می‌شود که در تصدی او نیست، به عنوان مثال می‌توان به صحبت‌هایی خطاب به یکی از امامان جمعه داشت، اشاره کرد. این بخش زیر نظر مقام ریاست جمهوری نیست اما در ارتباط با این ناهنجاری و کار نادرست موضع خود را مشخص کرد و در این شرایط می‌توان اقدام مطلوبی تلقی کرد.» وی تصریح کرد: « یکی از بحث‌های ریاست جمهوری در حقیقت مسئله اطلاع رسانی است که تلاش می‌شود، نگاه فرهنگی و سیاست فرهنگی دولت دوازدهم را با این شیوه به مردم منتقل کند.»

به رغم نگاه مثبتی که ظریفیان به صحبت‌های روحانی داشت، ناصر ایمانی فعال سیاسی اصولگرا این اقدام را نادرست می‌داند. وی در گفت‌و گو با «ابتکار» در این خصوص مطرح کرد: « ژست‌های اینگونه گرفتن امری پسندیده نیست، در ابتدای امر باید گفت در بخشی از حوادثی که در کشور شکل می‌گیرد قوه مجریه هم نقش دارد و موثر است و اینکه یک رئیس جمهوری ژست منتقدگونه به خود گیرد، صحیح نیست. چراکه بخشی از آن معطوف به قوه مجریه است.

بنابراین چنین برخورد و واکنشی از سوی رئیس قوه مجریه چندان مطلوب تلقی نمی‌شود.» این فعال سیاسی اصولگرا تصریح کرد: «آیا این فرد می‌پسندد که دیگر مسئولان کشور چنین رویکردی را نسبت به صحبت‌های مسئولان دولتی بگیرند. تصور کنید چه اتفاقی رخ می‌دهد که رئیس قوه مجریه و رئیس قوه قضائیه هر روز انتقاداتی تند نسبت به مسائل روز داشته باشند و ژست منتقد گونه‌ای به خود بگیرند. انتظار می‌رود که ما این مسئله را از سوی رئیس جمهوری بپذیریم اما وقتی در مقابل مسئولان دیگر در نقد قوه مجریه سخن می‌گویند محکومشان کنیم.

سایرین هم مسئول هستند و می‌خواهند نظر خود را مطرح کنند. البته در خصوص صحبت‌های امام جمعه مربوطه هم باید گفت که مطلبی که مطرح شد نادرست بو د و این امام جمعه هم بعد از انتشار صحبت‌ها آن را تصحیح کردند اما آقای رئیس جمهور این را بزرگ می‌کند و حالتی می‌گیرد که گویا مدافع اغتشاشگران است. اما ما صحبت‌های آقای روحانی پس از این اتفاقات فراموش نکرده‌ایم و می‌دانیم چه واکنشی در برابر اعتراض‌ها داشتند. باوجود اینکه در گذشته نگاه منفی به این اعتراض‌ها داشتند نسبت به صحبت‌های امام جمعه موضع گرفتند و گفتند که این اتفاقات که چیزی نیست و در همه جای دنیا رخ می‌دهد، صحبت‌های آقای روحانی به گونه‌ای بود که شکست شیشه بانک را عادی جلوه می‌داد و این حق را می‌داد تا در آینده شاهد اقدامات این چنینی باشیم، من در مجموع این قبیل صحبت‌ها را پسندیده نمی‌دانم.»

اطلاع رسانی دولت به مردم

همانطور که در ابتدای گزارش اشاره شد این نخستین بار نیست که رئیس دولت دوازدهم چنین واکنشی به مسائل روز کشور دارد و ظریفیان نیز با اشاره به این مسئله اظهار کرد: «رئیس قوه مجریه کسی است که مردم از وی انتظار دارند که وارد این مشکلات شود و وظیفه دارد که موانع، محدودیت‌ها و نوع نگرش قانون اساسی را مطرح کند و به مواردی که با نگاه مردم همخوانی ندارد بپردازد. برخی از مردم هم از دیدگاه وی استقبال کردند و همین مسئله همگامی و هم‌صدایی آنها با آقای روحانی را تقویت می‌کند.»

وی تصریح کرد: «یکی از دلایلی که آقای روحانی چنین روندی را پیگیری می‌کند این حقیقت است که بخشی از اظهارات متضاد با خواسته مردم مربوط به یک سری جریان‌های خاص سیاسی است که در این قضیه دخیل هستند و این اتفاق کمک می‌کند که آن ناهنجاری و تضاد با نگاه مردم را به تمام ارکان نظام و تمامی جریان‌های سیاسی تعمیم داده نشود. این اتفاق تاثیر مثبتی دارد و باید مورد تشویق هم قرار گیرد.» در این میان لازم به یادآوری است که باتوجه به تعداد زیاد رای دهندگان به دولت تدبیر و امید و وعده‌هایی که زمان انتخابات به مردم داده شد انتظارات جامعه از این دولت افزایش یافته است و بر همگان آشکار است که حسن روحانی برای جلب رضایت طرفداران خود تحت فشار هستند.

ایمانی نیز در همین خصوص بیان کرد: « به هر حال فشارهایی به آقای روحانی وارد می‌شود و طرفداران وی انتظار دارند که آقای روحانی مقداری موضع‌های تندتری بگیرد و در ماه‌های گذشته نسبت به دولت دوازدهم سرخوردگی‌هایی در جامعه ایجاد شد، به همین جهت الان که فضای کشور آرام شده است، آقای روحانی منتظر هستند تا یک نفر در کشور صحبتی کند و بعد به این فرد حمله کند تا شاید با این اقدام برخی از طرفداران وی خوشحال شوند. من نمی‌خواهم از صحبت‌های این امام جمعه دفاع کنم، سهو لسانی داشتند و بعد هم تلاش کردند که آن را درست کنند اما دیگر لزومی ندارد که به این صحبت‌ها بپردازیم و آنها را بزرگ کنیم.» 

گفتنی است که روحانی همواره در بسیاری ازسخنرانی‌های خود به محددویت‌ها و ناتوانی‌های قوه مجریه در دخالت در برخی امور اشاره داشته است. ظریفیان نیز یکی از دلالیل اینکه وی وارد فاز اجرایی نمی‌شود را همین امر دانست. وی در ادامه افزود: «اگر رئیس جمهوری کشور صرفا ناقد باشد و مردم اقدامات عملی را نبینند، طبیعا گسستی میان آن قول و فعل رخ می‌دهد و از این حیث آقای روحانی ممکن است مورد نقد قرار گیرد. البته مردم هم می‌دانند قوه مجریه به دلیل مشکلات عدیده‌ای که با آن مواجه است و در رابطه با ساختارهای سنگین نظام اداری با مشکلات بسیاری روبرو است و محدودیت‌های زیادی دارد.» وی تصریح کرد:

« یکی از مسائلی که در روزهای گذشته هم مطرح شد، قضیه فیلترشدن تلگرام است که این شبکه اجتماعی بنابر دلایلی برای مدت کوتاهی فیلتر شد، این انتظار می‌رفت که به شرایط عادی بازگردیم و این اتفاق و بازگشت مجدد تلگرام هم اتفاق خوبی بود که جامعه به صحبت‌های آقای روحانی امیدوار شدند و مردم تناسبی را دراین زمینه دیدند و نسبت به قوه مجریه امیدوار شدند. 

البته این انتظار هممچنان ادامه می‌یابد و مردم در خصوص مشکلاتی که مرتبط با قوه مجریه است، همچنان پیگیر مطالبات خود هستند. بنابراین دولت آقای روحانی و همراهان وی علاوه بر نقد باید گام‌های جدی‌تر و اساسی‌تری بردارند.» ناصر ایمانی نیز در رابطه با محدودیت‌های قوه مجریه اظهار کرد: «دولت‌ها هیچگاه تمام اختیارات را در دست نداشته اند و همه دولت‌ها با این مسئله روبرو هستند و کسانی هم که کاندیدای ریاست جمهوری می‌شوند در جریان این قضیه هستند و می‌دانند که قدرت در میان ارکان و نهادهای نظام تقسیم شده است و دولت هم باید در حد همان اختیارات خود پاسخگو باشد.»

با این تفاسیر می‌توان چنین برداشت کرد که بخشی از صحبت‌های حسن روحانی به این حقیقت بازمی‌گردد که جامعه در رابطه با نظر دولت دوازدهم در پاره ای از مسائل که خارج از توان و اختیارات دولت است آگاه شوند تا بدین صورت چنین تصوری در میان مردم ایجاد نشود تا رویکرد برخی چهره‌ها و گروه‌های سیاسی به تمام نهادها از جمله دولت تعمیم داده نشود و افکار عمومی در جریان باشد که دولت این سیاست‌ها یا اظهارات را نه تنها حمایت نمی‌کند بلکه به شدت با انها مخالف است.