فاطمی‌امین می‌ماند یا می‌رود؟ | کشاکش بر سر استیضاح یک وزیر

روح‌الله سیاهکلی نماینده مردم قزوین و عضو کمیسیون صنایع مجلس روز گذشته اعلام کرده که استیضاح وزیر صمت قطعی است و هفته آینده به صحن علنی مجلس می‌آید. این صحبت‌های سیاهکلی به عنوان کلیدزننده استیضاح سیدرضا فاطمی‌امین در حالی مطرح می‌شود که سیدغنی نظری، نماینده مردم خلخال در جلسه علنی روز گذشته مجلس که به منظور بررسی کلیات قانون ساماندهی به صنعت خودرو تشکیل شده بود، اظهار داشت: در حال حاضر دو شرکت خودروسازی سایپا و ایران‌خودرو، خودروهای ضعیف و بنجل به مردم ارائه می‌دهند و هیچ‌گونه پاسخگویی و خدمات پس از فروش از سوی آنها وجود ندارد. وزیر صمت به ما وعده داده بود قرعه‌کشی خودرو حذف شود، کیفیت و کمیت خودرو بهبود یابد و واردات خودرو هم انجام شود اما هنوز هیچ‌یک از این وعده‌ها محقق نشده است.

نظری که عضو کمیسیون اقتصادی مجلس است در ادامه صحبت‌های خود می‌گوید: چند ماه پیش بحث استیضاح فاطمی‌امین در صحن مجلس مطرح شد اما رییس‌جمهور دو ماه فرصت خواست و این موضوع مسکوت ماند که از آن دو ماه یک ماه هم گذشته است. در حال حاضر به صورت اتوماتیک‌وار مشروعیت فاطمی‌امین به عنوان وزیر صمت زیر سوال است چراکه بحث استیضاح وی مطرح بود و از آن فرصتی که رییس‌جمهور مطرح کرده بود، گذشته است.

کشاکش بر سر استیضاح وزیر

بحث استیضاح سیدرضا فاطمی‌امین وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران از دی ماه سال گذشته مطرح شد. زمانی که برخی از نمایندگان اعلام کردند که وی هیچ‌کدام از وعده‌هایش در خصوص صنعت خودرو را عملیاتی نکرده است. پس از این ماجرا و در حالی که وصول این استیضاح به بهانه بررسی بودجه امسال در مجلس به تعویق افتاده بود، بار دیگر در بهار سال جاری بحث استیضاح وزیر صمت مطرح شد. در آن زمان طی گفت‌و‌گویی که «جهان‌صنعت» با برخی از نمایندگان مجلس داشت، لطف‌الله سیاهکلی معتقد بود که وزیر صمت در بحث خودرو به مردم ظلم کرده و باید استیضاح شود. همچنین برخی دیگر از نمایندگان در حالی اعلام کردند که استیضاح حق قانونی نمایندگان است که معتقد بودند، وزرایی هستند که برای استیضاح از وزیر صمت از اولویت بیشتری برخوردارند. در واقع منظور این نمایندگان حجت‌الله عبدالملکی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بود که در نهایت به واسطه عملکردش و در شرایطی که زیر سایه استیضاح بود از سمت خود کناره‌گیری کرد.

پس از آن فاطمی‌امین هم به دلیل قانع نشدن نمایندگان از مجلس کارت زرد دریافت کرد و در شهریور ماه امسال دوباره بحث استیضاح وی مطرح شد. در این میان دو موضوع مهم پیش آمد. نخست اینکه برخی از نمایندگان اعلام کردند که میزان امضاهای جمع‌آوری شده برای استیضاح کافی نبوده و برخی از نمایندگان امضای خود را پس گرفته‌اند. اما نمایندگان موافق تاکید داشتند که میزان امضاها از حد مجاز آن نیز فراتر است.

موضوع دوم این بود که در جریان جدی شدن بحث استیضاح فاطمی‌امین، بحث تفکیک وزارت صمت و ایجاد وزارت بازرگانی مطرح شد. به همین دلیل بود که استیضاح به صورت طبیعی از دستور کار خارج شد.

مطابق قانون در صورتی که وزارتخانه‌ای به دو بخش تقسیم شود به دلیل آنکه ماهیتش تغییر می‌یابد دولت باید دو وزیر برای آنها معرفی کند. به همین دلیل بود که بحث استیضاح فاطمی‌امین به تعویق افتاد، در حالی که نه تکلیف تفکیک وزارتخانه مشخص شده و یک ماه نیز از مهلت دو ماهه مجلس گذشته است.

در این میان برخی از کارشناسان ضمن ابراز نگرانی از بلاتکلیفی به وجود آمده در وزارت صمت معتقدند که ادامه چنین فرآیندی دارای تبعات و آسیب‌های فراوانی است؛ چراکه اکنون تکلیف ماندن یا رفتن وزیر صمت مشخص نیست. این در حالی است که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز به عنوان دیگر وزارتخانه مهم و کلیدی کشور همچنان تکلیف وزیرش مشخص نیست و شاهد بودیم که هفته قبل محمدهادی زاهدی‌وفا موفق به کسب رای اعتماد از مجلس نشد.

مشکل اصلی وزارتخانه تفکیک یا ادغام نیست

در این رابطه دکتر آرش کبیری، حقوقدان و مشاور رییس دیدبان شفافیت و عدالت در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» در خصوص بلاتکلیفی تفکیک یا ادغام وزارت صمت توضیح می‌دهد: به اعتقاد من در حال حاضر بخش بازرگانی و صنعت در وزارت صمت دارای انسجامی در عملکرد است که تفکیک آنها می‌تواند مشکل‌آفرین باشد. شما شاهد هستید که چندین بار بحث تجمیع و تفکیک وزارتخانه مطرح شده و در حالی وزارتخانه امروز در حال تجمیع است که قرار بود وضعیت بهتر شود اما چنین اتفاقی هم صورت نگرفته است. در واقع آنچه باعث ناکارآمدی شده، بحث تفکیک و تجمیع وزارتخانه نیست؛ بلکه به ابزارهای مورد نیاز بازرگانان و تولیدکنندگان بازمی‌گردد که توسط نهادهای مالی و پول‌ستان از آنها سلب شده است. بنابراین وصل و جدا کردن وزارتخانه‌ها به اعتقاد من اقدام درستی نبوده و اگر هم مبنای استیضاح وزیر یا از کار برکنار کردن ایشان همین باشد، حرف درستی نخواهد بود. یعنی ما امروز دچار اتفاقات و مسائل دیگری هستیم که آنها می‌توانند مبنایی برای استیضاح وزیر صمت باشند.

یک وزیر باید پاسخگوی وعده‌ها و عملکردش باشد

کبیری در پاسخ به این مساله که مبنای استیضاح وزیر صمت به گفته لطف‌الله سیاهکلی بحث خودرو بوده و وی تاکید دارد هیچ‌کدام از وعده‌های وزیر صمت در صنعت خودرو عملی نشده است، می‌گوید: این حرف صحیحی است. یک وزیر وقتی از مجلس رای اعتماد گرفته و قبول مسوولیت می‌کند باید به تعهداتش پایبند باشد. شما وقتی شرایط و سیستم جاری در کشور را می‌دانید و آنگاه به تعهدات خود نیز عمل نمی‌کنید، علاوه بر ایجاد نارضایتی در جامعه تولید توقع هم می‌کنید. در واقع این توقع به وجود می‌آید که یک نفر وجود دارد که چنین وعده‌هایی را می‌تواند عملی کند. حال اگر قرار باشد با وعده از مجلس رای اعتماد گرفته و سپس اتفاق مثبتی رخ ندهد، این موضوع به صورت طبیعی قابل پذیرش نخواهد بود.

بهتر است فاطمی‌امین بماند

این حقوقدان در خصوص بحث بلاتکلیفی دو وزارتخانه صمت و کار و اینکه آیا اساسا در چنین شرایطی استیضاح وزیر صمت اقدام مناسبی است یا خیر، می‌افزاید: قطعا بلاتکلیفی آسیب‌های فراوانی را در پی خواهد داشت. اما اولویت امروز با مشکلاتی است که برای دولت ایجاد شده و میزان آنها نیز کم نیست. معتقدم در اینجا اگر مجلس انعطاف بیشتری به خرج دهد و به تعیین‌تکلیف وزیر برای وزارتخانه‌های معطل مانده و باقی ماندن فاطمی‌امین کمک کند، بسیار بهتر است. به این دلیل که تعیین وزیر جدید اقدام ساده‌ای نبوده و اینطور نیست که با معرفی یک شخص مساله حل شود. در واقع پیدا کردن فردی واجد شرایط و هماهنگ با دولت دشوار است. به همین دلیل بهتر است اکنون مجلس به جای پافشاری روی استیضاح، وقت بیشتری را به دولت اختصاص دهد و به قول معروف گره‌ای را که با دست باز می‌شود با دندان باز نکند.