پس از ماجرای استاندار گلستان، این بار نوبت به پلدختر رسید/ ناکارآمدی وزارت کشور تا چه زمانی باید تحمل شود؟

در شرایطی که شهرستان پلدختر به دلیل وقوع سیل همچنان در وضعیت بحرانی قرار دارد، از روز گذشته شایعه عزل فرماندار این شهرستان دست به دست شد، اما استاندار لرستان و مشاور وزیر کشور این خبر را تکذیب کردند.

در روز‌های گذشته، انتقادات فرماندار پلدختر از نحوه عملکرد دستگاه‌های گوناگون در خدمت رسانی به سیل زدگان باتاب زیادی داشته. نعمت الله دستیاری از کافی نبودن کمک‌ها و نیز عدم هماهنگی در توزیع آن‌ها انتقاد کرده بود. اما تندترین انتقادات او زمانی بود که از حوه مدیریت بحران انتقاد کرده بود. او گفته بود: «متاسفانه از موازی کاری رنج می‌بریم، معلوم نیست چه کسی فرمانده اصلی است، کل دستگاه‌ها به وظایف خود واقف نیستند و به درستی انجام نمی‌دهند، مدیرکل هلال احمر باید ساکن پلدختر میشد، من او را ندیدم، ما در حالت اضطرار قرار داریم.»

استاندار لرستان در میانه بحران پلدختر مرادپور معاون عمرانی خود را به عنوان نماینده تام‌الاختیار در مدیریت بحران پلدختر منصوب کرد و از تمامی دستگاه‌ها و ارگان‌های امدادرسان خواست که با هدایت و مسئولیت نماینده تام‌الاختیار استاندار، در امر مدیریت بحران و کمک‌رسانی به مردم نهایت اهتمام و تلاش مضاعف را انجام دهند.

واکنش وزیر کشور به انتقادات فرماندار پلدختر، اما منفعلانه بوده. عبدالرضا رحمانی فضلی در گفت و گویی رادیویی گفت که «فرماندهی در سطح ملی، مسئولیت ستاد مدیریت بحران است. در راس کشور رئیس جمهور است که جانشین ایشان بنده به عنوان قائم مقام خدمت می‌کنم. سازمانی داریم که آقای نجار مسئول آن هستند. هر دستگاهی در حوزه وظایف خود مسئولیتی دارد. در استان‌ها استاندار رئیس است. در شهرستان فرماندار رئیس است. قبل از وقوع حادثه، ستاد بحران وظیفه پیشگیری دارند. بعد از بروز حادثه ستاد تمام امکانات را بسیج می‌کند. هماهنگی در ستاد به خوبی انجام می‌شود. اما در عمل در کار بحران تداخل‌هایی پیش می‌آید. در جایی هم مشکل تخلیه آب و تخلیه جمعیت و قطعی برق وجود دارد. بخشی از تداخل‌ها طبیعی است. تداخل‌ها تا کنون در حداقل بوده است. من به عنوان مسئول هیچ گلایه‌ای ندارم.»

اظهارات وزیر کشور پاسخ قانع کننده‌ای به اظهارات فرماندار پلدختر نیست. اینکه در بحرانی اینچنین موازی کاری دستگاه‌ها مانع انجام کار شود و فرمانده اصلی مشخص نباشد همگی به ضعف وزارت کشور باز می‌گردد؛ وزارتخانه‌ای که ستاد مدیریت بحران زیر نظر آن فعالیت می‌کند. طبیعی است که اگر ناهماهنگی‌هایی که فرماندار پلدختر می‌گوید، رخ داده باشد، خودِ فرمانداری، استانداری لرستان و وزارت کشور مسئولند و باید پاسخگو باشند.

فرماندار پلدختر می‌گوید کل دستگاه‌ها به وظایف خود واقف نیستند. معنای دیگر حرف فرماندار این است که تقسم کار درستی صورت نگرفته و یا مدیریت صحیحی برای هماهنگ کردن کار‌ها وجود ندارد. طبیعی است که این موضوع نیز به ترتیب به همان فرمانداری، استانداری و در نهایت وزارت کشور باز می‌گردد.

در بحران‌های مشابه، دستگاه‌های مختلف به کمک می‌آیند. در چنین شرایطی استاندار و یا فرماندار آن استان یا شهرستان باید خود شخصا به هماهنگی میان دستگاه‌ها بپردازد و هیچ عقل سلیمی بهانه‌هایی مانند اینکه «بقیه دستگاه‌ها هماهنگ نیستند» قابل قبول نیست، زیرا وظیفه هماهنگ کردن با خود این مسئولین است.

در نهایت اینکه مسئولیت نهایی با وزارت کشور است. اگر از نظر این وزارتخانه مدیری کوتاهی کرده، باید تصمیم لازم را در اسرع وقت بگیرد. اگر موازی کاری و ناهماهنگی وجود دارد، این وزارتخانه است که باید آن را رفع کند و اگر حضور مدیر خاصی در منطقه ضروری باشد باز هم وزارت کشور باید آن را گوشزد و شرایط را فراهم کند.

با این حال، رحمانی فضلی در همان گفت و گوی مورد اشاره به نوعی خواسته از این مسئولیت شانه خالی کند. او ابتدا توضیح داده که همکاران در ستاد مقابله با بحران، که حدود ۳۰ دستگاه اجرایی دولتی و نهاد عمومی غیر دولتی و نیرو‌های نظامی، انتظامی، صدا و سیما، قوه قضائیه عضو هستند کار را دنبال می‌کردند. ۱۴ کمیته داریم که مسئولیت هر کمیته با یک دستگاه هست.

اما او با بیان اینکه «درچنین شرایطی تصمیم گیری و اقدام کار ساده‌ای نیست» گفته است که «یکی از موضوعاتی که باید برای مردم اطلاع رسانی شود تصوری است که از ستاد بحران دارند. ستاد بحران یک نهاد مستقل نیست. ستاد بحران متشکل از ۳۰ دستگاه است که در مواقع خاص و شرایط بحرانی خاص مانند (سیل، زلزله و ریزگرد) دور هم جمع می‌شوند.»

به بیان ساده تر، وزیر کشور خواسته تا با اعلام اینکه «ستاد بحران یک نهاد مستقل نیست» از مسئولیت هماهنگ کردن آن‌ها شانه خالی کند. در حالی که همان قانون وظیفه هماهنگ کردن این دستگاه را نیز به درستی مشخص کرده و به قول خود رحمانی فضلی، در راس کشور رئیس جمهور و جانشین او نیز وزیر کشور است.

سال هاست بسیاری از شخصیت‌های سیاسی از ناکارآمدی وزارت کشور و به ویژه ستاد بحران انتقاد می‌کنند. اوضاع به هم ریخته امدادرسانی در سیل پلدختر تصدیقی بر این انتقادهاست. اینکه هنوز هیچ راه ارتباطی به شهرمعمولان وجود ندارد و راه ارتباطی خود شهر پلدختر نیز صرفا از سمت خوزستان باز شده و یا بسیاری از روستا‌ها هنوز در محاصره اند و امدادرسانی به آن‌ها دشوار است، شاید در چنین حادثه‌ای غیرعادی نباشد. آنچه مورد انتقاد است، عدم هماهنگی دستگاه‌ها برای رفع این بحران است که حتی صدای خود فرماندار را نیر در آورده.

نکته قابل تامل اینکه در بحران سیل گلستان نیز پس از حواشی پیرامون استاندار سابق، آنچه مورد انتقاد بود، تعلل و انفعال وزیر کشور بود که در نهایت باعث شد تا معاون اول رئیس جمهور راسا وارد ماجرا شده و استاندار را برکنار و سرپرست استانداری را تعیین کند. اکنون افکار عمومی واکنش مجلس به این ماجراها نیز تعقیب می کند.