به گزارش اقتصاد۲۴،هوش مصنوعی در دنیا انقلاب به پا کرده و جهان با سرعت بی‌سابقه به سمت اقتصاد دیجیتال در حرکت است، اما کاربران ایرانی همچنان اندر خم فیلترینگ و کندی سرعت اینترنت هستند. گزارش اخیر اسپیدتست نشان می‌دهد که سرعت اینترنت موبایل و ثابت در ایران در شهریور ۱۴۰۴ به ترتیب شش و چهار پله سقوط کرده است.
در یک کشور با اقتصاد نرمال، چنین آماری می‌توانست ضربه‌ای بر پیکره اقتصاد دیجیتال باشد، اما با وضعیت اینترنت ایران، اقتصاد دیجیتال بیشتر به شوخی می‌ماند. با این حال این سقوط نشانه‌ای از چالش‌های عمیق‌تر در زیرساخت ارتباطی کشور است که مستقیما بر رشد کسب و کار‌های اینترنتی، بهره‌وری نیروی کار و جایگاه ایران در بازار جهانی تأثیر می‌گذارد.
مقایسه وضعیت اینترنت ایران در سال ۲۰۲۵ با کشور‌های منطقه
بر اساس گزارش اسپیدتست در سپتامبر ۲۰۲۵، میانگین سرعت اینترنت موبایل ایران ۵۵.۳۰ مگابیت بر ثانیه و سرعت اینترنت ثابت ۱۹.۲۳ مگابیت بر ثانیه بوده است. این در حالی است که میانگین جهانی برای اینترنت موبایل ۹۳.۴۷ و برای اینترنت ثابت ۱۰۶.۸۴ مگابیت بر ثانیه گزارش شده است.
رتبه ایران در اینترنت موبایل به جایگاه ۱۴۲ جهانی و در اینترنت ثابت به رتبه ۷۵ سقوط کرده است. بر اساس داده‌های منتشرشده از شاخص اسپیدتست در سپتامبر ۲۰۲۵، در حالی‌که کشور‌های حوزه خلیج فارس مانند امارات متحده عربی، قطر و کویت در میان سریع‌ترین کشور‌ها از نظر سرعت اینترنت موبایل و ثابت قرار گرفته‌اند. با وجود رتبه‌های پایین عراق (۱۱۶) و یمن (۱۳۷) در جدول جهانی، هر دو کشور در سپتامبر با ثبت سرعت متوسط ۴۱.۸۵ و ۲۰.۴۱ مگابیت بر ثانیه در اینترنت ثابت، عملکردی بهتر از ایران داشته‌اند.
ضرر میلیون دلاری قطعی اینترنت به اقتصاد ایران
در جریان اختلال گسترده اینترنت ایران در پی حمله نظامی اسرائیل، تقریبا کل ارتباطات بین‌المللی کشور مختل شد و سطح دسترسی به اینترنت جهانی به کمتر از ۳ درصد وضعیت عادی رسید.
این وضعیت، به‌ویژه در روز‌های ۱۷ تا ۲۸ خرداد، موجب توقف بخش بزرگی از فعالیت‌های اقتصادی، به‌ویژه در صنایع دیجیتال، تجارت الکترونیک، خدمات مالی آنلاین و حمل‌ونقل هوشمند شد. طبق داده‌های منتشرشده، بیش از ۴۱ درصد از شرکت‌های فناوری در این مدت بین ۲۵ تا ۵۰ درصد از درآمد خود را از دست دادند و حدود ۴۷ درصد دیگر نیز با افت فروش بیش از ۵۰ درصدی مواجه شدند. این قطعی‌ها فقط به کسب‌وکار‌های دیجیتال محدود نبود و زنجیره تأمین کالا، خدمات بانکی، پرداخت‌های الکترونیکی و حتی فعالیت روزمره شرکت‌های غیر‌فناور را نیز دچار اختلال کرد.
برآورد‌های انجمن صنفی کسب و کار‌های اینترنتی نشان می‌دهد هر ساعت قطعی اینترنت حدود ۱.۵ میلیون دلار زیان مستقیم به اقتصاد کشور تحمیل می‌کند.
نه سرمایه‌گذار داخلی و نه خارجی در حوزه فناوری در ایران نداریم
رضا الفت نسب، رئیس اتحادیه کسب‌وکار‌های مجازی در پاسخ به اینکه آیا می‌توان گفت وضعیت فعلی اینترنت ایران به مانعی برای توسعه اقتصادی تبدیل شده است؟ به اقتصاد ۲۴ گفت: «قطعا همینطور است. اقتصاد دیجیتال فعالیت اقتصادی است که در بستر فضای مجازی انجام می‌شود و ابزار مهمش اینترنت است. از این رو هرگونه اختلال و کندی سرعت پایین آن می‌تواند تاثیر مستقیمی بر توسعه یا افت اقتصاد داشته باشد. حدود ۲۰ سالی می‌شود که کسب و کار‌های اینترنتی را در ایران داریم، اما متاسفانه از همان زمان مشکل کندی و قطعی‌های مکرر اینترنت؛ چه در اینترنت ثابت و چه تلفن همراه را همواره داشته‌ایم.»
وی ادامه داد: «ما این موضوع را بار‌ها درخواست و بیان کرده‌ایم تا وضعیت اینترنت بهبود پیدا کند ولی به سرانجام نرسیده است. تابستان امسال هم با توجه به قطعی مکرر برق، وضعیت بدتر شد و تاثیر بسیاری بدی بر استفاده کاربران گذاشت و مشکلاتی برای کسب و کار‌ها به وجود آورد. حال این مشکلات را در کنار وضعیت اقتصادی بگذارید که باعث کاهش فروش هم شده است؛ بنابراین کسب و کار‌ها در وضعیت بغرنجی قرار دارند و امیدواریم شرایط حداقل در بخش سرعت اینترنت تغییر پیدا کند و بهتر شود.»
الفت نسب در پاسخ به اینکه اساسا اقتصاد دیجیتال و تلاش برای جذب سرمایه‌گذار خارجی در حوزه فناوری برای سیاست‌گذاران اهمیتی دارد یا خیر؟ عنوان کرد: «سرمایه‌گذار خارجی که کیمیاست؛ حتی سرمایه‌گذار داخلی هم با شرایط فعلی که ریسک سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های ایرانی افزایش پیدا کرده، به سختی پیدا می‌شود. سرمایه‌گذاران داخلی محتاط شده‌اند و سرمایه‌گذار خارجی که جای خود، اصلا نداریم. نبود سرمایه‌گذار با توجه به شرایطی که در دنیا و منطقه می‌بینیم، باعث شده هم کاهش رشد فروش را داشته باشیم و هم اینکه کسب و کار‌های کوچک‌تر نمی‌توانند در این اوضاع ادامه فعالیت دهند.»
سهم ۵۰۰ میلیون دلاری ایران از کل سرمایه‌گذاری در اکوسیستم کسب‌وکارها
رئیس اتحادیه کسب وکار‌های مجازی با مقایسه میزان سرمایه‌گذاری ایران در حوزه فناوری با کشور‌های همسایه گفت: «شاید مجموع سرمایه‌گذاری در طول سال‌های اخیر در اکوسیستم کسب و کار‌های آنلاین در ایران، ۵۰۰ میلیون دلار باشد، اما مشاهده می‌کنیم به یکباره یک کسب و کار در ترکیه در یک راند سرمایه گذاری یک الی دو میلیارد دلار سرمایه جذب می‌کند. این نشان می‌دهد کسب و کار‌ها به شدت شرایط بدی را دارند تجربه می‌کنند. آن هم شرایطی که خودشان نقشی در آن ندارند و دولت باید این موضوع را رسیدگی کند.»
کندی سرعت اینترنت در ایران
وی ادامه داد: «هر دولت و هر مجلسی با شعار‌هایی درباره رشد اقتصاد دیجیتال می‌آید و بدون تغییری می‌رود. اپراتور‌ها مدام اعلام می‌کنند که تجهیزات ما دیگر جوابگو نیست و باید تعویض شوند ولی گویی موضوع مهمی برای سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران نیست. درصورتی که به باور من اگر اقتصاد دیجیتال در کشور رشد پیدا کند، قطعا اتفاقات بسیار خوبی را در سایر بخش‌ها می‌تواند رقم بزند. ما امروز ظرفیت‌های بسیار خوبی را در کسب و کار‌ها می‌بینیم. مثالش همین تاکسی‌های اینترنتی است که مردم روزانه استفاده می‌کنند. حال این را به بخش نظام توزیع کالا‌های اساسی تعمیم دهید که اگر به ما اجازه دهند، می‌توانیم موضوعات مختلفی را حل و فصل کنیم؛ بنابراین اقتصاد دیجیتال می‌تواند به کشور کمک کند ولی دیده نمی‌شود.»
الفت نسب با اشاره به مهاجرت فعالان حوزه آی‌تی، بیان کرد: «متاسفانه این همه نیروی انسانی نخبه وجود دارد ولی آنطور که شایسته است از آنها استفاده نمی‌شود. در کنار همه اینها کشور‌های همسایه هستند که پیشنهادات چشم‌گیری چه برای کسانی که در حوزه اقتصاد دیجیتال کار می‌کنند و چه برای خود مجموعه پیشنهاد دارند که مدیران بیایند و کسب و کار را از فلان کشور راه اندازی کنند. این اتفاق به باور من یک اتفاق ناگوار است. کشور همین چند سال سرمایه جوان انسانی را دارد، اما این سرمایه در حال کم شدن است که خسرانی برای کشور است.»
- 16
- 5
