ذوالقدر: لایحه دولت فراتر از دانشجویان ستاره‌دار است

لایحه دولت برای الحاق یک تبصره به قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور، دارای متنی ساده، اما با فراگیری بسیار است. زیرا به موجب این اصلاحیه، حق آموزش جزو حقوق اساسی افراد برشمرده شده و هیچ کس را نمی‌توان به عذری غیر از عدم صلاحیت علمی مقرر، از آموزش در مقاطع مختلف تحصیلی محروم کرد.

از این رو، به نظر می‌رسد دولت در این لایحه، به مسأله تحصیل نه فقط از منظر دانشجویان ستاره‌دار، بلکه از منظر حقوق شهروندی نگریسته است. این ارزیابی‌ای است که سیدفاطمه ذوالقدر عضو فراکسیون امید به دست می‌دهد. وی معتقد است که این لایحه گام بلندی در جهت رفع تبعیض و ایجاد عدالت آموزشی خواهد بود. گفت و گو با نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس را بخوانید.

ارزیابی شما از لایحه جدید دولت برای حل و فصل مسأله دانشجویان ستاره‌دار چیست؟

متأسفانه مسأله دانشجویان ستاره‌دار همواره مطرح بوده و در سال‌های متمادی، می‌دیدیم یا می‌شنیدیم که دانشجویان و جوانان بسیاری در کشور از تحصیل که حق طبیعی آنان است، محروم می‌شدند. این اتفاق درحالی افتاد که قاطبه این دانشجویان، در زمینه تحصیلی جزو دانشجویان خوب دانشگاه‌ها بوده و به همین دلیل می‌توانستند در رقابت با سایر دانشجویان، در کنکورها و دستیابی به مقاطع بالاتر، موفق شوند.

اما مشاهده می‌کردیم که اتفاقاً همین دانشجویان، حال یا به دلیل فعالیت‌های سیاسی یا رویکردها و اظهارنظرهای خاصی که داشته‌اند، اغلب بدون دلیل مشخص، از ادامه تحصیل محروم می‌شدند. این امر مشکلات بسیاری را برای این جوانان یا کشور ایجاد می‌کرد، از جمله اینکه این دانشجویان می‌توانستند جمعی از فارغ‌التحصیلان آینده و سازندگان فردای ایران را تشکیل دهند که با ستاره‌دار شدن آنان، این اتفاق نمی‌افتاد. به لحاظ فردی هم مسیر زندگی این افراد دستخوش تغییرات جدی می‌شد و آنان لطمات جدی را تحمل می‌کردند.

از این رو، در همه این سال‌ها به طرق مختلف، اعم از لابی، رایزنی یا اقدامات رسمی و غیررسمی، تلاش می‌شد ممنوعیت تحصیلی این دانشجویان، آن هم به صورت فردی، رفع شود. اما لایحه جدید دولت، یک بار برای همیشه، این مسأله را نه به صورت فردی، بلکه به صورت فرایندی حل می‌کند، به این معنی که درصورت تبدیل این لایحه به قانون، ما دیگر مشکلی سر راه دانشجویان برای طی مقاطع تحصیلی بالاتر نخواهیم داشت. بنابراین، بار دیگر ابراز امیدواری می‌کنم که با تصویب این لایحه، ما دیگر دانشجوی ستاره‌دار نداشته باشیم و اگر مسأله یا مشکلی هم هست، تنها در حد تذکر به دانشجویان باشد؛ نه اینکه آنان از ادامه تحصیل منع شوند. با توجه به این توضیحات، لایحه دولت می‌تواند یک بار برای همیشه کمک کند تا این مشکلات سر راه دانشجویان و ممانعت تحصیلی، بویژه مقاطع بالاتر را از راه بردارد.

باوجود استقبال شما از این لایحه، برخی همچنان با عینک بدبینی به این مصوبه می‌نگرند. پاسخ شما چیست؟

با نگاهی به متن این مصوبه، می‌توان دریافت که مسأله فراتر از صرف ستاره‌دار شدن دانشجویان است و زمینه گسترده‌تری به نام حقوق شهروندی را دربر می‌گیرد. همچنین با قیودی که در این لایحه پیش‌بینی شده است، تنها افرادی که محکومیت‌های سنگین دارند از حق تحصیل محروم می‌شوند. این امر نه تنها یک بار برای همیشه مسأله تحصیل و ستاره‌دار شدن را ضابطه‌مند می‌کند، بلکه بسیار فراتر از مسائلی مانند فعالیت‌های سیاسی و صنفی رفته و افراد بیشتری مشمول آن خواهند شد.

بنابراین، توصیه من این است که به جنبه حقوق شهروندی این مصوبه دقت شود. این مسأله از این رو اهمیت دارد که دانشجویان قشر وسیعی از جامعه را تشکیل می‌دهند و مطابق این مصوبه، تنها درصورتی می‌توان این قشر را از تحصیل محروم کرد که جرایم سنگین و اثبات شده‌ای را مرتکب شده باشد، درحالی که اکنون تنها دلیلی که برای این منظور بیان می‌شود، نقص در پرونده است که یک عنوان کلی است. اما جرایم سنگین شده در این مصوبه برای ممنوع التحصیلی، دامنه اطمینان بیشتری برای دانشجویان فراهم می‌کند. البته به نظر من در آینده می‌توان دایره شمول این لایحه را گسترده‌تر کرد تا افراد بیشتری که استحقاق آن را دارند، بتوانند مدارج بالاتر تحصیلی را طی کنند.

پیش‌بینی شما از مراحل تصویب این لایحه در مجلس چیست؟

این لایحه اکنون باید مراحل قانونی خود را طی کند؛ ابتدا باید به کمیسیون قضایی ارجاع و در آن بررسی شود. در این مرحله اگر این لایحه از سوی دولت به خوبی دفاع شود و دلایل توجیهی آن متقن و مستحکم باشد، در کمیسیون‌های مربوطه در مجلس با مشکلی مواجه نخواهد شد.

رویکرد کلیت مجلس بویژه فراکسیون امید نسبت به این لایحه چه خواهد بود؟

پیش‌بینی می‌شود که فرآیند تصویب این لایحه در مجلس بدون مشکل باشد، زیرا نه تنها فراکسیون امید، بلکه فراکسیون‌های دیگر هم قطعاً مخالف هستند که دانشجویی به هر دلیلی، ولو اظهار نظرهای سیاسی یا فعالیت‌های خارج از دانشگاه ستاره‌دار شود و در مقطع بالاتر پذیرفته نشود. بنابراین، فکر می‌کنم دغدغه ادامه تحصیل دانشجویان و جلوگیری از تکرار مسأله‌ای به عنوان دانشجوی ستاره‌دار، یک مسأله فرا فراکسیونی است و غیر از فراکسیون امید، سایر فراکسیون‌های مجلس هم در این باره هم نظر و هم رأی هستند.

یکی از دغدغه‌های همیشگی ما، رفع تبعیض در حوزه آموزش بویژه آموزش عالی و ایجاد عدالت آموزشی است تا دانشجویان بتوانند با رعایت برخی مسائل، تحصیل کنند و آینده، زندگی و منزلت اجتماعی خود را کسب کنند و شکل بدهند. این لایحه، پاسخ درخوری به مسأله رفع تبعیض آموزشی است. درست به همین دلیل است که فکر می‌کنم در مراحل تصویب، مشکل چندانی نخواهد داشت.