اقدامات مهم قبل و بعد از وقوع سیل چیست؟

سیل نوعی طغیان کردن آب است

آب با وجود داشتن خواص بسیار، گاهی وقت ها برای انسان ها مشکلات بسیاری را بوجود می آورد. به طور مثال می توان به سیل اشاره کرد که جان بسیاری از افراد را در هر سال می گیرد. پدیده طبیعی که کشتار توسط آن از هر بلای طبیعی دیگری بیشتر است.

سیل

به یک نوع طغیان کردن آب، سیل گفته میشود. سیل در زمانی اتفاق می افتد که بارش باران بسیار شدید است و حتی گاهی وقت ها همراه با طوفان بر زمین جاری میشود و درنتیجه سبب میشود که گستره ای از زمین، زیر آب برود. میزان دبی رودخانه در حین وقوع سیل افزایش پیدا می کند و در اثر همین امر، آب برای خود از بستر معین، سر ریز میشود و بر روی بستر زمین به جریان در آید.

سیل با گرداب کردن یک منطقه، خساراتی را بر ساختمان و تأسیسات عمومی وارد می کند و درحقیقت موجب تلفات انسانی و دامی میشود. سیل در مواردی اتفاق می افتد که سطح آب دریاچه و یا دریا بالا برود كه جریان بادهای شدید در این موارد نقش بسزایی دارد. امکان وقوع سیل در مناطقی با پوشش گیاهی انبوه، پائین تر است؛ ولی چنانچه جنگل ها و مناطق پردرخت، تخریب شود در این صورت بعد از بارندگی ها آب باران انباشته میشوند و درواقع موجب افزایش احتمال وقوع سیل میشود. از عوامل وقوع سیل می توان به موارد زیر اشاره کرد :

- خرابی سیل‎بندها، سدها و مخازن آب.

- عدم نفوذپذیری زمین محل و ذوب سریع برف‎ها.

- عدم گنجایش و عدم طراحی صحیح مسیر رودخانه‎ و سیل ها

- ریزش سریع نزولات آسمانی و عدم گنجایش محل نزول.

- عدم گنجایش صخره ‎ها و جوی ‎ها جهت عبور آب درمناطق شهری و مسدود شدن رودخانه‎ به علت ریزش كوه

- عدم لای روبی رودخانه و تجمع رسوبات سنگین و غیرطبیعی پشت سدها.

- عدم استفاده از سیل بند و دیوارهای محافظ در مناطق سیل ‎خیز

انواع سیل

* سیل سطحی:

زمان وقوع سیل در نواحی مسطح یا پَست به اینصورتست که آبی که در اثر ذوب شدن برف ها یا بارش باران سرازیر میشود، چنان سرعتی دارد که باعث تشکیل رواناب سطحی می شود. در صورت اشباع شدن خاک از آب، نفوذ متوقف می شود. از عواملی که باعث اشباع شدن خاک می شود می توان به بارش های شدید و پیوسته یا بالا بودن طبیعی سطح ایستابی اشاره کرد. نفوذ در بعضی از سطوح، بسیار کم است که این سطوح شامل زمین های یخ رده، پوشش های بتنی و روسازی می باشد. سیل سطحی در برخی از اماکن رخ میدهد که از آن ها می توان از دشت های سیلابی و یا مناطقی با عوارض طبیعی که متصل به کانال رودخانه ها نیست، یاد کرد.

تصاویر سیل,سیل چگونه بوجود می آید,جلوگیری از تشکیل سیل

در مناطقی که پوشش گیاهی انبوه دارند، امکان وقوع سیل پایین‌تر است

* سیل رودخانه ای:

سیل در تمامی انواع رودها و جویبارها رخ می دهد، به عنوان نمونه سیل در مناطق مرطوب از کوچکترین جویبارهای مقطعی شروع میشود و تا بزرگ ترين رودهای جهان و کانال های فصلی در شرایط آب و هوایی خشک امتداد می یابد. اکثر اوقات در رودهای بزرگ با حوضه آبریز وسیع، سیل هایی با سرعت تشکیل پائین اتفاق می افتد. افزایش جریان سیل باعث بروز اتفاقاتی همچون آب شدن سریع برف ها، بارش پیوسته، بادهای موسمی و یا توفندها میشود.

سیلهای ناگهانی که معمولا با نام سیل های با سرعت تشکیل بالا شناخته می شوند، اصطلاحا در رودهای کوچک، یعنی رودهایی که مسیر جریانشان در دره های با شیب تند یا بر روی عوارض نفوذناپذیر میباشد و یا کانال های خشک، رخ می دهند. این نوع سیل ها به دلایلی همچون یخچال های طبیعی، بارش همرفتی یا رها شدن حجم آب گسترده ناشی از شکست سد و زمین لغزش اتفاق می افتد.

نقش عوامل انسانی در وقوع سیل

با وجود طبیعی بودن سیل و طغیان رودخانه ها، امروزه در بسیاری از نقاطی که قبلاً سیل خیز نبوده به خاطر دخالت های بی رویه، طغیان های بزرگی بوجود آمده است. احتمال وقوع سیل از طریق فعالیت های بشر به چند صورت ممکن میشود. یکی از این فعالیت ها ساختمان سازی در دشت سیلابی رود میباشد که اگر بخش هایی از رود، اشغال شود باعث میشود که ظرفیت طبیعی رود کاهش پیدا کند. در این صورت در زمان طغیان، محدوده ای از دشت سیلابی که زیر آب رفته، گسترده تر می شود.

شهرسازی ها و حذف گیاهان موجب بروز عواملی میشود که از آن ها می توان به کاهش مقدار آب نفوذی و افزایش آب سطحی اشاره کرد. حجم زیاد آب از یک جهت موجب افزایش بزرگی طغیان می شود و از طرف دیگر رسوباتی در اثر افزایش فرسایش، ایجاد میشود که موجب کاهش گنجایش بستر اصلی رود با برجای گذاشتن آنها میشود. این موارد مذکور معمولاً با گذشت زمان اتفاق می افتند در حالی که بر اثر تخریب سد ها و بندها، سیل های ناگهانی اتفاق می افتد.

عوامل اصلی ایجاد سیل

مردم در زمان گذشته ، اقدام به ساخت مسکن هایی در کنار دریا ها و رودخانه ها کردند تا از این طریق به سیستم حمل و نقل ارزان و راحت و همچنین منابع غذائی و تجارت دسترسی داشته باشند؛ با این که در کنار منابع طبیعی آبی، جمعیت انسانی متمرکز نبودند، ولی از بابت وقوع سیل، هیچ نگرانی نداشتند.

سیل‌های ناگهانی و فاجعه آمیز اغلب بر اثر تخریب سد‌ها و بندها، ایجاد می‌شوند

سیلاب های دریایی قادرند که طغیان هایی را بوجود آورند یا استحکامات ضد سیل از قبیل سیل شکن ها را قطع کنند، همچنین تپه های شنی را صاف کنند یا نواحی گود زمین را پر کنند؛ بنابراین این امکان وجود دارد که استحکامات ساحلی در زمین های ماورایی موجب وقوع سیل گرفتگی و آسیب دیدگی شود. از عوامل مؤثر در وقوع سیلاب های دریایی می توان به طوفان های سهمگین، جزر و مد بلند، طوفان های برق آسا ، پدیده تسونامی یا ترکیب اینها اشاره کرد. باتوجه به ساخت اکثر مناطق شهری در کنار ساحل، از این رو در تمام نقاط جهان، این تهدید جدی وجود دارد.

نقش جنگل در جلوگیری از بروز سیلاب ها

در هنگام وقوع سیلاب ها در اثر ریزش آب باران های سنگین، ذرات آب با شاخ و برگ درختان جنگل برخورد می کنند و به این ترتیب موجب کاهش سرعت آن ها تا حد زیادی می شود. خاک جنگل متشکل از شاخ و برگ درختان و گیاهان میباشد که موجب میشود تا آب جذب شود و در نتیجه جویبارهایی با آب زلال را ایجاد میکند. از عوامل تاثیرگذار در پیش بینی خطرات و زیان های احتمالی ناشی از سیل، طراحی و نگهداری سازه های مهندسی به خصوص تاسیسات آبی می توان به اطلاع از نحوه جریان، شدت، حجم، مدت، مکان و زمان وقوع سیل ها اشاره کرد. سیلابها باتوجه به شرایط آب و هوایی کشورمان، چه از نوع بهاره و ناشی از ذوب برف باشند و چه از نوع ناگهانی ناشی از رگبار باشند، باعث تشکیل بخش عمده ای از جریان سطحی رودهای حوضه مرکزی میشود.

عوامل مؤثر برای پیش بینی تحلیلی سیلاب

عوامل متنوعی برای پیش بینی سیل وجود دارد که شامل موارد زیر میباشد :

* باتوجه به داده های موجود می توان بزرگ ترين رگبار و بارندگی احتمالی را تعيين کرد.

* بخشی از حوضه آبریز که تأمین کننده ی جریان آب به منطقه مورد مطالعه است را توپوگرافی کند.

* میزان ذخیره بستر اصلی رود و دشت سیلابی اطرافش از نظر ظرفیت تعيين شود، همچنین به تغییراتی که ممکن است در زمان آینده در ظرفیت ذخیره بخش های پایین رود رخ دهد، توجه شود.

* یکی از عواملی که برای پیش بینی سیل باید مدنظر قرار گیرد، توجه به فصل می باشد؛ بدین دلیل که شرایطی نظیر پوشیده بودن سطح زمین از برف یا اشباع بودن زمین از آب بر جریان سطحی آب، تأثیر مستقیمی دارند.

* به منظور تخمین نسبت آب جاری شده به آب نفوذی و تبخیرشده باید نوع پوشش سطح زمین( سنگ، خاک، گیاهان) را تعيين کرد.

روش های مهار سیلاب,پیشگیرز از آسی های سیلاب,سیل

فعالیت های بشر در احتمال وقوع سیل نقش دارد

روش های اصلی مهار سیلاب

در ادامه با اصلی ترین روش های مهار سیلاب اشنا شوید:

- جلوگیری از قطع درختان

- کاشت نهال

- احداث سیل بندها

- احداث سد

- ایجاد کانال و مخازن سیلاب بر

اقدامات قبل از وقوع سیل

> برای پیشگیری از وقوع سیل باید یک نظام هشدار و مدیریت سیل( حوزه‎ های کوچک و پرجمعیت کوهستانی – مناطق شهری – رودخانه‎های بزرگ) ایجاد شود.

> در بستر رودخانه‎ ها و مسیل‎ها از دخل و تصرف غیرمجاز، حفاظت و جلوگیری شود.

> طرح‎های سیستم‎ هشدار سیل( مناطق پرجمعیت، کوهستانی و رودخانه‎های بزرگ) به منظور پيش‌گيري از وقوع سیل، اجرا شود و مورد مطالعه قرار گیرد.

> برای احداث پل‎های استاندارد باید اصول و ضوابط مهندسی رودخانه رعایت شود.

> در حین وقوع سیلاب برای ثبت آمار و خسارات سیلاب، همچنین یکنواخت‎سازی امار و اطلاعات از کارشناسان شرکت‎های آب منطقه‎ای استفاده کنند و در زمان وقوع سیل در زمینه تحلیل علل بروز و تشدید سیل، نحوه مقابله و کاهش خسارات آن از نظرات این کارشناسان بهره مند شوند.

> در محدوده پل‎ها و زیرگذرها انباشته ‎های طبیعی و مصنوعی را با هماهنگی شرکت‎های آب منطقه‎ای، پاک سازی و دفع کنند.

> با هماهنگی کمیته ‎های فرعی پیشگیری از سیل در استانها، خدمات اموزش عمومی را از طریق جمعیت هلال‎احمر، آموزش و پرورش و رسانه‎های عمومی ارائه دهند.

> در مسیر رودخانه ‎های سیل خیز، تابلوهای هشدار سیل نصب کنند.( در نقاط خاص و مهم و باتوجه به شرایط رودخانه ‎ها و مسیر سیل‎ها).

> در مسیر بستر رودخانه‎ ها و مسیر سیلاب‎ها، سرعت شکن‎های بتونی و سنگی ایجاد کنند.

> در سرمایه ‎گذاری طرح‎های پیشگیری و جبران خسارات ناشی از سیل، بیمه را توسعه و به کار گیرند.