روزنامه نسل فردا نوشت: در شرایطی که این روزها بازار برنج با افزایش قیمت‌ها و کمبود برخی اقلام وارداتی مواجه شده است، مسأله تأثیرگذاری قوانین ارزی بر تجارت و واردات کالاهای اساسی به یکی از مباحث اصلی اقتصاد کشور تبدیل شده است. افزایش قیمت برنج در بازار، تأثیرات مستقیم بر معیشت خانوارها و اقتصاد کشور به‌ویژه در استان‌هایی که مصرف برنج بیشتر است، داشته و در این میان، مشکلاتی نظیر تأخیر در پرداخت ارز و عدم تناسب قوانین با نیازهای تجاری، موضوعاتی هستند که همچنان دغدغه فعالان اقتصادی به‌ویژه واردکنندگان و تجار برنج به شمار می‌روند.
افزایش قیمت برنج در بازار
برنج به‌عنوان یکی از مواد غذایی پرمصرف در سبد غذایی خانواده‌های ایرانی، در سال‌های اخیر با افزایش چشمگیر قیمت مواجه شده است. قیمت برنج داخلی در برخی مناطق تا ۳۸۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم نیز رسیده است، در حالی‌که نرخ مصرف‌کننده برنج خارجی مانند برنج هندی، با قیمت‌هایی در حدود ۵۲ هزار تومان تعیین شده است. این افزایش قیمت‌ها به‌ویژه در فصل‌های بحرانی بازار، تأثیر مستقیمی بر معیشت خانوارها دارد و فشار اقتصادی زیادی بر اقشار متوسط و ضعیف جامعه وارد کرده است.
مشکلات تأخیر در پرداخت ارز به واردکنندگان
یکی از دلایل اصلی اختلال در واردات برنج، تأخیرات طولانی‌مدت در پرداخت ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی به واردکنندگان است. به گفته رئیس اتحادیه خواروبار و آجیل‌فروشان اصفهان، این تأخیر ۱۰ ماهه باعث ایجاد مشکلات جدی در تعاملات با کشورهای صادرکننده برنج مانند هند، پاکستان و تایلند شده و جریان واردات را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای مختل کرده است. مصطفی بحق در گفت‌وگو با ایسنا گفته که این تأخیر علاوه بر ایجاد بحران در تأمین برنج، منجر به افزایش هزینه‌های واردکنندگان و در نهایت افزایش قیمت‌ها در بازار داخلی شده است.
قوانین ارزی و ضرورت حفظ ثبات اقتصادی
در کنار مشکلات واردات، مسائل ارزی نیز نقشی پررنگ در نوسانات قیمت‌ها ایفا می‌کنند. طبق گفته نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، قوانین ارزی وضع‌شده در کشور به‌طور عمده برای حفظ ثبات اقتصادی و مدیریت منابع ارزی طراحی شده‌اند. با این حال، از آنجایی که نظام ارزی به‌طور مستقیم بر تجارت خارجی و به‌ویژه بر واردات کالاهای اساسی نظیر برنج تأثیرگذار است، باید قوانینی وضع شود که همزمان به کنترل بازار و تسهیل تجارت کمک کند.
در حقیقت، صادرکنندگان و واردکنندگان به‌ویژه در شرایطی که ارزآوری حاصل از صادرات در کشور به مسئله‌ای حیاتی تبدیل شده است، انتظار دارند که قوانین به‌گونه‌ای طراحی شوند که نه تنها مشکلات اقتصادی و امنیتی را کنترل کند بلکه تجارت خارجی را تسهیل نماید. بسیاری از فعالان اقتصادی و تجار معتقدند که گاهی عدم هماهنگی میان قوانین ارزی و مقررات اجرایی دولت موجب ایجاد موانع جدید در مسیر تجارت و بازگشت ارز صادرکنندگان شده است.
نظارت و کنترل بازار برنج
یکی دیگر از عوامل مهم در تثبیت قیمت برنج در بازار، نظارت دقیق بر توزیع و قیمت‌گذاری آن است. به گفته رئیس اتحادیه خواروبار، نظارت مستمر بر توزیع برنج خارجی، به‌ویژه در ارتباط با ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی، از سوی دستگاه‌های مختلف مانند جهاد کشاورزی، اداره صنعت، معدن و تجارت (صمت)، تعزیرات و بازرسی اصناف انجام می‌شود. این نظارت‌ها به‌منظور جلوگیری از فروش برنج با قیمت‌های غیرمجاز و حفظ نرخ مصوب در بازار صورت می‌گیرد.
تأثیر محدودیت منابع آبی بر کشت برنج
در داخل کشور، استان‌هایی مانند گیلان و مازندران بیشترین تولید برنج را دارند. اما در استان‌هایی مانند اصفهان، به‌دلیل محدودیت منابع آبی، کشت برنج بسیار کم و در برخی مناطق ممنوع است. این موضوع باعث شده که تولید داخلی نتواند به‌طور کامل نیاز کشور را تأمین کند و وابستگی به واردات برنج افزایش یابد. در همین راستا، یکی از ضعف‌های اصلی در کشاورزی کشور، عدم برنامه‌ریزی دقیق و اطلاعات کافی درباره میزان تولید برنج در استان‌هاست که می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.
نیاز به اصلاحات در سیاست‌های ارزی
در حالی که قوانین ارزی در حال حاضر برای کنترل بازار و جلوگیری از قاچاق و فساد وضع شده‌اند، باید توجه داشت که این قوانین نباید مانع از جریان طبیعی تجارت و رقابت سالم شوند. نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس بر لزوم بازنگری در قوانین مبارزه با قاچاق کالا و ارز تأکید کرده است تا از بروز مشکلاتی که برای صادرکنندگان و واردکنندگان در فرآیند تجارت خارجی به وجود می‌آید، جلوگیری شود. اصلاحات در این حوزه می‌تواند به بهبود شرایط بازار و بازگشت منطقی ارز کمک کند.
حمایت از تولید داخلی برنج
با توجه به اینکه تولید برنج ایرانی تنها حدود ۴۰ درصد نیاز کشور را تأمین می‌کند، حمایت از کشت داخلی و جلوگیری از تخریب منابع آبی، یکی از اولویت‌های جدی است. تولید برنج در کشور نیاز به سیاست‌های حمایتی و برنامه‌ریزی دقیق‌تر در زمینه مدیریت منابع آبی دارد تا وابستگی به واردات کاهش یابد و قیمت‌ها در بازار داخلی کنترل شود.
- 16
- 2
