دست نوشته های مرموز ووینیچ به وسیله‌ی هوش مصنوعی رمزگشایی می‌شوند!

قرن‌هاست که کتاب اسرارآمیزی با نام دست نوشته های ووینیچ (Voynich Manuscript) منبعی از رمز و راز برای دانشمندان بوده است؛ مجموعه‌ی این نوشته‌ها که با نام مرموزترین کتاب دنیا هم شناخته می‌شود، به قرن ۱۵ میلادی مربوط بوده و شامل ۲۴۰ صفحه نوشته و تصویر است که تاکنون توسط هیچ انسانی رمزگشایی نشده است.

به نظر می‌رسد که کتاب خطی ووینیچ شامل شش بخش ستاره‌شناسی، کیهان‌شناسی، داروسازی، گیاه‌شناسی، بیولوژی و دستورالعمل باشد و در تمامی صفحه‌های پنج بخش اول، نقاشی‌های مختلفی کشیده شده‌اند و در بخش ششم، فقط متن وجود دارد؛ هرکدام از بخش‌ها هم حاوی تصاویر و سبک‌های نوشتاری متفاوتی هستند.

برخی متخصصان اعلام کرده‌اند که متن استفاده‌شده در دست نوشته های مرموز ووینیچ نوعی زبان رمز گزاری شده است که با دانش زبان شناسان مطابقت ندارد و تصاویر هم صحنه‌های عجیبی را نشان می‌دهند. این کتاب که در بین امپراتورها، کیمیاگران و افراد گوناگون دست به دست شده، در اوایل قرن بیستم توسط کتاب‌فروش لهستانی به نام ولیفرد وونیچ (Wilfrid Voynich) به عموم جامعه شناسانده شد و از سال ۱۹۱۲ تاکنون، توجه زیادی را به خود جلب کرده است.

از زمان کشف تا به امروز تعداد زیادی متخصص زبان شناسی و کارشناسان رمزگشایی در تلاش برای ترجمه دست نوشته‌ها بوده‌اند، اما این تلاش‌ها دائما به در بسته خورده است و تصاویر موجود در مورد گیاهان، سمبل‌های مختلف و زنان در حال استحمام، هیچ کمکی به فهمیدن نوشته‌ها نکرده‌اند.

با این حال، اخیرا دانشمندان علوم کامپیوتری از کانادا روش‌های جالب و عجیبی را به کار برده‌اند که امید به ترجمه نوشته‌ها را به میزان زیادی افزایش داده است.

هوش مصنوعی و رمزگشایی دست نوشته های مرموز ووینیچ

پژوهشگران دانشگاه آلبرتا کانادا اخیرا موفق شده‌اند تا با استفاده از فناوری شگفت‌انگیز هوش مصنوعی (AI) بخش‌هایی از متن کتاب وونیچ را ترجمه کنند؛ دانشمندان اعلام کرده‌اند که روش استفاده‌شده، رمزگشایی الگوریتم (Algorithmic decipherment) نام دارد و بهترین شانس محققان برای فهمیدن اسرار این نوشته‌هاست.

نویسنده‌های مقاله‌ای که توسط این دانشمندان به چاپ رسیده میگویند که رمزگشایی نوشته های وونیچ به عنوان سخت‌ترین حالت ممکن در ترجمه متن‌های ناشناخته بوده، چون در آن متنی ناشناخته برای رمز گزاری زبانی نامشخص استفاده شده است.

در ابتدا، برای تعیین دقت و درستی روش الگوریتم استفاده‌شده، دانشمندان ۳۸۰ ترجمه مختلف از اعلامیه جهانی حقوق بشر را به کمک هوش مصنوعی آنالیز کردند و در ۹۷ درصد موارد این تکنولوژی توانست تا زبان اصلی استفاده‌شده در ترجمه را شناسایی کند.

در قدم بعدی، دست نوشته های مرموز وونیچ توسط AI تحلیل شد و محققان در ابتدا احتمال می‌دادند که اصل متن مرجعی عربی داشته باشد؛ با این حال الگوریتم رمزگشایی ریشه عربی نوشته‌ها را رد کرد و مشخص شد که احتمال عبری بودن متن از تمامی احتمالات بالاتر است. البته زبان‌های دیگری هم به این نوشته‌ها شبیه بودند، اما چون این زبان‌ها در قرون‌وسطی و دوره نگارش این کتاب رایج نبودند،‌ احتمال مربوط به آن‌ها هم رد شد.

گرگ کوندراک (Greg Kondrak)، یکی از زبان شناسان محاسباتی تیم این مقاله می‌گوید که با این کشف، ۱۰ صفحه اول متن توسط هوش مصنوعی آنالیز شد و در عین حال که نتایج به دست آمده کمی عجیب بودند،‌ مشخص شد که ۸۰ درصد کلمات استفاده در دست نوشته های مرموز ووینیچ در لغت‌نامه‌های عبری وجود دارند.

از آنجایی که هنوز مشخص نشده بود که کلمات عبری کشف‌شده در کنار هم معنا پیدا می‌کنند، تیم کوندراک تلاش کردند تا با متخصصان زبان عبری مشورت کنند، اما این کار موفقیت‌آمیز نبود و محققان در ابتدا مجبور شدند که از ترجمه گوگل برای تایید عبری بودن متن استفاده کنند؛ در حالی که مشکلات مشخصی در استفاده از این سرویس کمپانی گوگل وجود دارد، به نظر می‌رسید که کشف کوندراک و همکارانش صحت داشت.

به عنوان مثال، در ابتدای فصلی از کتاب ووینیچ که مربوط به گیاهان است، نقاشی‌ها مرتبطی کشیده شده و کلماتی مانند «کشاورز»، «نور»، «هوا» و «آتش» به کار رفته که به مفاهیم گیاه‌شناسی و استفاده دارویی از گیاهان مربوط هستند؛ کلمات آغازین دست نوشته های مرموز ووینیچ هم آن‌ طور که انتظار می‌رفت بسیار مبهم هستند و خط اول کتاب هم بر اساس رمزگشایی هوش مصنوعی،‌ این گونه نوشته شده است: او (مونث) به کشیش، مرد خانه،‌ من و همچنین مردم، توصیه‌هایی کرد.

کوندراک می‌گوید که جمله اول کتاب که توسط هوش مصنوعی ترجمه شده، با وجود اینکه روش عجیبی برای شروع یک کتاب است، هم از نظر گرامری قابل‌قبول بوده و هم امکان تفسیر آن وجود دارد.

با این وجود تیم دانشمندان دانشگاه آلبرتا تایید می‌کنند که قدم بعدی در تحقیقات، مشاوره با متخصصان تاریخ باستانی عبری است و باید در سطح دیگری مطمئن شد که الگوریتم کامپیوتری توسعه‌یافته، نوشته‌ها را به صورت اشتباه تفسیر نمی‌کند.

در مقاله جدید مربوط به دست نوشته های مرموز ووینیچ اظهار شده است که خروجی آنالیزهای انجام‌شده توسط تیم علوم کامپیوتری کانادا تنها به عنوان اطلاعاتی اولیه برای حجم زیادی از رمزگشایی‌هایی در نظر گرفته می‌شود که باید توسط تاریخ دادان و زبان شناسان برجسته‌ای که تجربه‌ای ارزشمند در زمینه متون قدیمی دارند،‌ انجام شود.

البته انتظار می‌رود که دانشمندان چنین حوزه‌هایی به صورت صد درصدی با روش‌های جدید تکنولوژیکی برای رمزگشایی نوشته‌ای باستانی موافق نبوده و بیشتر علاقه‌مند به استفاده از روش‌های سنتی در این حوزه باشند، اما همانطور که کوندراک می‌گوید، هوش مصنوعی فرصتی منحصر به فرد را در اختیار محققان قرار داده تا بتوانند اسرار یکی از معماهای حل‌نشده علمی را برای همیشه آشکار کنند.

یافته‌های تیم کوندراک به تازگی در ژورنال “Transactions of the Association of Computational Linguistics” به چاپ رسیده است.

کیا علیپور