احکام ارکان نماز و تفاوت آن با واجبات نماز

ارکان نماز واجباتی از نماز هستند که کم و زیاد کردنشان ، نماز را باطل می‌کند

ارکان نماز

از واجبات نماز می توان به قیام اشاره کرد و کسی که می تواند روی پاهایش بایستد، واجب است که به صورت ایستاده نمازش را بخواند. این قیام به مواردی نظیر زمان گفتن تکبیرة الاحرام، قرائت و پس از اتمام رکوع گفته می شود. یکی از واجبات نماز اینست که نمازگزار باید با همان ترتیبی که ذکر شده، افعال نماز را انجام دهد و اگر ترتیب نماز را از عمد به هم بزند، نمازش باطل است.

معنای کلمه رُکن، اساس و ستون هر چیز میباشد و به جزیی گفته میشود که در عبادات شرعی اگر بطور عمدی یا سهوی، کم و زیاد شود باعث باطل شدن عبادت می شود. ارکان نماز از نظر اکثر فقیهان شیعه شامل نیت، قیام، تکبیرة الاحرام، رکوع و دو سجده می باشد.

ارکان نماز از دیدگاه اهل سنت تفاوت‌هایی با نظر شیعیان وجود دارد

تفاوت بین واجبات نماز با ارکان نماز

اجزاء واجب نماز شامل دو بخش رکن و غیررکن می باشد. از واجبات نماز می توان به ۱۱ مورد اشاره کرد که ۵ موردش ارکان نماز است. به بیان ساده، ارکان نماز به واجباتی از نماز گفته میشود که در صورتیکه از روی عمد یا سهو، کم و زیاد شود نماز را باطل می کند ولی اگر سهواً واجبات غیررکنی، کم و زیاد شوند نماز باطل نیست.

- واجبات رکنی:

نیت، قیام( هنگام تکبیرةالاحرام و پیش از رکوع)، تکبیرةالإحرام، رکوع و دو سجده( هر رکعت)

- واجبات غیر رکنی:

واجبات غیر رکنی شامل قرائت، قیام( موقع قرائت و بعد از رکوع)، ذکر، ترتیب، موالات، تشهد، سلام می باشد.

احکام ارکان نماز

ارکان نماز از دیدگاه اهل سنت در مقایسه با دیدگاه شیعیان، دارای تفاوت هایی می باشد. این ارکان، حتی در بین فرقه های مختلف اهل سنت ، متفاوت می باشد. در ادامه با واجبات نماز اشنا شوید:

>> نیّت:

- نمازی که انسان میخواند باید به نیت قربت ـ یعنی برای تذلّل در پیشگاه خداوند عالم ـ به جا آورد، و اجباری نیست که نیت نمازش را از قلبش بگذراند، یا به عنوان مثال به زبان بگوید:چهار رکعت نماز ظهر می‏خوانم قربةً إلی الله.

- درصورتی که نیت نماز ظهر یا عصر را بگوید که چهار رکعت نماز می‏خوانم و در نیتش نگوید که این نماز، ظهر است یا عصر؛ طبق احکام، نماز او باطل میشود و صرفا باید نماز ظهر را به عنوان نماز اوّل و نماز عصر را به عنوان نماز دوّم تعیین کند. کسی که باید قضای نماز ظهر را به جا آورد، درصورت خواندن آن نماز قضا در وقت ظهر، باید نیت نمازی را که می‏خواند، معین کند.

- انسان باید به نیت خود از اوّل تا آخر نماز باقی باشد، درصورت غافل شدن در بین نماز، اگر از او بپرسند چه می کنی و او نداند که چه بگوید، نمازش باطل میشود.

قیام قبل از رکوع (متصل به رکوع) از ارکان نماز است

- انسان نماز را باید صرفا برای تذلّل در پیشگاه خداوند به جا آورد، پس شخص ریاکار (یعنی کسی که نمازش را برای نشان دادن به مردم بخواند) این نماز باطل است، چه برای مردم باشد یا خدا و مردم، هر دو را در نظر بگیرد.

- درصورتی که شخصی برای غیر خداوند متعال، قسمتی از نماز را بخواند درصورت واجب( حمد) یا مستحب بودن( قنوت) آن قسمت، اگر به تمام نمازش، آن قصد غیر خدایی سرایت کند به طور مثال قصد ریا در عملی باشد که مشتمل بر آن جز است، نمازش باطل میشود. اگر برای خداوند، نمازش را بخواند ولی در جای مخصوصی مثل مسجد، برای نشان دادن به مردم یا در وقت مخصوصی مثل اوّل وقت، یا به طرز مخصوصی مثلاً با جماعت نماز را به جا آورد، این نماز باطل است.

>> تکبیرة الاحرام:

بدن شخص در هنگام گفتن تکبیر، باید آرامش داشته باشد و تکبیر و حمد و سوره و ذکر و دعا را به اندازه ای بلند بخواند که فقط خودش، صدای خودش را( در حدی که اگر در محیط سروصدا نباشد) بشنود و توجه کنید که لب خوانی صحیح نیست. در زمان تکبیر ابتدا و بین نماز، همزمان با شروع تکبیر، مستحب هست که دست ها از ران پا جدا شود و دست ها با پایان( گفتن« ر»)« الله اکبر» باید به مقابل گوشها یا صورت برسد و سپس بدون تاخیر ، آن ها را بیندازد.

>> قیام (ایستادن):

نماز در چهار بخش واجب است که دو مورد اول و دوم، بخشی از ارکان نماز به شمار میرود :

۱. قیام هنگام گفتن تکبیرة الاحرام

۲. قیام متصل به رکوع( قیام پیش از رکوع یا از حالت ایستاده به رکوع رفتن)

۳. قیام در هنگام قرائت( خواندن حمد و سوره و تسبیحات اربعه)

۴. قیام بعد از رکوع

نمازگزار در این قیام ها نباید راه برود یا جابه جا شود و نیز صاف بایستد و بنابر احتیاط واجب به جایی، تکیه ندهد( اگر میتواند ) بلکه روی پاهایش بایستد و آرامشش را حفظ کند.

>> رکوع:

نمازگزار در هر رکعت، پس از قرائت باید به رکوع برود به این صورت که در برابر پروردگار به قصد رکوع و خضوع، خم شود در حدی که تمام انگشتانش به زانو برسد( بدون این که زانو را جلو بیاورد یا به چپ و راست خم شود). البته درصورت خم شدن به اندازه رکوع و عدم قرار دادن انگشتانش بر سر زانوهایش، مانعی ندارد. از دیگر ارکان نماز می توان به قیام قبل از رکوع( متصل به رکوع) اشاره کرد پس اگر به اشتباه نشست، باید مجدداً بایستد و از حالت ایستاده به رکوع برود. و به این معنی نیست که شخص، قبل از رکوع، مکث و درنگ کند. پس از این که رکوع تمام شد ، واجب است که راست بایستد و بنابر احتیاط واجب بعد از آرام گرفتن بدن، به سجده برود.

>> دو سجده:

یکی از ارکان نماز، سجده میباشد که فرد نمازگزار برای انجام این قسمت از نماز، باید ۷ نقطه از بدن خود نظیر پیشانی، دو دست، دو سر زانو و دو سر انگشتان بزرگ پا، را روی زمین قرار دهد. فرد نمازگزار باید یک مرتبه ذکر« سبحان ربی الاعلی و بحمده» یا ۳ مرتبه ذکر« سبحان الله» را در سجده بگوید. سپس سر از سجده اول بردارد و بنشینید و پس از آن سجده دوم را به جا بیاورید. شخص باید توجه کند که در این حالت، پیشانی اش بر روی زمین یا چیزی قرار بگیرد که از زمین روییده شده و سجده کردن بر مواردی همچون خوراک و پوشاک و مواد معدنی اشتباه است. در مقاله روی چه چیزهایی میتوان سجده کرد به طور کامل در این زمینه توضیح داده شده است.

۵ مورد از واجبات نماز شامل ارکان نماز میباشد

گردآوری: بخش مذهبی سرپوش