قدیمی ترین کهکشان دنیا کشف شد!

گروهی از ستاره‌شناسان با بهره‌گیری از یک تکنیک جدید و مبتکرانه، موفق به آشکار ساختن قدیمی ترین کهکشان دنیا شدند؛ جهانی با فاصله ۱۱ میلیارد سال نوری!

از زمان آغاز ماموریت و فعالیت‌های تلسکوپ فضایی هابل، اخترشناسان توانسته‌اند به مرزهای بیشتری از دنیای بی‌کران دست یابند. تماشای نقاط دورتر، به معنای نظارت جهانی باستانی و بسیار قدیمی است. با این اکتشافات، دانشمندان به یافته‌های تازه‌ای از واقعیت کیهان در میلیاردها سال قبل دست پیدا می‌کنند.

با استفاده از نسل جدید تلسکوپ‌ها و تجهیزات موجود در رصدخانه‌های پیشرفته، اخیرا گروهی از ستاره‌شناسان به دستاورد شگفت‌انگیزی از کیهان دست یافته‌اند؛ قدیمی ترین کهکشان دنیا در فاصله ۱۱ میلیارد سال نوری زمین کشف شد!

این گروه از ستاره‌شناسان با بهره‌گیری از تلسکوپ جمنای (Gemini Telescope) در هاوایی (Hawaii)، قدیمی‌ترین کهکشان مارپیچی جهان را در فاصله ۱۱ میلیارد سال نوری زمین کشف کردند!

محققان با بهره‌گیری از یک متد جدید که از ترکیب همگرایی گرانشی و طیف‌نگاری حاصل شده بود، قدیمی ترین کهکشان دنیا را آشکار کردند! این کهکشان، ۲.۶ میلیارد سال بعد از انفجار بزرگ (Big Bang) در این نقطه از جهان وجود داشته و همین امر، کهکشان مارپیچی A1689B11 را به قدیمی ترین کهکشان دنیا تبدیل می‌کند.

مطالعه دانشمندان بر جزئیات این یافته جدید، با عنوان «قدیمی‌ ترین کهکشان مارپیچی دنیا؛ یک دیسک ۲.۶ میلیارد ساله با سرعتی بسیار آهسته» نام‌گذاری شده و این نقطه از کیهان را به عنوان قدیمی ترین کهکشان دنیا معرفی می‌کند.

این تیم، شامل گروهی از دانشمندان دانشگاه تکنولوژی سوینبرن (Swinburne University of Technology)، دانشگاه لیون (University of Lyon)، دانشگاه پرینستون (Princeton University) و همچنین نفراتی از موسسه فیزیک راکا (Racah Institute of Physics) از دانشگاه اورشلیم (Jerusalem) است.

این گروه از محققان ضمن همکاری با یکدیگر، با استفاده از یک تکنیک جدید موفق به کشف قدیمی ترین کهکشان دنیا با نام A1689B11 شدند. این روش جدید، اخیرا به متد رایج ستاره‌شناسان برای رصد اجرام دور تبدیل شده و یکی از پیش‌بینی‌های نظریه نسبیت عام انیشتین است.

همانطور که در تصویر بالا پیداست، کهکشان مارپیچی A1689B11، در پشت خوشه‌ای عظیم از کهکشان‌ها قرار دارد که همچون عدسی گرانشی عمل کرده و دو تصویر بزرگ از این کهکشان مارپیچی رت در موقعیت‌های مختلفی از آسمان آشکار می‌سازد.

این تکنیک، ستاره‌شناسان را قادر می‌سازد که با جزئیاتی بی‌نظیر، کهکشان‌های باستانی را مشاهده کنند. در آخرین اکتشاف، ستاره‌شناسان موفق به آشکارسازی قدیمی ترین کهکشان دنیا شده‌اند. کهکشانی که نمای فعلی آن، ما را تا ۱۱ میلیارد سال به عقب برمی‌گرداند.

محققان در ادامه مشاهدات خود، از طیف‌سنج میدان کامل نزدیک به مادون سرخ یا NIFS به منظور تایید هویت این کهکشان استفاده کردند. به لطف این تجهیزات، ستاره‌شناسان در حال حاضر به سرنخ‌های بسیاری پیرامون نحوه شکل‌گیری کهکشان‌ها دست یافته‌اند.

بر اساس رایج ترین دسته بندی موجود برای کهکشان‌ها که توسط ادوین هابل (Edwin Hubble) انجام شد، کهکشان‌ها در سه دسته (مارپیچی، بیضوی و عطسی) تقسیم می‌شوند. دسته دیگری که برای فرم کلی کهکشان‌ها تعریف شده، کهکشان‌های نامنظم نام دارد.

مطابق با این طرح، کهکشان‌ها با ساختار بیضوی شروع به شکل‌گیری کرده و سپس به یکی از مدل‌های عدسی، مارپیچی و یا نامنظم تبدیل می‌شوند. کشف این کهکشان مارپیچی جدید، ما را به درک کاملا تازه‌ای از زمان شکل‌گیری اولین کهکشان‌ها می‌رساند.

به عقیده ستاره‌شناسان، اکتشاف کهکشان مارپیچی A1689B11، کلیدی برای حل معمای تغییر شکل کهکشان‌های باستانی است. وجود کهکشان‌های مارپیچی در جهان اولیه، پدیده‌ای بسیار نادر و کمیاب به شمار می‌آید. این اکتشاف، به دانشمندان کمک می‌کند که نحوه تغییر یافتن ساختار کهکشان‌ها در طول دوره‌های چند میلیارد ساله را با دقت بیشتری مورد بررسی قرار دهند.

علاوه بر این، کهکشان مارپیچی A1689B11، دارای ویژگی‌های جالب توجهی است که دانشمندان را به درک کامل‌تری از این دوره تکامل در تاریخ کیهانی خواهد رساند. این ویژگی‌ها، در مقایسه با کهکشان‌های امروزی کاملا در تضاد است. اما نکته جالب اینکه ویژگی‌های کهکشان مارپیچی A1689B11، با سایر کهکشان‌های باستانی از این نوع نیز تفاوت دارد!

این کهکشان، ستاره‌ها را با سرعتی ۲۰ برابر بیشتر نسبت به کهکشان‌های امروزی شکل می‌دهد. این روند، مشابه با عملکرد کهکشان‌های جوان در چندین میلیارد سال قبل است.

با این حال، بر خلاف دیگر کهکشان‌های باستانی، A1689B11 یک دیسک بسیار خنک و نازک است که با سرعت آهسته‌ای به چرخش خود ادامه می‌دهد.

در آینده این گروه از ستاره‌شناسان امیدوارند که با مطالعات بیشتر بر روی این کهکشان، به جزئیات بیشتری از ماهیت آن دست یافته و آن‌ها را با خصوصیات سایر کهکشان‌های باستانی مقایسه کنند.

مطالعات فعلی این گروه از ستاره‌شناسان با تکیه بر تجهیزات NIFS ادامه خواهد داشت. اما این گروه از دانشمندان امیدوارند که با راه‌اندازی تلسکوپ فضایی جیمز وب (James Webb Space Telescope) در سال ۲۰۱۹، این یافته‌ها رنگ جدی‌تری به خود بگیرند.

این مطالعه و سایر مقالات مشابه با آن، ستاره‌شناسان را به اطلاعاتی حیاتی از اولین کهکشان‌های موجود در جهان و نحوه تغییر یافتن آنان در طول زمان می‌رساند.

آرش صابری