تبدیل کلیسا به مسجد، کار نادرست اردوغان

به گزارش عصرایران، درباره اقدام اخیر اردوغان در تبدیل دوباره بنای ایاصوفیه از کلیسا به مسجد می توان به نکات زیر اشاره کرد :

۱- تبدیل کلیسا به مسجد، اختلافات مذهبی را تشدید می کند. ساختمان بزرگ ایاصوفیه در بخش اروپایی( غربی) استانبول، یک کلیسا بود که بعد از فتح این شهر توسط مسلمانان به مسجد تغییر داده شد.

این بنا به مدت ۴۸۲ سال مسجد بود اما به دنبال فروپاشی حکومت عثمانی و تأسیس جمهوری ترکیه به دست اتاتورک، این بنا از مسجد به موزه تغییر داده شد زیرا هم می خواستند از تبدیل یک کلیسا به مسجد عقب نشینی کنند و هم امکان تبدیل دوباره آن به کلیسا نبود. با این اقدام این بنا نه کلیسا و نه مسجد بلکه حد وسط یعنی به موزه تبدیل شد.

حالا اردوغان دوباره این کلیسا را به مسجد تبدیل کرد.

این ساختمان، بزرگترین کلیسای موجود در ترکیه و متعلق به شاخه ارتدوکس در میان مذاهب سه گانه مسیحیت بود. ارتدوکس ها نسبت به کاتولیک ها و قطعاً پروتستان ها متدین تر و بر انجام مناسک دینی پافشاری بیشتری دارند.

اقدام اردوغان( رئیس جمهوری ترکیه) در تغییر کاربری و تبدیل دوباره بنای ایاصوفیه از کلیسا به مسجد اقدام نادرستی است. این بنا قبلا کلیسا بوده نه یک کلیسای معمولی بلکه یک کلیسای خاص. بزرگترین کلیسای خاورمیانه یا شرق جهان و یکی از مراکز ارتدوکس ها. کلیسایی که اهمیت نمادین برای همه مسیحیان به ویژه ارتدوکس ها دارد.

تبدیل ساختمان کلیسا به مسجد نه به لحاظ فرهنگی و نه به لحاظ اخلاقی و نه لحاظ ارزش های همزیستی پیروان ادیان مختلف صحیح نیست چه برسد به اینکه این کلیسا، ایاصوفیه باشد.

هیچ مسلمانی، راضی به تبدیل مسجد به کلیسا نیست و هیچ مسیحی هم تبدیل کلیسا به مسجد را نمی پذیرد.

این اقدام نه در راستای تقویت همزیستی پیروان ادیان مختلف بلکه در مسیر تقویت تضاد فرهنگی و مشروعیت بخشی به نزاع دینی و برتری جویی دینی/ مذهبی است.

نزاع دینی/مذهبی از بدترین و خشونت آمیزترین نزاع های تاریخی است که برخلاف دیگر نزاع ها به راحتی امکان پایان دادن به آن نیست و حتی اگر پایان یابد شاید برای ابد آتش زیرخاکستر باقی بماند.

این نوع از نزاع ها همچنین راه را برای تعصب مذهبی و افراط گرایی و تندروی دینی می گشاید و مانع جدی در برابر تعادل و تفاهم و هم نشینی پیروان سایر ادیان و فرهنگ هاست.

باید از آقای اردوغان سؤال کرد آیا راضی است مسجدی به کلیسا تبدیل شود؟ آیا استانبول برای ساخت مسجد جدید، فضا کم داشت؟

ترکیه فعلی به نمونه ای خوب از زندگی مسالمت آمیز پیروان ادیان و مذاهب و فرهنگ های مختلف در کنار یکدیگر تبدیل شده اما این گونه اقدامات، تهدیدی برای این ویژگی است.

بد نیست به این مورد هم اشاره شود که بخشی از مسائل و نزاع های ترکیه با همسایگان و منطقه ریشه دینی دارد. اختلاف با یونان ارتدوکس، اختلاف با یونانی نژادان ارتدوکس در قبرس و اختلاف با ارمنستان ارتدوکس.

از سوی دیگر برخی از مهمترین اختلافات و نزاع های جهان امروز هم ریشه در همین رقابت ها و اختلافات مذهبی/ دینی دارد.

۲- خاورمیانه، زادگاه سه دین از ادیان اصلی جهان یعنی اسلام، مسیحیت و یهودیت است. در نتیجه شاید از این نظر مهمترین و استثنایی ترین منطقه جهان باشد.

برتری جویی و نزاع دینی/ مذهبی می تواند نزاع های بزرگتری را در این منطقه حساس ایجاد کند.

یادمان نرفته که تا چندی قبل، مجموعه" دولت اسلامی در عراق و شام"( که به داعش معروف شد اما خود این کلمه اختصاری را قبول ندارد و خود را" دولت اسلامی" یا" خلافت اسلامی" توصیف می کند) بر پایه برتری جویی مطلق دینی شکل گرفت و با قرار گرفتن در مسیر تکفیر، جنایت های بزرگ و کم سابقه یا بی سابقه ای را به باور آورد. داعش از همین منطق یکجانبه گرایی دینی برای توجیه آنها استفاده می کرد و می کند.

خاورمیانه، جای حساسی است و سابقه خشونت باری از جنگ ها و نزاع هایی دارد که بخشی از آنها مستقیم یا غیرمستقیم، مرتبط یا متأثر از دین و مذهب بوده اند.

هر گونه اقدامی برای بیدار کردن این غول خفته، خیانتی است به زندگی آرام و به دور از خشونت نسل های فعلی و بعدی این منطقه.

۳- این اقدام را می توان پاداش نقد اردوغان به حامیان اسلامگرای خود در داخل و خارج از ترکیه دانست.

پایگاه اصلی حامیان اردوغان در میان شهروندان تُرک اسلامگرا یا متدین است. همان هایی که شب کودتای ناکام با شنیدن ندای رهبرشان، به خیابان ها آمدند و با محاصره نظامیان کودتاچی، نقشه کودتا را به شکست کشاندند.

حامیان اسلامگرای اردوغان به دنبال دستاورد اقتصادی یا دیپلماتیک نیستند بلکه این اقدامات با منطق ایدوئولوژیک برای آنها مهم است. نیروهای مذهبی/ دینی گرچه به دنبال دستاوردهای اقتصادی و دیپلماتیک هستند اما اولویت اول همیشه مسائل ایدئولوژیک و مرتبط با دین و هویت دینی است.

نظام سیاسی ترکیه، حزبی است و اردوغان بعنوان رهبر حزب اسلامگرای عدالت و توسعه، تلاش می کند پاداش دادن به هواداران حزب را مستمر کند. گاهی با تصویب قوانین در حمایت از حجاب، گاهی با پررنگ کردن نقش اسلام، گاهی با اعمال محدودیت بر سر توزیع مشروبات الکلی و گاهی با تبدیل کلیسا به مسجد.

۴- گفته می شود در روند کنونی، نه یک کلیسا بلکه یک موزه تبدیل به مسجد شده است. پاسخ اینکه هویت برخی ساختمان ها به کارکرد آنهاست. زمانی مدرسه اند زمانی محل زندگی و زمانی هتل و وقت دیگر خوابگاه دانشجویی. برخی ساختمان ها اما خود هویت مستقلی دارند و نمی توان با این هویت بازی کرد. مثلا برج میلاد یا برج آزادی تهران را نمی توان تغییر کاربری داد چون خود ساختمان از ابتدا هویت مستقل دارند. موزه شدن این بنا نیز در این روند، نقش محلل دارد و تاثیری در هویت اصلی این سازه ندارد.

همچنین بیان می شود که این ساختمان قبل از این نزدیک به ۵۰۰ سال مسجد بوده است و حالا به آن دوران بازگشته. این سخن نیز نادرست است زیرا اقدام کنونی، امتداد روند قبلی در تبدیل کلیسا به مسجد است.

علاوه بر این، باید تأکید کرد نکوهش تبدیل کلیسا به مسجد فقط شامل ایاصوفیه استانبول نمی شود بلکه شامل همه موارد مشابه در دیگر سرزمین ها نیز می شود.