لابی‌های پشت‌پرده برای ۳۰۰ ردیف بودجه پرحاشیه

حسن روحانی روز گذشته مهمترین لایحه مالی کشور را به بهارستان آورد اما مهمتر از خود لایحه، گلایه هایی بود که از زبان رئیس جمهور بیان شد آن هم درمورد فشارهایی که برای قرار دادن ردیف بودجه های بی حساب و کتاب به دولت وارد شده بود.

«ردیف اندر ردیف درست شده بود» «باید بتوانیم بر این ردیف ها نظارت کنیم تا روشن باشد این پول کجا می رود؟ » اینها فقط جمله هایی است که حسن روحانی در ساختمان هرمی شکل بهارستان به زبان آورد.(اینجا) اما روحانی به گفتن این‌ها هم اکتفا نکرد و سخنانش وقتی به موضوع موسسات مالی رسید تندتر شد و از سفارش آدم‌های عجیب و غریبی گفت که برای مانع تراشی بر سر تصمیم دولت یعنی برخورد با صندوق هایی که معلوم نیست صاحبانشان چه کسانی هستند توصیه هایی به دولت داشتند. 

سوال اینجاست وقتی حسن روحانی از حذف ردیف های بودجه می گوید منظورش بودجه کدام نهاد است که بی حساب کتاب بوده و نظارتی هم روی آن صورت نگرفته است.

۳۰۰ ردیف بودجه بدون نظارت

محمدعلی پورمختار که در دور مجلس نهم ریاست کمیسیون اصل ۹۰ را به عهده داشت و در این مجلس در کمیسیون حقوقی و قضایی جا گرفت درمورد اینکه منظور روحانی از حذف ردیف‌های بودجه متوجه کدام نهاد ها است به خبرآنلاین گفت: از قدیم و در مجالس مختلف این ردیف های بودجه وجود داشت و بعضا تا ۳۰۰ ردیف هم برای امور مختلف و بنیادهای مختلف درنظر گرفته می شد.

پورمختار که منظورش مشمولین جدول شماره ۱۷ بود گفت: این بودجه مربوط به  بنیادهایی است که خصوصی یا غیرانتفاعی و خدماتی بوده اند برای مثال در حوزه شعر و ادب فعال بودند که  توسط اشخاص مختلفی تاسیس شدند و برای اینکه بتوانند این بنیادها به فعالیتشان ادامه دهند برای آنها ردیف بودجه قرار دادند و مجلس هم برای آن رقم هایی در نظر می گرفته است. او با بیان اینکه رقم این ردیف ها زیاد نیست که بگوییم در میزان بودجه تاثیر گذار است  گفت: در طول این سال‌ها دولت‌ها نیز برخوردهای متفاوتی داشتند برخی کامل پرداخت می کردند و برخی اصلا پرداخت نمی کردند.

رقمی که در حد چندهزار میلیارد نیست

هرچند نماینده مردم کبودرآهنگ می گوید رقم این ردیف های بودجه آنقدر نیست که در کل لایحه بودجه تاثیر گذار باشد اما وقتی درباره رقم این بودجه مورد سوال قرار می گیرد می گوید رقم دقیقش را نمی دانم  اما در حد چند هزار میلیارد نیست.

او ادمه داد: اگر نگاه بر حذف این ردیف های بودجه یا اصلاح آن باشد باید دید قرار است چه دستگاهی جایگزین آن شود در واقع اول مورد ارزیابی قرار گیرد که آیا حذف اینها به مصلحت هست یا خیر؛ مثلا بنیاد بوعلی، بنیاد سعدی، بنیاد حافظ است که کارکردهای خاص خود را دارد آیا نیاز به وجود انها هست یا خیر اگر نیاز نیست که هیچ و اگر نیاز به وجود آنها هست باید دید بودجه انها باید زیر نظر چه کسی باشد آیا همه آنها باید سپرده شود به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؟ آیا این امر رافع مشکلات در این زمینه خواهد بود؟

پور مختار که به نوعی صحبت‌های روحانی را مبنی بر بی حساب و کتاب بودن این بودجه ها تائید کرد گفت: آنچه مسلم است اینکه این بودجه ها حسابرسی نشود هیچگاه قابل قبول نیست حتی اگر قرار بر وجود آن است باید به گونه ای برنامه ریزی شود که نظارت بر آنها وجود داشته باشد و دیوان محاسبات بتواند بر آن نظارت داشته باشد؛ یادمان نرود ما وقتی مصوب می کنیم پولی به بخشی تخصیص داده شود برای رسیدن به اهدافی است که درمورد آن ترسیم شده است نه استفاده های دیگری که در چارچوب ان اهداف نیست.

دعوای تاریخی بر سر بودجه های بی حساب و کتاب

دعوا بر سر بودجه جدول شماره ۱۷ چیزی نیست که مربوط به امسال یا سال گذشته باشد و همیشه مخالفانی داشته است؛ ملاک و معیار انتخاب این تعداد نهاد برای دریافت کمک‌های مالی نامشخص است، سوال منتقدان هم همواره این بوده که این ردیف بودجه، چرا به برخی افراد خاص تعلق می‌گیرد؟ آنها براین اعتقادند که نهاد یا مؤسسه مذبور ممکن است مبالغ دریافتی را برای خرید اتومبیل، خانه یا مواردی از این دست هزینه کند که در این صورت هم قابل‌حسابرسی و نظارت نیستند. بهتر است این بودجه‌ها در قالب یک قرارداد خدمت معین و مشخص به این نهادها پرداخت شود، تا به‌عنوان‌مثال روند کاری نهادی که می‌خواهد با این پول مقبره سعدی را مرمت یا نو‌سازی کند، قابل‌نظارت و پیگیری باشد. بهتر است با شفاف‌سازی، از هزینه‌کردن این مبالغ در جاهای غیرضروری جلو‌گیری کرد.

اما درمیان دعواها بر سر این جدول، دعوای احمد بخشایش‌اردستانی با غلامعلی حدادعادل در مجلس نهم  یکی از پر حاشیه ترین بحث ها بود، وقتی او از تریبون مجلس گفت: «چرا باید از بودجه ۶ هزار و ۱۲ میلیارد تومانی بخش فرهنگ کشور، بدون حساب و کتاب رقم‌هایی به برخی مؤسسات داده شود»او گفت: «حدود ۳۰۰ میلیارد تومان از بودجه فرهنگی کشور به بنیادهایی چون بنیاد دعبل خزاعی، بنیاد سعدی، حافظ، مولانا و ۵۰ مؤسسه دیگر از جدول شماده ۱۷ که فقط حامی‌شان نمایندگان پرقدرت و پرزور و نفوذ هستند، اختصاص می‌دهید. آیا مجلس مقصر نیست؟ مجلس لایق عِقاب است که بر اساس تحفظ و رودربایستی با این پدیده ناصحیح برخورد نمی‌کند.»» این صحبت با اعتراض حدادعادل که از موسسین بنیاد سعدی است یعنی همان سازمانی که نامش در میان جدول شماره ۱۷ به چشم می خود مواجه شد و صدای فریاد هر دو بلند شد.

حذفی که به ابقا ختم شد

سال پیش در همین روزها بود که بار دیگر موضوع جدول شماره ۱۷ و حذف آن بحث داغ مجلسی ها و دولتی ها شد اما نهایتا آنچه از کمیسیون تلفیق خارج شد نه حذف این ردیف های بودجه، که تثبیت دوباره آن بود. موضوعی که جعفرزاده ایمن آبادی علتش را متوجه لابی های سنگینی می داند که در جریان بررسی این بند  به راه افتاد. او گفت: اين جدول در ميان نمايندگان سينه‌چاكاني داشت كه با لابي‌هاي سنگين راي بالايي بر عدم حذف آنها جمع كردند. طيف نمايندگاني كه خواهان اين شفاف‌سازي و قطع اين درخت از ريشه بودند، كم بود.

سفارشات خالی از مطالعه

از آنجایی که بخشی از صحبت های روحانی متوجه سفارشات و فشارهایی بود که از سوی افراد عجیب و غریب بود این سوال پیش می آید که این افراد چه کسانی هستند که می توانند با نفوذ خود در بوجه این چنین تاثیر گذار شودند. محمدعلی پورمختار در این رابطه به خبرآنلاین گفت: مدیران یا اعضای این موسسات مالی معمولا از افرادی هستند که زمانی مسوولیت داشتند یا دارند و یا از وابستگان مسوولین هستند که طبیعی است مراجعه می کنند و شرح و توصیفی از عملکردشان می دهند که همه چیز درست و بر اساس حساب و کتاب است و متاسفانه اعتماد می شود و بعد سفارش می کنند.

او گفت:  این یک واقعیتی است که در کشور ما وجود دارد که از سوی من نماینده گرفته تا دیگران  بدون مطالعه توصیه هایی می شود و آنچه در مورد این موسسات رخ داد و گفته شد درست است.

پورمختار که به گفته خودش در بسیاری از پرونده های نظارت بر موسسات مالی نقش داشته است گفت: البته نمی توان گفت همه موسسات یا یک موسسه ای همه عملکردش تخلف بوده است. من شخصا سال‌ها  به موضوع موسسات مالی ورود کردم و گاهی تخلفات بانک های دولتی خیلی بیشتر از این موسسات مالی است اما وقتی برخوردی وجود ندارد زور موجود به موسسات می رسد که یا باید منحل شود یا به نحوی با آنها بر خورد شود.

مجلس تحت سیطره افراد عجیب و غریب؟

حسن روحانی وقتی پشت تریبون مجلس قرار گرفت تا از لایحه بوجه ۹۷ بگوید در پایان صحبت هایش از نمایندگان خواست که بحث تاثیر فشارها قرار نگیرند موضوعی که پورمختار درمورد آن می گوید: بحث فشار نیست بحث منطق کار است که امیدوارم اعضای کمیسیون تلفیق به این مسئله به صورت منطقی نگاه کنند و نه رابطه ای و به قول شما بر اساس توصیه.

او گفت: باید همه موضوعات را با دقت نگاه کنند و جایی که منطق نظر به حذف دارد آن را با قاطعیت حذف کند.

فائزه عباسی