سنگ مریخی بلک بیوتی و اجزای آن مثل زرگونها از جنبههای جدید مریخ، بهویژه حیات موجود در آن پرده برمیدارند.
طبق مطالعات جدید، تبدیل شدن مریخ به جهانی قابل سکونت (البته بهصورت بالقوه) زمان چندانی بهطول نینجامیده است. فرایند شکلگیری سیارهای، حرارت بسیار زیادی تولید میکند. این حرارت، سیارههایی مانند مریخ و زمین را با اقیانوسهایی از سنگهای مذاب بلافاصله پس از شکلگیریشان میپوشاند.
تا زمانی که این اقیانوسها بهصورت پوستههای محکم درنیایند، حیات آنگونه که ما میشناسیم، در آنها تثبیت نخواهد شد. طبق گزارشهای مطالعات جدید، به نظر میرسد که این فرایند در مریخ بسیار زود اتفاق افتاد. نویسندهی همکار این مطالعه، مارتین بیزارو، رئیس مرکز شکلگیری ستارهای و سیارهای در موزهی ملی تاریخ طبیعی دانمارک در کپنهاگ در بیانیهای گفت:۲۰ میلیون سال پس از شکلگیری منظومهی شمسی، مریخ حاوی پوستهای جامد بود که پتانسیل دربرگیری اقیانوسها و حتی حیات را داشت.
این تصویر مفهومی جامد شدن و شکلگیری پوسته ابتدایی روی مریخ را به تصویر میکشد. در این تصویرسازی مریخ در پسزمینه دیده میشود. بهگفتهی اعضای تیم مطالعه، این پدیدهی اصلی ۱۳۰ میلیون سال قبلتر از زمین رخ داده است. پژوهشگران، لورا بوویه وماریا کاستا که هر دو عضو مرکز شکلگیری ستارهای و سیارهای هستند، نمونههای کوچکی از یک شهابسنگ مریخی به نام بلک بیوتی Black Beauty را مورد مطالعه قرار دادند. این شهابسنگ ۳۲۰ گرم وزن دارد و در صحرای بزرگ آفریقا در سال ۲۰۱۱ کشف شده است.یک سال پیش، بیزارو، ۴۴ گرم از بلک بیوتی را به دست آورد (نام رسمی آن NWA 7034 است). هر گرم از قطعههای این سنگ فضایی حدود ۱۰ هزار دلار به فروش میرفت (بیزارو این کار را با کمک سرمایهگذاری از منابع مختلف و مبادلهی شهابسنگها از کلکسیون موزهی ملی تاریخ طبیعی دانمارک انجام داد).
بلک بیوتی، شهابسنگ مریخی معروف. تیم تحقیقاتی ۵ گرم از نمونههای بلک بیوتی را خرد کردند تا به این ترتیب بتوانند نگاهی جزئیتر به زرگونهای آن بیندازند. زرگونها کانیهای سختی هستند و دانشمندان از آنها برای تشخیص سن دقیق نمونهها بهره میگیرند (این فرایند با اندازهگیری واپاشی مقدار اورانیوم خالص زرگونی که بهصورت رادیواکتیو به سرب تبدیل شده است، انجام میگیرد. فرایند ذکر شده در آهنگی منظم و قابل درکی رخ میدهد). بیزارو در بینه ای میگوید:زرگون مانند یک کپسول کوچک زمانی عمل میکند؛ یعنی اطلاعات را درمورد محیط و اینکه کجا و چه زمانی ایجاد شدهاند، حفظ میکند.
پژوهشگران هفت زرگون را جداسازی کردند. عمر این ذرات به ۴/۴۳ تا ۴/۴۸ میلیارد سال پیش بازمیگشت. بهگفتهی اعضای تیم تحقیقاتی، بزرگترین این ذرات از لحاظ طول عمر، قدیمیترین و کهنترین ماده مریخی است که تاکنون قدمت آن را تعیین کردهایم.
یک زرگون مریخی متبلور، متعلق به ۴/۸ میلیارد سال پیش. این نمونه کوچک از شهابسنگ مریخی بلک بیوتی از قدیمیترین نمونههای سیاره سرخ است که تاکنون قدمت داشته است. تیم تحقیقاتی در ادامه، ترکیب ایزوتوپی عناصر دیگر در زرگونها را که هافنیم خوانده میشوند، تجزیهوتحلیل کردند (ایزوتوپها متغیرهایی با تعداد مختلف نوترون در هسته اتمیشان هستند). هافنیم باید از پوستهی مریخی جامد و سفتشده ناشی شود. تاجایی که پژوهشگران اظهار میکنند این عنصر حداقل ۴/۵۴۷ میلیارد سال پیش شکل گرفته است؛ یعنی ۲۰ میلیون سال پس از تولد منظومه شمسی ما.
پژوهشگران در این مطالعهی خود که هفتهی پیش در ژورنال Nature منتشر شد، اینگونه نوشتند:تا این زمان یک پوستهی ابتدایی بر سطح مریخ وجود داشت و تا ۱۰۰ میلیون سال توانسته است دوام آورد. این پوسته احتمالاً با برخوردهای ناشی از اجرام آسمانی، مجدداً شروع به فعالیت و تولید ماگما کرده است. به این ترتیب، در این فرایند زرگونها متبلور شدهاند.
دانشمندان از قبل تعیین کرده بودند که حداقل برخی از بخشهای مریخ، امکان حمایت از حیات را همانند زمین در گذشتههای دور داشته است. برای مثال، مریخنورد Curiosity (کنجکاوی) ناسا کشف کرد که در زمانهای گذشته در گودال گیل (Gale) مریخ،، سیستمی حاوی دریاچه و جریان وجود داشته است.
اما وقتی مریخ میدان مغناطیسی جهانی خود را ۴ میلیارد سال پیش از دست داد، شرایط تغییر کرد. باد خورشیدی جو مریخ را که زمانی ضخیم بود از بین برد و آن را به سیاره بیابانی سرد و خشک امروزی تبدیل کرد.
- 14
- 1
