لایحه نقطه عطف فعالیت زنان در مجلس دهم بود. لایحه‌ای که می‌توانست یکی از اتفاقات مهم مجلس دهم را رقم بزند و یک برگ زرین در عملکرد این مجلس به شمار برود. با این وجود این لایحه با رأی پایینی و تنها با رأی۶۳ نماینده مجلس همراه شد تا دوباره بعضا شائبه نگاه تبعیض آمیز به حقوق زنان به ذهن متبادر شود؛ نگاهی که ریشه در سنت‌ها و باورهای جامعه دارد. نکته مهم در این زمینه اما نامشخص بودن موضع فراکسیون امید در مقابل این لایحه بود. این در حالی است که یکی از آرمان های اصلی جریان اصلاحات برابری حقوق زنان و مرد در عرصه های مختلف است و همواره نیز به این آرمان به خود بالیده است. با این حال از بین ۱۰۵نماینده اصلاح طلب مجلس تنها ۶۳نماینده به این طرح رأی موافق داده‌اند که آن هم مشخص نیست همگی اصلاح‌طلب بوده‌اند؛ اتفاقی که به هیچ عنوان به مذاق حامیان زن جریان اصلاحات خوش نیامده است.
مسأله‌ای که دوباره ضعف ساختاری فراکسیون امید را در تصمیم گیری‌های مهم مجلس نشان می‌دهد. براساس اظهارات رئیس فراکسیون زنان مجلس محمدرضا عارف به‌عنوان رئیس فراکسیون یکی از حامیان اصلی این طرح بوده اما اعضای فراکسیون موضع مشخصی نداشته است. اتفاقی که به هیچ عنوان خبر خوبی برای حامیان جریان اصلاحات نیست و نشان از شکاف در این فراکسیون است. به همین دلیل و برای تحلیل و بررسی جزئیات این اتفاق «آرمان» با فریده اولادقباد رئیس فراکسیون زنان مجلس گفت وگو کرده که در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید:
** چرا طرح افزایش تعداد زنان در مجلس شورای اسلامی رأی نیاورد؟
این طرحی بود که نمایندگان زن مجلس شورای اسلامی با همصدایی و همدلی در مجلس مطرح کردند و تلاش زیادی صورت گرفت تا تصویب شود. وضعیت به صورتی بود که مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی نیز روی این طرح مطالعه و تحقیق کرده بود و با در نظر گرفتن جوانب مختلف این موضوع به دنبال اقناع مجلس برای رأی به این طرح بود. در گذشته ما به دنبال طرح افزایش سهمیه زنان در انتخابات بودیم که در وزارت کشور مطرح شده بود. وزارت کشور به دنبال استانی‌کردن انتخابات بود و به همین دلیل به دنبال این بود که احزاب را مکلف کند از زنان نیز در لیست‌های انتخاباتی خوداستفاده کنند.
طرح افزایش تعداد زنان مجلس را نیز به همین دلیل کمی زودتر در مجلس طرح کردیم که شاید یکی از دلایلی که به نتیجه نرسید نیز همین مسأله بود که زودتراز موعد مقرر در مجلس مطرح شد. البته ما در ابتدا این طرح را در کمیسیون شوراهای مجلس شورای اسلامی مطرح کردیم که در این کمیسیون این طرح مورد موافقت قرارنگرفت و رد شد. با این وجود فراکسیون زنان مجلس برای رفع ابهام از این مصوبه دوباره این طرح را مطرح کرد که متأسفانه در مجلس شورای اسلامی تصویب نشد و نمایندگان مرد مجلس به آن رأی ندادند. تنها۶۳ نماینده مرد مجلس به این طرح رأی مثبت دادند. به نظر می‌رسد مردان جامعه ما نیاز تغییر نگرش درباره زنان دارند و این مسأله باید مورد توجه جدی قرار بگیرد.
** چرا اگر نگرش مردان نسبت به زنان تغییرکند چنین مصوباتی درمجلس رأی خواهد آورد؟
زنان نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند و مطالبات خاص خود را دارند. زنان در همه عرصه ها حضور پررنگی داشته‌اند و همواره توانایی‌های خود را نشان داده‌اند. زنان در پیروزی انقلاب اسلامی، هشت سال دفاع مقدس و همچنین در زمان سازندگی در عرصه های مختلف توانایی و ظرفیت های خود را نشان داده‌اند و بخش مهمی از پیشرفت کشور را برعهده داشته‌اند. به همین دلیل باید این فرصت را به زنان بدهیم و در مرحله نخست باید برخی قوانین را درباره زنان تغییر بدهیم. اصل۲۰ و ۲۱ قانون اساسی عنوان می‌کند که زنان و مردان با هم برابر هستند و باید در همه فرصت‌های اجتماعی و سیاسی موقعیت برابری داشته باشند.
انتظار نمایندگان زن مجلس و فراکسیون زنان مجلس این بود که نمایندگان مرد با این مصوبه موافقت می‌کردند. این در حالی بود که قبل از رأی گیری در این زمینه صحبت‌های زیادی با نمایندگان شده بود و بسیاری از آنها قول داده بودند از این لایحه حمایت خواهند کرد. نکته جالب رفتار متناقض برخی نمایندگان بود که به رغم موافقت ضمنی با این لایحه و نشان دادن عدد چهار در زمان رأی‌گیری اما در نهایت به این لایحه رأی منفی دادند تا نشان بدهند بین شعار وعمل به چه میزان در مجلس شورای اسلامی فاصله افتاده است. این مسأله نشان می‌دهد نسبت به تقویت عناصر توسعه یافتگی جدی‌تر باشیم. برای رسیدن به رشد و توسعه پایدار راهی به‌جز استفاده از ظرفیت و توانایی زنان به عنوان نیمی از جمعیت کشور نداریم.
** به صورت معمول فراکسیون امید در مجلس شورای اسلامی دارای ۱۰۵ رأی است. این در حالی است که یکی از دغدغه های اصلی اصلاح طلبان برابری زن و مرد بوده است. چه اتفاقی رخ داده که از بین ۱۰۵ عضو فراکسیون امید تنها ۶۳ نماینده به این مصوبه رأی داده‌اند آن هم در شرایطی که مشخص نیست همه نمایندگانی که از این طرح حمایت کرده‌اند اصلاح طلب بوده‌اند؟
ما هنوز لیست ۶۳ نفره را مشاهده نکرده‌ایم که مشخص شود چه کسانی و از چه طیف سیاسی به این لایحه رأی مثبت داده‌اند. نمایندگانی که در مجلس شورای اسلامی حضور دارند همگی با رأی زنان به عنوان نماینده انتخاب شده‌اند و در آینده نیز به رأی زنان نیاز دارند.
اتفاقی که در مجلس شورای اسلامی درباره لایحه افزایش تعداد زنان رخ‌داد یک پیام کوتاه اما بسیار بااهمیت در خود داشت؛ اگر قرار است جامعه از ظرفیت های زنان در عرصه های مختلف به‌خوبی استفاده کند باید از چنین لوایحی حمایت کند. این در حالی است که در عمل این اتفاق رخ نداد و نمایندگانی که با رأی زنان به‌عنوان نماینده مجلس انتخاب‌شده‌اند با افزایش تعداد نمایندگان در مجلس موافقت نکردند.
** فراکسیون زنان قبل از طرح این لایحه در مجلس با فراکسیون امید مذاکره و رایزنی نکرده بود؟
بله در این زمینه صحبت شده بود. بنده به عنوان رئیس فراکسیون زنان مجلس یک روز قبل از طرح این لایحه در مجلس در یک مصاحبه به‌صراحت درباره این موضوع صحبت کردم تا همه نمایندگان مجلس از موضوع مطلع شوند. از سوی دیگر همه اعضای فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی نیز این لایحه را امضا کرده بودند و پژوهش‌های لازم نیز درباره این صورت گرفته بود.
** آیا در این زمینه با آقای عارف نیز صحبت کرده بودید؟
بله با آقای عارف به عنوان رئیس فراکسیون امید مجلس در این زمینه صحبت شده بود. آقای عارف یک از کسانی بود که با این لایحه موافق بودند و هم از طرح و هم از پیشنهاد حمایت کردند.
** چطور ممکن است رئیس فراکسیون امید از این طرح حمایت کرده اما اعضای فراکسیون حمایت نکرده باشند؟
این احتمال وجود دارد که برخی از نمایندگان فراکسیون یا در صحن حضور نداشته‌اند و یا در حوزه انتخاباتی خود حضور داشته باشند. حتی این احتمال وجود دارد که این نمایندگان در مجلس حضور داشته‌اند اما به‌صورت کلی رأی نداده‌اند.
به همین دلیل نیز این مسأله نیاز به آسیب‌شناسی دارد.
** اگر شما قصد داشته باشید این قضیه را آسیب شناسی کنید به چه نکاتی اشاره می‌کنید؟
دلیل اصلی این مسأله این است که برخی مردان در مجلس زنان را همکار خود نمی‌دانند بلکه به چشم رقیب به آنها نگاه می‌کنند. شک نکنید اگر بسیاری از زنان در حوزه های انتخابی خود کاندیدا شوند مردم از آنها حمایت خواهند کرد و وارد مجلس خواهند شد. به هر حال نیمی از جمعیت کشور را زنان تشکیل می‌دهند واین جمعیت نیز در انتخابات ترجیح می‌دهند از یک زن حمایت کنند که دغدغه های آنها را نمایندگی کند.
از سوی دیگراستدلال برخی از نمایندگان مرد این بود که در صورتی که این لایحه تصویب شود نوعی محدودیت برای زنان ایجاد می‌شود. به همین دلیل بهتر است زنان به همراه مردان درانتخابات حضور یابند که اگر مردم تمایل داشتند از آنها در انتخابات حمایت کنند. برخی از نمایندگان مانند آقای نادری که در مخالفت با این لایحه صحبت کردند این مطالب را مطرح کردند.
** موضع فراکسیون اصولگرایی و فراکسیون مستقلین مجلس درباره این لایحه چه بود؟
در این باره این دو فراکسیون هیچ موضع خاصی ازخود نشان ندادند. آنچه برای ما مشهود بود این بود که بسیاری از نمایندگان مجلس در حال رأی‌دادن به این لایحه علامت چهار را که به‌معنای موافقت است به همدیگر نشان می‌دادند.
با این حال در عمل اتفاق دیگری رخ داد و تنها ۶۳ نماینده به این لایحه رأی مثبت دادند. هنوز برخی اتفاقاتی که در این زمینه رخ دارد برای ما نیز دارای ابهام و سوال است.
** واکنش آقای لاریجانی به‌عنوان رئیس مجلس و هیأت رئیسه مجلس درباره این موضوع چه بود؟
در این زمینه ما نیاز ندیدیم قبل از طرح این موضوع در صحن علنی مجلس ما با آقای لاریجانی جلسه برگزار کنیم و اهداف و دلایل خود را برای ایشان تشریح کنیم. ایشان موضوع را در مجلس مطرح کردند اما خود واکنش منفی نسبت به این طرح نداشتند.
** چه افراد و یا گروه‌هایی با این طرح به‌صراحت مخالفت می‌کردند؟
به هر حال نمایندگان زیادی مخالف این طرح بودند و برخی از آنها نیز درخواست صحبت کردن داشتند. با این حال فقط آقای نادری در مخالفت با این طرح صحبت کرد. ماهیت ماجرا زمانی مشخص می‌شود که لیست۶۳ نماینده‌ای که از این طرح حمایت کردند مشخص شود و پس از برای ما روشن می‌شود چه کسانی از این طرح حمایت نکردند تا در نهایت مورد تصویب قرار نگیرد.
ما نیاز به تغییر نگرش درباره زنان جامعه داریم و باید برای زنان در همه عرصه های اجتماعی و سیاسی فرصت های برابر با مردان در نظر گرفت. ما در کشور قوانین خوبی داریم اما به‌دلیل بعضا حاکم بودن نگاه سنتی و تبعیض‌آمیز، به صورت نامناسب تفسیر و اجرا می‌شوند. همه انسان ها در صـورتی می‌توانند در عرصه های مختلف تأثیرگذار باشند که از سلامت لازم برخوردار باشند؛ بنابراین زنان سالم خانواده سالم و در نتیجه جامعه سالم را رقم می‌زنند، پس باید تلاش کنیم زنان جامعه ما از سلامت روحی و جسمی کاملی برخوردار باشند. سلامت روحی، روانی، جسمی مادران و بانوان عامل پرورش و بالندگی و توسعه سلامت در خانواده و جامعه است.
بنابراین در برنامه ریزی ها، تصمیم سازی ها و در عرصه اجرا باید به این موارد توجه لازم داشته باشیم. جامعه ایران از خرده فرهنگ های متعددی تشکیل شده اما براساس جامعه آماری می‌توان ضرورت های حوزه زنان و دختران را مشخص کرد. بی‌شک راهبردها و سیاست های کلان در حوزه زنان و دختران و اختصاص بودجه لازم در این زمینه منوط به تعیین و مشخص‌شدن اولویت‌هاست و تا این اولویت‌ها براساس نیازهای واقعی زنان مشخص نشود نمی‌توان به آینده امیدوار بود. با یک مقایسه بین ایران و کشورهای توسعه یافته مشخص می‌شود که این کشورها با چه جدیتی از ظرفیت های زنان خود در مسیر پیشرفت جامعه استفاده می‌کنند.
** در شرایط کنونی ۱۷ نماینده زن در مجلس شورای اسلامی حضور دارد. آیا این نمایندگان به صورت‌کلی فراکسیون زنان مجلس مطالبات واقعی زنان جامعه را به خوبی نمایندگی می‌کنند؟ چرا زنان جامعه ما همچنان با ضعف‌های جدی در زمینه‌های برابری اجتماعی و سیاسی مواجه هستند؟
بله، در واقع این اتفاق رخ داده است. فراکسیون زنان مجلس برای همه اغلب مطالبات زنان جامعه طرح ارائه داده است. بسیاری از این طرح ها هنوز در کمیسیون ها باقی مانده و به دلایل مختلف در صحن علنی مجلس مطرح نشده است. فراکسیون زنان به طورجدی پیگیر لایحه تامین امنیت زنان علیه خشونت است. در آینده نیز اگر لایحه امنیت به مجلس ارسال نشود فراکسیون زنان به این لایحه ورود می‌کند تا بتواند آن را در قالب طرح در صحن علنی مجلس ارائه کند.
فراکسیون زنان فعالیت های بسیاری در زمان بررسی برنامه ششم انجام داد که از جمله آن می‌توان به مصوباتی همچون طرح جامع توانمندسازی زنان، ارتقای معیشت زنان از طریق گسترش مشاغل خانگی و بنگاه‌های زود بازده و تعاونی ها اشاره کرد. در بودجه امسال نیز با توجه به اینکه کلیت بودجه حالت انقباضی داشت اما با تلاش فراکسیون زنان مجلس موفق شدیم حدود۳۰۰ میلیارد تومان برای بیمه زنان خانه‌دار و زنان سرپرست خانوار از بودجه به این مسائل اختصاص دهیم.از سوی دیگر برای توسعه ورزش زنان با اولویت های زنان نیز برنامه ریزی‌های جدی صورت گرفته و در این زمینه فراکسیون زنان مجلس همه تلاش خود را به‌کار گرفته‌است.
به همین دلیل نیز باید عنوان کنم فراکسیون زنان مجلس در جهت تحقق مطالبات زنان جامعه از هیچ تلاشی کوتاهی نکرده و همه توانایی خود را در این زمینه به‌کار گرفته‌است.لایحه افزایش تعداد نمایندگان زن برای زنان مجلس دارای اهمیت زیادی بود و به همین دلیل همه تلاش خود را انجام دادیم که این اتفاق در مجلس شورای اسلامی رخ دهد.
البته مطالبات زنان تنها در مجلس شورای اسلامی تحقق پیدا نمی‌کند بلکه همه نهادهای تصمیم‌گیر باید در این زمینه فعالیت کنند، برای مثال صدا و سیما باید در این زمینه فرهنگ سازی کند و مطالبات زنان را به‌عنوان یک مطالبه جدی در سطح جامعه مطرح کند.
** آیا این رویکرد در صدا وسیما وجود دارد؟
اگر این رویکرد در صداوسیما وجود هم ندارد باید به وجود بیاید. صدا وسیما باید روی توانایی های زنان جامعه تأکید کند و برنامه هایی را تهیه کند که سبب انگیزه و تحرک بیشتر زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی شود.
جایگاه زنان در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی امری قابل‌تامل است و در قشرها و منزلت های متفاوت اجتماعی تاثیرات به‌سزایی دارد.
این جایگاه امروزه در ایران به نوعی با چالش های مختلف مواجه شده است. این در حالی است که کشورهای توسعه یافته با تمامی نقص هایی که پیش رو داشته است فرصت برابری را در زمینه های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی برای زنان فراهم ساخته و کوشیده در دوره معاصر برای زن از منظر برابری و جایگاه حقوقی و اجتماعی امکاناتی فراهم سازد. البته موانع و مشکلات بر سر راه مشارکت زنان در فعالیت های جامعه، دارای ابعاد و جنبه‌های متعددی است؛ به طوری‌که بعضی از این موانع در تمامی جوامع و شرایط متفاوت فرهنگی، دارای ساختار مشابهی است و بعضی دیگر با توجه به شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقلیمی متفاوت دارای بافتی گوناگون است.
- 14
- 1
